تعهدات ایران از زبان ظريف

تأسيس: 14 مرداد 1392 | در نخستين کنگرهء سکولار های ايران | همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

17 فروردين ماه 1394 ـ 6 ماه آوريل 2015

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در شبکه یک صدا و سیما حاضر شد و به سؤالات مجری این شبکه در مورد ابهام‌های «تفاهم‌نامهء سوئیس» پاسخ گفت.ه

پیش از این، کاملیا انتخابی فرد، از قول یک مقام ایرانی مذاکره ‌کننده در لوزان و در مجله الاهرام نوشته بود که تیم مذاکره کنندهء ایران بنا ندارند که جزئیات 9 روز مذاکرات شان را با گروه 1+5 علنی کنند، اما مقام های آمریکایی مایل‌اند که جزئیات تفاهم‌شان با ایران منتشر شود.

پس از 13 فروردین ماه و قرائت مشترک بیانیه ایران و 1+5، اصول گراهای تندرو در ایران، از جمله نمایندگان طیف «جبههء پایداری انقلاب اسلامی» و حسین شریعتمداری، سردبیر روزنامه کیهان، این نقد را مطرح کرده‌اند که «فکت شیت» (Fact sheet) منتسب به وزارت امور خارجه ایران با فهرست مفادی که وزارت امور خارجه آمریکا در مورد توافق کلی بر سر چارچوب‌ها منتشر کرده است، تفاوت دارد. (>>>)

ظریف شب 15 فروردین ماه با حضور در برنامه «نگاه یک» در مورد این ابهام‌ها پاسخ گفت. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی همچنین قرار است فردا 16 فروردین به کمیسیون امنیت ملی مجلس برود و به پرسش‌های این کمیسیون پاسخ دهد.

در پاسخ به انتقاد‌ها در مورد تفاوت خوانش ایران و آمریکا از «تفاهم‌نامهء سوئیس»، وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد که متن رسمی‌ای تحت عنوان «فکت شیت» ایران به رسانه‌ها داده نشده است و وجود خارجی ندارد. آنچه که در خروجی ِ رسانه‌ها آمده است برداشت خبرنگاران یا «برخی دوستان» از «دستاوردهای مذاکرات» بوده است.

ظریف بحران به وجود آمده در مورد تفاوت ترجمه‌ها و فکت شیت‌ها را به «ترجمهء همزمان» بیانیهء مشترک در رسانه‌های مختلف مرتبط دانست. او در ارتباط با متونی که تاکنون به وزارت امور خارجه ایران یا آمریکا نسبت داده شده، این نکات را مطرح کرد:

1. متنی که ظریف در شب 13 فروردین ماه خوانده ترجمهء دقیق بیانیهء مشترک ایران و 1+5 است. این ترجمه هم توسط خود ظریف و هم توسط عباس عراقچی، دیگر عضو تیم مذاکره کننده ایران چک شده است.

2. متن بیانیهء مشترک، توافق‌نامهء حقوقی نیست بلکه بیانیهء مطبوعاتی است. بالای این متن بیانیهء مشترک نوشته شده است که «این متن حقوقی نیست». این بیانیهء مطبوعاتی در این مقطع برای ایران الزام‌آور نیست.

ا3. در 9 روز مذاکرات در لوزان، راه‌حل‌ها به شکل چک‌نویس مطرح شده‌اند. اختلاف نظر و پرانتز‌ها هم در این چک‌نویس‌ها مطرح شده است. این اختلاف‌ها در مذاکرات نهایی تا پایان ژوئن باید حل شوند. آماده شدن چک‌نویس‌ها اهمیت دارد چرا که تدوین توافق نهایی بر اساس آن‌ها شروع شده و در هفته دوم ماه آوریل 2015 به شکل جدی‌تر ادامه می‌یابد. چک‌نویس‌های تهیه‌ شده در این مقطع، اسناد حقوقی نیستند.

در مطلب حاضر خلاصه‌ای از صحبت‌های محمدجواد ظریف در مورد تعهدهای ایران به گروه 5+1 و حقوقی که در مقابل آن دریافت کرده، در دو بخش «کلیات چارچوب توافق» و «لغو تحریم‌ها» تقسیم‌بندی شده است. این مفاد تنها بر اساس صحبت‌های شفاهی محمدجواد ظریف در برنامهء «نگاه یک» خلاصه‌نویسی شده است.

محدودیت‌های فعالیت‌های هسته‌ای ایران به گونه‌ای است که این فعالیت‌ها همیشه صلح‌آمیز باقی بمانند.

پنج هزار سانتریفیوژ در نطنز و هزار سانتریفیوژ در فردو فعالیت خواهند کرد. سانتریفیوژهایی که در نطنز هستند غنی‌سازی خواهند کرد، اما آن‌ها که در فردو باقی می‌مانند غنی‌سازی نمی‌کنند. مواد شکاف‌پذیر که قابلیت این را دارند که سوخت هسته‌ای شوند به سانتریفیوژهای موجود در ایران مطلقاً تزریق نخواهند شد.

محدودیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران 10 ساله است.

ایران حق ندارد در حوزهء بازفرآوری پلوتونیم وارد شود و این محدودیت 15 ساله است. به این ترتیب محدودیت کنترل تولید مواد هسته‌ای در ایران به مدت 15 سال ادامه خواهد یافت.

رآکتور اراک طبق تعهدات ایران باید بازطراحی شود. این رآکتور همچنان آب سنگین خواهد ماند اما حق تولید سوخت هسته‌ای پلوتونیوم را ندارد.

ایران حق پژوهش بر رآکتورهای آب سبک را دارد. حوزه تحقیق و توسعه در فناوری هسته‌ای ایران محدود به رآکتورهای آب سبک خواهد بود.[1]ه

تحریم‌های اتحادیه اروپا بعد از نهایی شدن توافق در‌‌ همان روز و بلافاصله لغو خواهند شد.

قرار است یک قطعنامه تحت مادهء 41 فصل هفتم منشور ملل متحد در شورای امنیت صادر شود که تمام قطعنامه‌های قبلی را نقض می‌کند و این توافق را تأیید می‌کند؛ این از شروط ایران است و پذیرفته شده اما باید اجرایی شود[2].ه

بر اساس این قطعنامهء جدید، کلیهء قطعنامه‌های شورای امنیت از روز توافق حذف می‌شود و این شورا نظارت بر اجرای توافق را بر عهده خواهد داشت.

برخی از بندهای قطعنامه‌های شورای امنیت که مربوط به اقلام تسلیحاتی است از قطعنامه شورای امنیت خارج خواهند شد اما لغو نمی‌شوند و به عنوان محدودیت برای مدت‌ زمان معینی که روی آن توافق خواهد شد، اعمال می‌شوند.

روزی که قطعنامهء لغو سایر قطعنامه‌های شورای امنیت تصویب شود، طرفین می‌بایست اقداماتی انجام دهند و بین تصویب و اجرایی شدن توافق فاصله زمانی وجود دارد.

ایران نیز باید اقداماتی در فردو، نطنز، اراک و دیگر تجهیزات هسته‌ای برای ایجاد مقدمات لغو تحریم‌های شورای امنیت انجام دهد. این اقدامات طی یک بازهء زمانی انجام خواهد شد که هنوز مشخص نیست چقدر است اما بستگی به همکاری ایران با کشورهای شورای امنیت دارد. در این بازهء زمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های ایران نظارت می‌کند و به شورای امنیت گزارش می‌دهد.

روزی که قطعنامهء شورای امنیت برای لغو شش قطعنامهء قبلی اجرا شود و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کند که ایران اقدامات لازم را انجام داده، در آن لحظه آمریکا تعهد داده که کلیهء تحریم‌های اقتصادی و مالی را که علیه ایران وضع کرده، متوقف سازد.

پیوستن داوطلبانه به پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی زمانی داوطلبانه از سوی ایران اجرایی می‌شود که مجلس شورای اسلامی پیوستن ایران به این پروتکل را تصویب کند.

نوشتن توافق‌نامهء نهایی آغاز شده و از هفتهء دوم آوریل ادامه می‌یابد.

1. سوخت مصرف شده راکتورهای آب سبک، بر عکس راکتورهای آب سنگین، دارای مقدار کمی پلوتونیوم است. پلوتونیوم موجود در مواد هسته‌ای مورد استفاده در راکتورهای آب سنگین پس از طی عملیات بازفرآوری جداسازی شده و قابلیت این را دارد که در پروژه‌های نظامی برای تولید سلاح هسته‌ای استفاده شود. ایران پس از توافق با 1+5 حق استفاده از سوختی که پلوتونیوم آن قابل بازفرآوری باشد را نخواهد داشت. تنها نیروگاه آب سنگین ایران هم اراک خواهد بود ولی طراحی آن تغییر خواهد کرد.

2. متن این قطعنامه جدید را کشورهای عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل باید بنویسند و تصویب کنند. این پروسه زمان خواهد برد و نیاز به تأیید کشورهای عضو شورای امنیت دارد.