پیش‌‌ فرض‌های سرنوشت جنگ داخلی سوریه در نود روز آینده

محسن بهزادکریمی

به احتمال زیاد، مسیر جنگ داخلی سوریه در 90 روز آینده تغییر خواهد کرد آن هم در حالی که شواهد و قرائن از بالا گرفتن درگیری‌ها خبر می‌دهد.ه

- روسیه از اوایل سپتامبر کمک‌های نظامی ‌خود را به دولت اسد افزایش داده و تعداد قابل ملاخظه‌ای از ادوات زرهی و نیروهای خود را به سواحل سوریه اعزام کرده است و پیش ‌بینی می‌شود این تحرکات لجستیک در راستای ایجاد یک پایگاه هوایی در این منطقه باشد.ه

- نیرو‌های تحت امر جبههء النصره، که از شاخه‌های القاعده است، هم‌چنان، از چند ماه پیش به این سو، تلاش می‌کنند تا مراکز استراتژیک را در استان علوی ‌نشینِ «ادلیب» تحت تصرف خود در آورند و با تمام قوا در تلاش حفظ مواضع تخت کنترل خود در این منطقه هستند.

- حملات نیروهای ائتلاف، به ویژه ترکیه و آمریکا، در تلاش برای پاک ‌سازی یک منطقه در شمال سوریه و بیرون راندن نیرو‌های داعش، هم‌چنان ادامه دارد. این عملیات‌ها که در نزدیکی مرز ترکیه صورت می‌گیرد با همکاری گروه های مبارز میانه‌ روی مخالف اسد و پشتیبانی نیروی هوایی آمریکا و ترکیه انجام می شود.ه

در چنین شرایطی مرکز مطالعات جنگ در آمریکا سندی را منتشر کرده تا بدین وسیله سیاست ‌گذاران آمریکا را از تحولات احتمالی 90 روز آینده در سوریه مطلع کند. داده‌های این سند بر پایهء مطالعات نظامی ‌قوای درگیر و میزان و نوع حمایت کشورهای پشتیبان این نیرو‌هاست. در شرایط کنونی چهار جبههء سیاس  و چندین گروه شبه ‌نظامی ‌در جنگ داخلی سوریه درگیرند. در یک سو غرب و میانه ‌رو‌های مخالف اسد و، از سوی دیگر، رژیم اسد و حامیان اش و، در دو سوی دیگر، دو نیروی تندروی اسلامی‌داعش و القاعده قرار دارند، که با فتوای اخیر ایمن الظواهری به طور علنی در مقابل هم صف کشیده‌اند.ه

در سوریهء امروز اکثر نیروها در بیش از یک جبهه می‌جنگد و ائتلاف و اتحاد محکمی، چه در میان نیرو‌های مخالف اسد و چه در میان تند رو ‌های مذهبی، وجود ندارد.

دلایل و پیش‌فرض‌های احتمالی این مرکز مطالعاتی

در آیندهء نزدیک بحران سوریه با چند احتمال روبروست که ممکن است سبب تغییراتی در نیروهای تاثیرگذار و شرایط حاضر در جنگ داخلی سوریه شوند. زد و بند‌های استراتژیک و تغییرات تاکتیکی در مواضع سیاسی و نظامی‌ گروه‌ های درگیر متعاقباً در 12 هفتهء آتی به تغییرات عمده‌ای منجر خواهد شد. این تغییرات می‌توانند به اوج‌ گیری هر چه بیشتر جنگ در سوریه ختم شوند و منافع آمریکا در سوریه را به مخاطره کشانده و هم‌چنین باعث آشوب بیشتر در منطقه شوند.ه

در عين حال، امکان فرض این سناریوها برای جلوگیری از سیاست ‌گذاری ‌های غلط در رابطه با سوریه وجود دارد. پیش ‌بینی تحرکات گروه ‌هایی چون داعش و جلوگیری از اقدامات استراتژیک این گروه می‌تواند از تسلط هر چه بیشتر این گروه‌ها در سوریه جلو گیری کند.ه

با در نظر گرفتن چند فاکتور مهم  می‌توان این پیش‌بینی را با دقت بیشتری انجام داد.ه

- نخست فرستادن نیرو توسط ایران و روسیه به سوریه است، روندی که در هفته‌ های اخیر شدت گرفته و برای اولین بار شاهد تحرکات نظامی ‌بی پرواتر روسیه در منطقه بوده‌ایم. این تحرکات نظامی ‌بیشتر برای تحکیم مواضع اسد در نظر گرفته شده و بیشتر تدافعی و برای حفظ موقعیت رژیم اسد است تا عملیات تهاجمی ‌و بازپس گرفتن مواضع.ه

- موضوع مهم بعدی توافق اتمی‌ ایران و تأثیرات اقتصادی آن است که به رژیم ایران اجازه می‌دهد با تمام قوا به میدان حمایت از اسد باز گردد.ه

- سوم اینکه ترکیه و آمریکا موفق خواهند شد با به کار گرفتن نیروهای مبارزی که از آنها حمایت می‌کنند یک منطقه حائل و پاک سازی شده از نیروهای داعش را ایجاد کنند.ه

- چهارم ترکیه به دلیل فشارهای موجود، به ویژه از سوی آمریکا، به ادامهء مواضع خصمانهء خود علیه نیرو‌های کرد سوری خاتمه خواهد داد.ه

- پنجم اینکه خطری فعلاً کشورهای همسایهء سوريه، نظیر لبنان، را تهدید نخواهد کرد و امکان به آشوب کشیده شدن این کشور‌ها بسیار دور از ذهن است.

- ششم نیروهای امنیتی عراق به مبارزه علیه داعش ادامه خواهند داد و آزاد سازی استان «الانبار» را در اولویت خواهند داشت.ه

- در 90 روز آتی دنیا شاهد تحولات عمده‌ای در جنگ داخلی سوریه خواهد بود که با اوج گرفتن درگیری ها به افزایش میزان تلفات انسانی خواهد انجامید و با آغاز فصل سرما میلیون‌ها آوارهء سوری در معرض خطرات طبیعی غیر از جنگ قرار خواهند گرفت.ه

- در این میان نیروهای ایران و روس درگیر در این مخاصمه، با بالا گرفتن آتش جنگ و اوج گرفتن دشمنی‌ های فرقه‌ای و مذهبی، باعث جذب نیروی بیشتر برای گروه‌ هایی هم‌چون داعش و جبهه النصره می‌شوند.ه

- از سوی دیگر، با تمرکز  نظامی ‌نیروهای جبهه النصره بر سواحل علوی ‌نشین سوریه در غرب این کشور، نیروی‌های داعش این فرصت را خواهند یافت که به طور گسترده‌تری به مواضع این گروه در استان «ادلیب» حمله ‌ور شوند.ه

- داعش هم‌چنین، با فرصت طلبی از شرایط پیش آمده، مسلماً به دامن زدن به آشوب بیشتر در نقاط مختلف خواهد پرداخت چرا که منفعت خود را در بر هم ریختگی هر چه بیشتر و گسترده ‌تر می‌بیند.ه

نتايج

تمامی ‌این مخاطرات پیش رو تنها به آشوب و بلوای بیشتر در سوریه خواهد انجامید؛ موضوعی که امنیت منطقه را بیش از پیش به مخاطره انداخته، نفوذ گروه‌ های تروریستی را افزایش داده، و گزینه ‌های پیش رو را برای سیاستمداران غربی محدودتر می‌کند.ه

افزایش نفوذ گروه‌ هایی چون جبهه النصره و داعش، و هم‌چنین نیروهای نیابتی حکومت اسلامی ايران ‌فضا را برای زیاده‌ خواهی دیگر گروه‌ها و دولت‌های درگیر، نظیر روسیه، ترکیه، و عربستان مهیا تر می‌سازد و این کشور‌ها را ترغیب می‌کند تا به حمایت بیشتر و شدت دست ‌اندازی ‌های آنها در این جنگ خانمان ‌سوز بیافزایند و تلاش کنند تا سر حد ممکن به این جنگ بی ‌نتیجه  و پر تلفات ادامه دهند؛ جنگی که با گذشت هر روز شانس راه حل سیاسی برای آن کم رنگ و کم ‌رنگ ‌تر می‌شود.ه

در همین حال، دامنه‌ دار شدن جنایات خارج از خاک سوریه و عراق، و ادامهء خشونت‌ها از سوی نیرو‌های درگیر، به ویژه آن دسته که از ایدئولوژی افراطی سود می‌برند (نظیر جبهه النصره و داعش) باعث نگرانی و درگیری بیشتر در منطقه و همچنین جذب نیروی بیشتر در شعاعی فراتر از منطقه برای این گروه‌ها شده و می‌رود تا برای این نزاع و کشتار دامنه‌ای تاریخی و بسط پذیر به نسل‌های آینده را رقم زند.ه

تحولات پیش رو و پیامدهای وحشتناک آن با چنان سرعتی در حال شکل گرفتن است که شانس واکنش به موقع و درست را از غرب و هم ‌پیمانان اش سلب نموده است. با در نظر گرفتن شرایط و تغییرات کنونی، و همچنین ورود بی پرواتر ایران و روسیه به جنگ داخلی سوریه از یک سو، و تحولات گروه‌های تند روی تروریستی و نقش آنها در تغییرات پیش رو، از سوی دیگر، زنگ خطری برای غرب و متحدان اش بصدا در آمده است تا با سرعت و جدیت و صراحت بیشتر به این معضل منطقه‌ رسیدگی کنند.ه

از این رو، این پیش فرض ‌های ارائه شده باید در رأس دستور سیاست ‌گذاری ‌های منطقه‌ای قرار گیرد.ه

منابع

http://understandingwar.org/sites/default/files/Forecasting%20the%20Syrian%20Civil%20War.pdf
http://understandingwar.org/backgrounder/forecasting-syrian-civil-war?utm_source=Copy+of+Copy+of+Iraq+Situation+Report%3A++September+11+-
۱۴%۲C+2015&utm_campaign=Iraq+Situation+Report+July+28-30%2C+2015&utm_medium=email
http://understandingwar.org/sites/default/files/An%20Army%20in%20All%20Corners%20by%20Chris%20Kozak%201.pdf
http://iswresearch.blogspot.be/2014/12/the-assad-regime-under-stress.html
http://www.understandingwar.org/sites/default/files/JN%20Final.pdf

برگرفته از کيهان لندن 

بازگشت به خانه