پايگاه رسمی جنبش سکولار دموکراسی ايران

تأسيس: 14 مرداد 1392 | در نخستين کنگرهء سکولار های ايران | همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

25 آبان ماه 1394 ـ 16 ماه نوامبر 2015

سه روز از به گروگان گرفته شدن دیپلمات‌های آمریکایی در تهران می‌گذشت که آیت الله خمینی عده‌ای دانشجو را در قم دور خود جمع کرد تا به آن‌ها درباره «توطئه‌های آمریکا» بگوید و هشدار بدهد که مراقب باشند که آمریکا برای نابود کردن انقلاب «نظامی نمی‌آورد اینجا. آمریکا نویسنده می‌آورد اینجا، آمریکا گوینده می‌آورد».ه

رهبر ایران دو روز پیش از آن، آمریکا را «شیطان بزرگ» خوانده و از اقدام «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» در تسخیر «لانه جاسوسی» حمایت کرده بود. حالا زمان آن فرا رسیده بود که طی نطقی دیگر به ملت اطمینان دهد که «آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند».ه

آیت الله خمینی چهارشنبه 16 آبان در نطق اش اعلام کرد: «همه ملت ما دشمن شماره یک خودش را امروز آمریکا می‌داند، برای اینکه دشمن شماره یک ما (شاه) را برده آمریکا نگه داشته. آن وقت که او (شاه) بود هم دشمن شماره یک ما آن‌ها (آمریکایی‌ها) بودند».ه

مخاطبان جوان آیت الله خمینی و مردم ایران اما خبر نداشتند که حدود یک سال پیش از آن، رهبر انقلاب در پشت صحنه با‌‌ «دشمن شماره یک» تماس گرفته بود تا مستقیما از جیمی کار‌تر بخواهد: «به ارتش توصیه کنید از بختیار اطاعت نکند».ه

بنا بر اسنادی که به تازگی در آمریکا از حالت طبقه بندی خارج شده است، رهبر انقلاب چند روز پیش از آنکه از نوفل لوشاتو به تهران برگردد - در روز 27 ژانویه 1979 (هفتم بهمن1357) - به دولت کار‌تر پیام شخصی محرمانه‌ای می‌فرستد که در آن از یک طرف به طور تلویحی تهدید به اعلان جهاد می‌کند و از طرف دیگر دست دوستی و همکاری به سوی کار‌تر دراز می‌کند.

آیت الله خمینی وعده می‌دهد: «شما خواهید دید که ما با آمریکایی‌ها هیچ دشمنی خاصی نداریم و شما خواهید دید که جمهوری اسلامی که مبتنی بر فلسفه و قوانین اسلامی است چیزی به غیر از (حکومتی) بشردوست نخواهد بود و به آرمان صلح و آرامش تمام بشریت کمک خواهد کرد».ه

در آن روزهای پرالتهاب، آیت الله خمینی در برابر آمریکا لحن ملایمی اتخاذ کرده بود. او برای بازگشت به ایران، جلوگیری از کودتای احتمالی ارتش (که به روایت هوادارانش به شدت از آن بیم داشت)، ‌کنار زدن دولت شاپور بختیار و سرنگون کردن حکومت شاهنشاهی باید با آمریکا مدارا می‌کرد. در آن مقطع حساس، تعامل و نه تقابل با آمریکا می‌توانست او و یارانش را به مقصد برساند، حتی اگر تعامل به معنای ابراز دوستی نسبت به دولت کار‌تر و تاکید بر اشتراک منافع با آمریکا باشد.

در گذشته در برخی کتاب‌ها و مقالات به این پیام تاریخی اشاره‌ای کلی شده بود، اما متن کامل و رسمی سند به تازگی در آمریکا از حالت محرمانه بیرون آمده است.

آمریکا در روزهای بحرانی انقلاب عمدتا از دو کانال با اردوی آیت الله خمینی در تماس مستقیم بود: در تهران از طریق آقایان محمد بهشتی و مهدی بازرگان و در فرانسه از طریق ابراهیم یزدی، دستیار آیت الله خمینی که سال‌ها در تگزاس زندگی کرده و از طریق دوستانی چون پروفسور ریچارد کاتم با وزارت امور خارجه آمریکا در تماس بود.

در اسناد منتشر شده از ارتباط محرمانه‌ای که واشنگتن با آیت الله خمینی در فرانسه برقرار کرده بود با نام کانال یزدی-زیمرمن یاد شده است. وارن زیمرمن از دیپلمات‌های ارشد سفارت آمریکا در فرانسه بود و دست کم پنج بار در نوفل لوشاتو با ابراهیم یزدی دیدار کرد. این دو نفر، صبح‌ها در یک مهمانخانه کوچک که حدود یک کیلومتر از ویلای آیت الله خمینی فاصله داشت بی‌سر و صدا دیدار و تبادل نظر و پیام می‌کردند.

ابراهیم یزدی البته در گذشته هم با مقامات وزارت خارجه آمریکا تماس‌هایی داشت، اما دیدارهای وی با زیمرمن در مقطعی بسیار حساس انجام می‌شد و از آنجا که با اطلاع کامل آیت الله خمینی بود و به عنوان رابط وی با آمریکا عمل می‌کرد، از اهمیت زیادی برخوردار است.

اسناد نشان می‌دهد که کانال یزدی-زیمرمن از روز 15 ژانویه 1979 (25 دی 1357)‌ رسماً فعال بوده است؛ دقیقاً یک روز پیش از آنکه شاه ایران را ترک کند. یکی از اولین درخواست‌های آقای یزدی از طرف آمریکایی برنامه دقیق سفر شاه بوده است که واشنگتن از ارائه آن طفره می‌رود.

پیام مستقیم آیت الله خمینی به دولت کار‌تر در جریان پنجمین دیدار به دیپلمات آمریکایی ابلاغ می‌شود، در شرایطی که شاه ایران را ترک کرده بود و اداره کشور به شاپور بختیار و ارتش سپرده شده بود. نخست وزیر هم با بستن فرودگاه‌ها مانع از بازگشت آیت الله خمینی شده بود.

این پیام حدود ساعت 10 صبح به وقت محلی توسط یزدی به زیمرمن ابلاغ شده است. بنا بر سند مذکور، آیت الله خمینی به طور صریح از دولت کار‌تر می‌خواهد که از نفوذش برای تجدید نظر در موضع ارتش استفاده کند، چرخشی که به گفته رهبر انقلاب، منافع آمریکا را هم تامین خواهد کرد.

آیت الله خمینی در پیام خود می‌گوید: «فعالیت‌ها و اقدامات بختیار و رهبران کنونی ارتش برای مردم ایران زیان بار است اما برای دولت آمریکا زیان بار‌تر است، به خصوص برای آینده آمریکایی‌ها در ایران. این فعالیت‌ها می‌تواند باعث آن شود که دستورات جدیدی در ایران صادر کنم».ه

وی می‌افزاید: ‌«توصیه می‌شود که شما به ارتش توصیه کنید که از بختیار اطاعت نکند و این فعالیت‌ها را متوقف کند».ه

بنا بر این سند، ابراهیم یزدی پیام را کلمه به کلمه به فارسی نوشته بود و «در حالی که پیام را برای زیمرمن می‌خواند ترجمه می‌کرد».ه

آیت الله خمینی گفته بود: «اگر بختیار و و رهبران فعلی ارتش دخالت در امور را متوقف کنند، ‌ما مردم را آرام خواهیم کرد و این باعث خواهد شد که به آمریکایی‌ها (در ایران) آسیبی وارد نشود».ه

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های دولت آمریکا امنیت جانی هزاران مستشار نظامی و شهروند عادی‌اش در ایران بوده که بنا بر پیام آیت الله خمینی در صورت همراه شدن واشنگتن با انقلاب جانشان به خطر نمی افتاد.

شاید به خاطر یک چنین تضمین‌هایی بود که در روز پیروزی انقلاب، آقایان محمد بهشتی و ابراهیم یزدی ژنرال فیلیپ گست، بلند پایه ‌ترین مقام نظامی آمریکا در ایران (رئیس هیئت مستشاران نظامی) و 26 نفر از پرسنل نظامی آمریکا را از زیرزمین ستاد کل ارتش شاهنشاهی که چریک‌های مسلح به آن حمله کرده بودند بیرون آوردند و صحیح و سالم به سفارت تحویل دادند.

از قضای روزگار‌‌‌‌ همان روزی که ابراهیم یزدی، پیام شخصی آیت الله خمینی را به واشنگتن ابلاغ کرد، داماد سابق اش شهریار روحانی - که به عنوان نماینده و سخنگوی آیت الله خمینی در آمریکا فعال بود - به دیدار مقامات ارشد وزارت خارجه رفته بود.

بنا بر اسناد منتشر شده، آقای روحانی هم از طرف آمریکایی خواسته بود که نگذارد ارتش به ویژه گارد شاهنشاهی مانع از بازگشت رهبر انقلاب به ایران شود که این موضوع توسط سایرس ونس، وزیر خارجه به کاخ سفید اطلاع داده می‌شود.

آقای روحانی در پایان گفتگو‌هایش که حدود یک ساعت و نیم طول کشید سه دلیل می‌آورد که انقلاب ایران دموکراتیک است و به نظامی دیکتاتوری منجر نخواهد شد: «اول، رهبری انقلاب را شخصیتی صاحب کرامت برعهده دارد که قدرت را در دست نخواهد گرفت و مانند لنین و مائو تسه‌تونگ ماهیت دموکراتیک مبارزه را تغییر نخواهد داد. دوم، ‌رهبران دینی به نقش خود به عنوان پل ارتباطی بین دولت و مردم ادامه خواهند داد تا سیاست‌های دولت را برای مردم و خواسته‌های مردم را برای دولت توضیح بدهند تا ارتباط آن‌ها قطع نشود. سوم، ‌ویژگی‌های دموکراتیک انقلاب آنقدر عمیق است و چنان در جامعه ایران تثبیت شده که نیروی نظامی و یا عمل متقابل دیگری نمی‌تواند آن را تحریف کند».ه

این انقلابیون جوان در غرب تحصیل کرده که در مقاطع حساس و بحرانی به عنوان پل ارتباطی آیت الله خمینی با آمریکا عمل کردند و در مذاکرات حساس پشت پرده که مانع از خونریزی بیشتر و احتمالاً جنگ داخلی در ایران شد، پیش بینی نمی‌کردند که پس از تأسیس جمهوری اسلامی به خاطر‌‌‌‌ همان تماس‌ها با «شیطان بزرگ» به سستی یا حتی خیانت متهم و به سرعت از گردونه قدرت کنار گذاشته شوند.

عمق خصومت آیت الله خمینی با آمریکا و شیوه حکومت اش هم بعد از اشغال سفارت و آغاز آنچه انقلاب دوم خواند برای دولت کار‌تر در عمل روشن شد.

یک روز بعد از اشغال «جاسوسخانه»، آیت الله خمینی در قم اعلام کرد: «توطئه‏ هاى زیرزمینى در همین سفارتخانه‏‌ها که هست دارد درست مى ‏شود، که مهمش و عمده ‏اش مالِ شیطان بزرگ است که آمریکا باشد.»

رهبر انقلاب افزود: «نمى‏ شود بنشینید و آن‌ها توطئه‏ شان را بکنند. یک وقت ما بفهمیم که از بین رفت یک مملکتى، و با حرف هاى نامربوطِ دمکراسى و امثال ذلک ما را اغفال کنند که مملکت دمکراسى است، و هر کسى حق دارد در اینجا بماند، هر که حق دارد توطئه بکند. این حرف هاى نامربوط را باید کنار گذاشت».ه

توضيح ابراهیم یزدی:

پیام آیت‌الله خمینی پاسخ به پیام کارتر بود

ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه پیشین ایران و از دستیاران آیت‌الله روح‌الله خمینی در زمان اقامت در پاریس، می‌گوید که پیامی که آیت‌الله خمینی در آن زمان برای جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت آمریکا فرستاد در واقع پاسخ به پیام کارتر برای رهبر انقلاب ایران بود.

آقای یزدی می گوید که پاسخ آقای خمینی که از طریق وارن زیمرمن، دیپلمات آمریکایی فرستاده شد، پنجمین و آخرین پیام مبادله شده میان دو طرف بوده که متن کامل پیام ها در جلد سوم کتاب خاطرات آقای یزدی منتشر شده است. روایت طرف آمریکایی از این پیام ها از حالت محرمانه خارج شده و مبنای گزارش اخیر بی‌بی‌سی بوده است.

آقای یزدی در توضیحی که در مورد گزارش "پیام محرمانه آیت الله خمینی به کارتر" نوشته، آورده است: "آنچه در گزارش خبری بی‌بی‌سی آمده است خلاصه ناقصی از پنجمین و آخرین پیام مبادله شده است. در این خبر به نقل از آقای خمینی آمده است که: «...ما با آمریکایی ها هیچ دشمنی خاصی نداریم...»، در حالی که در متن اصلی پیام آمده است: ما با مردم آمریکا هیچ دشمنی خاصی نداریم."ه

در متن انگلیسی گزارش که مورد استناد بی‌بی‌سی بوده است، در این جمله از کلمه Americans استفاده شده است که هم می تواند به معنای "مردم آمریکا" باشد و هم به معنای "آمریکایی‌ها". در گزارش سفارت آمریکا از دیدار آقای یزدی با آقای زیمرمن نوشته شده که آقای یزدی متن پیام آقای خمینی را به فارسی در دست داشته و آن را برای آقای زیمرمن به انگلیسی ترجمه می کرده و آقای زیمرمن متن انگلیسی را یادداشت می کرده است.

آقای یزدی تأکید می کند که پیش از انقلاب هیچ تماسی با وزارت امور خارجه آمریکا نداشته و تماس های او از دوران انقلاب به بعد بوده است.

او همچنین توضیح می دهد که "در جریان اشغال ستاد ارتش ایران در غروب روز 22 بهمن و پیروزی انقلاب، مرحوم دکتر بهشتی همراه تیمی که از جانب امام (آیت الله خمینی) برای نجات امیران ارشد ارتش و مستشاران نظامی آمریکا، از جمله ژنرال فیلیپ گست، رفته بودم، حضور نداشت. آیت الله مهدوی کرمانی همراه ما بودند و مقامات آمریکایی اشتباهاً ایشان را دکتر بهشتی تصور کرده اند".

چارلز نس، معاون سفیر وقت آمریکا در تهران، پیشتر به بی‌بی‌سی فارسی گفته بود که آقای بهشتی در میان کسانی حضور داشت که مقامات نظامی آمریکا را به سفارت بردند.

آقای یزدی در بخش دیگری از توضیح خود نوشته است که شهریار روحانی در آن زمان "نماینده و سخنگوی آقای خمینی" نبود.

اسناد وزارت امور خارجه آمریکا، از جمله سندی به تاریخ 27 ژانویه 1979 نشان می دهد که مقامات آمریکایی آقای روحانی را به عنوان "داماد یزدی و یکی از پنج عضو کمیته ای که خمینی برای مراقبت از سفارت ایران در واشنگتن تعیین کرده است" می شناختند. آقای روحانی همچنین در مصاحبه با رسانه ها، از جمله در مصاحبه ای با تلویزیون پی‌بی‌اس با عنوان "سخنگوی آیت الله خمینی در واشنگتن" شرکت کرده بود.