حسین نوش‌آذر: پاریس، شبِ بعد از ترور

تأسيس: 14 مرداد 1392 | در نخستين کنگرهء سکولار های ايران | همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

27 آبان ماه 1394 ـ 18 ماه نوامبر 2015

اگر پاریس را به شکل یک عروس سالخورده خوش‌رو و اغواگر در نظر بیاوریم، یک شب بعد از ترورها که 128 نفر کشته و 257 مجروح به جای گذاشت، باید گفت که دامن این عروس خوش‌صورت خونین شده است. مردم با شهامت مدنی بی‌نظیری تلاش می‌کنند زندگی روزانه‌شان را از سر بگیرند، اما شهر همچنان ماتم‌زده است. هرچه از حاشیه به مرکز شهر نزدیک‌تر شویم، تاریکی افزون‌تر، مغازه‌ها و کافه‌ها و رقاص‌خانه‌ها بیشتر سوت و کور جلوه می‌کنند. آیا می‌توان گفت درگیری بین حاشیه و مرکز به عنوان مهم‌ترین چالش بزرگ زندگی اجتماعی ما در چهره پاریس نمایان شده است؟

شامگاه گذشته هشت تروریست‌ داعش در یک مجموعه عملیات انتحاری محله دهم و یازدهم و همچنین ورزشگاه «استد دو فرانس» در حومه شمالی پاریس را هدف قرار دادند. در محله یازدهم دو تروریست سیاه‌پوش به سالن کنسرت باتاکلان هجوم بردند و 1500 نفر را که برای شنیدن موسیقی گروه متال Eagles of Death Metal به این محل رفته بودند به گروگان گرفتند. هنگامی که پلیس سر رسید، دو تروریست با شلیک گلوله و همچنین با عملیات انتحاری صد نفر از علاقمندان به موسیقی را کشتند.

کافه کریون و کافه پتی کامبوج و کافه لابل اکیپ و رستوران لاکوزانوسترا نیز هدف این عملیات تروریستی قرار گرفت. تروریست‌ها مردمی را که برای استراحت از کار روزانه و غذا خوردن و دور هم جمع شدن، در بالکن این کافه‌ها و رستوران‌ها نشسته بودند به گلوله بستند. 32 نفر از مردم بیگناه در این حملات کشته شدند.

مقابل ورزشگاه استد دو فرانس هم صدای چندین انفجار به گوش رسید. خانه ما با این محل چندان فاصله‌ای ندارد. صدای هلیکوپترها و آژیر پلیس تا نیمه‌شب قطع نمی‌شد.

شب واقعه من رفته بودم به میدان کلیشی. باد سردی می‌وزید و خیابان‌ها شلوغ و پرازدحام و پر از تنش بود. احساس کردم شهر در یک وضع غیر عادی به سر می‌برد. تاکسی گرفتم و به خانه برگشتم و ساعتی بعد سهمگین‌ترین ترور در تاریخ معاصر فرانسه اتفاق افتاد. واقعه‌ای از جنس: شب انقلاب بهمن 57، شب آغاز جنگ ایران و عراق در 31 شهریور 59، حادثه هفت تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، حادثه یازدهم سپتامبر. همه این وقایع تاریخ را دگرگون کرده است. این بار هم احتمال می‌رود که کشورهای عضو ناتو به اعتبار حوادث شب گذشته ترفندهایی بیندیشند. تروریست‌ها اعلام کرده بودند که به انتقام بمباران مواضع داعش در سوریه توسط جنگنده‌های فرانسوی و توهین به پیامبر اسلام این ترورها را انجام داده‌اند.

در پاریس وضعیت فوق‌العاده اعلام شده، اما فضای شهر پلیسی نیست. بلکه برعکس، مردم با یک شهامت مدنی مثال‌زدنی تلاش می‌کنند زندگی روزانه‌شان را از سر بگیرند. هرچه از حاشیه‌های شمالی شهر به مرکز شهر نزدیک‌تر می‌شویم، تأثیر غم‌انگیز ترور را بیشتر مشاهده می‌کنیم. فروشگاه‌های بزرگ تعطیل‌اند، خیابان‌ها سوت و کور و نیمه‌تاریک است. میدان رپوبلیک در تاریکی فرورفته و عده‌ای از شهروندان گرد هم آمده‌اند و با روشن کردن شمع خاطره قربانیان را گرامی می‌دارند. خیابان ولتر مسدود است و عده زیادی از گزارشگران و خبرگزاری‌های بزرگ در کار تهیه گزارش و خبر و مصاحبه با مردم هستند. با این‌حال در همان حوالی کافه‌ها شلوغ است و کسی مرعوب و خانه‌نشین نشده. همه اینها نشان می‌دهد که فرانسه از شیوه زندگی سکولار و آزادمنشانه‌اش در برابر تروریست‌ها دفاع می‌کند.

حوادث تروریستی شب گذشته بعد از حمله تروریستی در ژانویه به دفتر مجله شارلی ابدو و حادثه تروریستی مادرید در سال 2004 سهمگین‌ترین حادثه‌ای است که بانوی بلندبالا و مغرور اروپا به خود دیده است.

گفته می‌شود که حوادث تروریستی شامگاه گذشته از یک معنای نمادین برخوردار است. در فرانسه، عوام 13 نوامبر را یک روز نحس می‌دانند. سالن کنسرت باتاکلان به شیوه قرن نوزدهم تزئین شده و اماکنی هم مورد هدف قرار گرفته‌اند که در مجموع گمنام بودند. پیام آن به شهروندان فرانسوی این است که گمان نبرید در مکان‌های نه چندان شناخته شده امنیت دارید. شهامت مدنی پاریسی‌ها و حضور آن‌ها در کافه‌ها و رستوران‌ها بعد از ترور شامگاه گذشته هم اتفاقاً از این نظر اهمیت دارد که آن‌ها مرعوب نشده‌ا‌ند. ما همه این حوادث را در سال‌های نخست انقلاب برای بسته شدن کافه‌ها و رستوران‌ها و سینماها و کاباره‌ها و تحمیل حجاب به زنان به خوبی به یاد داریم.

فرانسه در نخستین گام 3000 سرباز را برای تأمین امنیت شهروندان بسیج کرده است. با وجود موفقیت‌هایی که در نشست وین بر سر زمان‌بندی آتش‌بس و انتقال قدرت در سوریه به دست آمده، همچنان این احتمال وجود دارد که فرانسه نیروی نظامی به سوریه بفرستد. سفر حسن روحانی به پاریس هم تا اطلاع ثانوی لغو شده است. احتمال دارد بعد از این ترورها این سفر هرگز اتفاق نیفتد. فرانسوی‌ها در این لحظه به هیچ‌وجه آمادگی پذیرایی از یک رییس جمهور مسلمان را ندارند که بخواهد شیوه زندگی آن‌ها را به چالش بکشد.