نتایج قطع مناسبات ریاض با تهران

رضا تقی زاده

تصمیم ریاض مبنی بر اخراج فوری کارکنان سفارت حکومت اسلامی، در واکنش به آتش زدن سفارت سعودی در تهران، و همچنین حمله به کنسولگری آن کشور در مشهد، علاوه بر تیره ساختن مناسبات تهران با شماری از کشور‌های عربی، می‌تواند تلاش‌های چند جانبهء اخیر برای رسیدن به نوعی مصالحه در جنگ‌های جاری منطقه را نیز خنثی سازد.

ایران و عربستان سعودی در گذشته دو بار تصمیم به قطع رابطه گرفتند و ترک مناسبات سیاسی آن‌ها هر بار چهار سال طول کشید.ه

قطع مناسبات ایران و عربستان سعودی نخستین بار در سال 1941 میلادی و در اعتراض به گردن زدن یک ایرانی در مکه صورت گرفت.ه

بار دوم در سال 1987 و به‌دنبال کشته شدن شماری از زائران ایرانی در مراسم حج مناسبات دو کشور قطع شد. در آن تاریج حکومت اسلامی مراسمی اعتراضی به عنوان «برائت از مشرکین» را در طی مراسم حج سازمان می‌داد.ه

این نخستین بار است عربستان در اخراج کادر سیاسی اعزامی ایران پیشگام می‌شود.ه

مناسبات سرد سیاسی سال‌های اخیر تهران و ریاض بعد از روی کار آمدن سلمان پادشاه کنونی شکل چالشی به خود گرفته است.ه

بعد از اعدام شیخ نمر، رهبر حکومت اسلامی پیش‌بینی کرد که رهبران سعودی به‌زودی به «انتقام الهی» گرفتار خواهند شد.ه

حسن روحانی رییس جمهور، ضمن محکوم کردن اعدام شیخ نمر، حمله سفارت سعودی در تهران را نیز به شدت محکوم ساخت.ه

حمله به سفارت‌خانه‌ها 

حملات اعتراضی به سفارت خانه‌ها در تهران، از ابتدای انقلاب در شکل‌های مختلف تحت نام‌ها و به بهانه‌های مختلف صورت گرفته است.نخستین و طولانی‌ترین نمونه، گروگان گیری 444 روزه 52 دیپلمات و کارکنان سفارت آمریکا در تهران بود که مناسبات خارجی ایران با غرب را تا سال‌ها مختل ساخت.ه

بعد از حمله گروهی موسوم به «معترضان» به سفارت بریتانیا در تهران در سال  2011، مناسبات حکومت اسلامی با لندن، پس از مدت‌ها به تازگی و به صورت تدریجی در حال حرکت به سمت عادی شدن است.ه

حمله اخیر گروه موسوم به «معترضان» به سفارت سعودی در تهران بدون شک تلاش‌های دولت روحانی را برای عادی ساختن مناسبات خارجی حکومت اسلامی، بخصوص بعد از رفع تحریم‌ها، با دشواری‌های تازه روبه‌رو خواهد ساخت.ه

با وجود معرفی سه ماه پیش جعفر، سفیر سابق عربستان در روسیه، به عنوان سفیر تازه سعودی، عربستان طی 20 ماه گذشته فاقد سفیر در تهران بود و سفارت آن کشور در ایران توسط کاردار اعزامی اداره می‌شد.ه

جنگ‌های منطقه‌ای

حکومت اسلامی و عربستان در یک رقابت آشکار شیعه - سنی در منطقه در گیر و به صورت غیر مستقیم در عراق، سوریه، بحرین، لبنان و یمن به نوعی رویارویی خشن کشیده شده‌اند.ه

طی تازه‌ترین تحول در جنگ داخلی یمن، ریاض بدنبال شلیک موشک از سوی حوثی‌های مخالف دولت به خاک عربستان، آتش ‌بس شکننده‌ای را که چند هفته پیش اعلام شده بود کنار گذاشت.ه

مذاکرات صلح سوریه قرار است با حضور ایران و عربستان از 16 ژانویه سال جاری در وین از سر گرفته شود.با تیره شدن مناسبات تهران و ریاض انتظار می‌رود علاوه بر شدت گرفتن جنگ در یمن، بخت به نتیجه رسیدن کنفرانس صلح سوریه نیز به شدت کاهش یابد.ه

زیر پا گذاشتن ساده‌ترین ضوابط دیپلماتیک و رعایت امنیت کادر‌های سیاسی مهمان و اماکن آن‌ها در ایران به بهانهء اعتراض سیاسی به اقدامات داخلی دولت‌های خارجی، می‌تواند تلاش های دولت تهران برای قرار گفتن در صف نظام‌های متعارفی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.ه

15 دی 1394

بازگشت به خانه