چرا خامنه ای بی خیال حق الناس شد؟

رضا حقیقت نژاد

علی خامنه ای، رهبر حکومت اسلامی، حرف های پیشين خود، مبنی بر «حتی کسانی هم که با نظام مسئله دارند در انتخابات شرکت کنند» را تصحیح کرد و گفت: «این سخن به معنای آن نیست که بخواهند کسانی که نظام را قبول ندارند به مجلس بفرستند.»

بدین اعتبار، از نظر رهبر حکومت اسلامی، رأی مردم به عنوان حق الناس در صورتی محترم است که خروجی آن انتخاب کسانی باشند که شاخص های مدن ظر نظام سیاسی را داشته باشند و «نظام و مصالح آن و ارزش‌های کشور را قبول داشته باشند.» همچنین آیت الله خامنه ای انتظار دارد کسانی که نظام سیاسی موجود را قبول ندارند، به کاندیداهایی رأی دهند که نظام را قبول دارند و نظام هم آن ها را قبول دارد. معنای «رقابت سالم» هم از نظر او همین سان است، نتیجه به میل نظام باشد.

اما چرا او این همه برای حق الناس شرط و شروط تعیین می کند؟ عبارت «حق الناس» را علی خامنه ای نخستین بار در 24 خرداد 92 به کار برد، گفت که حفظ رأی مردم به عنوان یک امانت، حق الناس است و از حق الله هم مهم تر است؛ گفته ای که اگرچه ریشه در نیاز سیاسی و تلاش برای ترمیم موقعیت خویش با توجه به رویدادهای انتخابات 88 داشت ولی با استقبال گسترده مواجه شد. اکبر هاشمی رفسنجانی خواستار توجه ملی بدان شد، حسن روحانی آن را در سرفصل گفته های سیاسی اش قرار داد و محمدجواد ظریف گفت این عبارت بحثی تازه به حقوق بشر اضافه کرد.

شهریور امسال علی خامنه ای دومین بار به این موضوع اشاره کرد، با همین تأکید. این بار اما یک باب دیگر برای حق الناس باز کرد: «حق رأی و نظارت استصوابی و مؤثر شورای نگهبان.» تبدیل حق نظارت شورای نگهبان به حق الناس، در بحبوبهء طرح انتقادات سیاسی علیه این نهاد در فضای سیاست داخلی ایران صورت گرفت.

دی ماه امسال رهبر حکومت اسلامی برای سومین بار به حق الناس اشاره کرد و این بار سه موضوع جدید را اضافه کرد. نخست با توجه به اینکه گروه های منتقد و اصلاح طلب تمرکز فعالیت های انتخاباتی خودشان را روی لیست های انتخاباتی گذاشته اند، گفت تنظیم لیست ها هم جزو حق الناس است و لیست ها نباید از روی مقاصد شیطانی تنظیم شوند. در واقع باز هم بر اساس یک نیاز سیاسی، حق الناس معنادار شد. او همچنین گفت پذیرش نتیجهء انتخابات هم حق الناس است. این انتخاب هم معنادار بود و رهبر حکومت اسلامی کوشید با توسل به آن، از عملکرد خودش در انتخابات 88 دفاع کند و بگوید اگر تن به ابطال انتخابات نداده، به خاطر دفاع از حق الناس بوده است.

او همچنین از پذیرش حق داوطلبی، یعنی اینکه فردی صلاحیت دارد و تایید شود، و همچنین دقت مردم در انتخاب خویش به عنوان دیگر مولفه های حق الناس یاد کرد و گفته است که این بحث شاخه های دیگری هم دارد؛ شاخه هایی که احتمالاً با توجه به حوادث یا موقعیت های سیاسی پیش رو، متولد می شوند.

اما چرا او امسال دائما به این موضوع می پردازد؟ نشریهء «خط حزب الله» که توسط سایت دفتر حفظ نشر و آثار خامنه ای منتشر می شود، شهریور امسال در تحلیلی نوشت دشمنان قصد انحراف بحث حق الناس را دارند و این عبارت به بخشی از پازل دشمن برای مأیوس کردن مردم و فشار بر شورای نگهبان تبدیل شده است.

«مأیوس کردن مردم» عبارت خوبی است. اگر در چند روز اخیر، جوک های تلگرام تان را خوانده باشید یا گشتی در توییتر زده باشید، متوجه می شوید انبوهی توصیف مأیوسانه دربارهء فضای انتخابات منتشر شده است، با کنایه های مکرر به سران و مسئولان نظام.

در واقع موضوع رد صلاحیت ها از یک بحث کاملاً سیاسی در یک دهه پیش به یک بحث اجتماعی تبدیل شده است. قدرت تسلط حکومت اسلامی هم بر فضای رسانه ای کاهش یافته است. رهبر حکومت اسلامی امروز کوشید به نوعی این فشار اجتماعی شدید را که دولت روحانی هم بدش نمی آید از آن به عنوان یک ابزار در چانه زنی با شورای نگهبان، استفاده کند، مهار کند.

نکتهء دیگر اینکه او عبارت «مخالفان نظام» را عامدانه و برای توجیه و مشروعیت بخشی به تصمیم شورای نگهبان به کار برد و گفت هیچ جای جهان چنین اجازه ای نمی دهند. در واقع علی خامنه ای می خواهد بگوید که شورای نگبهان چنین افرادی را رد صلاحیت کرده و این امری طبیعی و قانونی بوده است، حالا ممکن است اشتباهی هم رخ داده باشد.

در فضای کنونی که نارضایتی اجتماعی و سیاسی از رد صلاحیت ها بالاست و توقع دخالت از او می رود، حمایت علنی کاری علاقانه نیست ولی کلاه شرعی، یک تاکتیک مورد علاقهء علماست. سخنان اخير خامنه ای به معنای ناامیدی کامل اصلاح طلبان از رد صلاحیت ها و یا پایان چانه زنی های نیست ولی حداقل اشاره کرد که زیادی زحمت ایجاد نکنند.

چهارشنبه 20 ژانویه 2016

https://iranwire.com/features/8588/

بازگشت به خانه