زهرا امیری: آیا ایران به مستعمره روسیه تبدیل شده است

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولار های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

27 اسفند ماه 1395 ـ 17 مارس 2017

هفت سال از روزهایی که وابستگی برخی دولتمردان وقت ایران به روسیه خشم مردم را برانگیخت و در قالب شعارهای «مرگ بر روسیه» و «سفارت روسیه، لانه ی جاسوسیه» منعکس شد، می گذرد. داستان دراز سوء استفادهء مقامات روسی از موقعیت استراتژیک ایران بر مسئولانی که روزی شعار «نه شرقی نه غربی» می دادند، پوشیده نیست. از نیروگاه بوشهر تا فروش اس 300 بارها و بارها چهرهء واقعی سیاستمداران روسیه برای همه آشکار شده است، اما همچنان روس ها با مهرهء کلیدی ایران در منطقه بازی می کنند و مسئولان نیز به این بازی تن در می دهند.

این روز ها روس ها سناریوی جدیدی برای استفاده از موقعیت ایران برای گسترش نفوذ خود در منطقه طراحی کرده اند.

الکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه، اعلام کرده که این کشور برنامهء خرید سالانه تا پنج میلیون تن نفت از ایران را بررسی می کند. حجم خرید از ایران ممکن است روزانه 11 هزار بشکه باشد که سالانه حدود پنج میلیون تن می شود. به گزارش خبرگزاری «روسیا سگودنیا»، وزیر انرژی روسیه گفته که تلاش ها برای توافق در این زمینه جریان دارد.

این در حالی است که با توجه به حجم بالای تولید نفت روسیه اساساً این کشور نیازی به نفت ایران ندارد. روسیه به همراه عربستان در حال حاضر بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام در جهان محسوب می‌شوند. بنابراین نفت فروخته شده ایران قرار است به جای حرکت به سمت روسیه، مقاصد صادراتی روسیه که خود این کشور آنها را تعیین می‌کند برود.

پرده اول، تبدیل شدن به بازیگری کلیدی در سوریه

روسبه از مهر ماه 1394 حملات هوایی منظمی را به سوریه آغاز کرده است. اطلاعات موجود نشان می داد روسیه با به کار گیری بخش بزرگی از نیروی نظامی خود قصد دارد به بازیگری کلیدی در سوریه تبدیل شود. بدین ترتیب مسکو پس از سه سال جنگ داخلی در سوریه، خود را به یکی از طرف های تاثیر گذار در جنگ نیابتی قدرت ها در این عرصه تبدیل کرد. کاری که عملاً ایران را در سوریه به حاشیه برد و عملاً به پیاده نظام روس ها تبدیل کرد.

ایران نیز از حملهء روسیه به کشوری که اکثر مردم آن مسلمان هستند حمایت کرد؛ کشوری که تا همین چند سال پیش ابرقدرت شرقی بود حالا با زنده کردن دوران جنگ سرد و گذشته خود رویای تبدیل شدن به ابرقدرتی جدید در سر دارد. با این تفاوت که نظام جمهوری اسلامی دیروز از لشکرکشی این ابرقدرت به افغانستان خشمگین می شد و تا آستانه صف آرایی نظامی در دفاع از همسایه مسلمان رفت، اما امروز به بقای متحد سوری، ولو زیر سایه هواپیماهای روسی، دلخوش است.

پرده دوم، استفاده از پایگاه نظامی نوژه در ایران

مرداد 1395 خبر رسید که ارتش روسیه تعدادی هواپیمای بمب افکن در پایگاه نیروی هوایی ایران در همدان مستقر کرده است و این هواپیماها از این پایگاه عازم عملیات نظامی در سوریه می‌شوند. منابع دولتی روسیه گزارش کردند که هواپیماهای روسی با پرواز از پایگاه نیروی هوایی ایران در همدان، مواضع داعش و جبهه النصرت (فاتح شام) را در مناطق عملیاتی حلب، ادلیب و دیرالزور بمباران کرده‌اند.

بخشی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این مورد به وزارت دفاع اعتراض کردند، اعتراض این نمایندگان در این راستا بود که انجام چنین کاری خلاف قانون اساسی کشور است. پوسفیان ملا، نماینده آمل در مجلس، گفت: وزیر دفاع حق شکستن قانون اساسی را ندارد و اگر این کار تنها با تصمیم وزیر دفاع انجام شود، قطعاً مجلس با این اقدام برخورد خواهد کرد. این اشتباهی است که مرتکب شده اند ولی نباید ما قانون اساسی که خون بهای شهدا است را زیر پا بگذاریم. یوسفیان ملا گفت: قانون اساسی صراحت دارد که در اختیار سایر کشورها قرار دادن هرگونه پایگاه نظامی ممنوع است، حتی اگر آن کشور متحد ما باشد.

پرده سوم، عصبانیت پوتین از خرید هواپیماهای غربی

در هفته های گذشته رسانه‌های روسی از لغو سفر معاون نخست‌وزیر روسیه به ایران «به خاطر افشای اطلاعات این سفر» از سوی ایران خبر دادند. اینترفکس از قول روزنامه روسی کومرسانت نوشت که دمیتری راگوزین، معاون نخست‌وزیر روسیه، برنامه سفر خود به ایران را لغو کرده و دلیل آن را «مسائل فنی» عنوان کرده است. قابل توجه است که دمیتری راگوزین سرپرست بخش دفاعی در دولت روسیه است.

بنا بر این گزارش، طرفین قرار بود در این دیدارها در مورد «مسائل نسبتاً حساسی» تبادل نظر کنند. در همین زمینه «یک منبع دولتی روس» به این روزنامه گفت که در این سفر «قرار بود بحث‌های پیچیده‌ای در خصوص دلایل روی آوردن شرکای ایرانی ما به خرید هواپیما از کشورهای غربی انجام شود.» این منبع افزود: «ما پشتیبانی عظیمی از تهران کرده‌ایم، با وجود این، آنها در حال تهیه سخت‌افزار از آن کشورهایی هستند که از طریق تحریم دست به تحقیر ایران می‌زنند.»

نهایتا مشخص شد که تمایل ایران به خرید بوئینگ موجب رنجش روسیه شده است. بر اساس خبر منتشر شده از سوی روزنامه کومرسانت، تمایل ایران مبنی بر خرید 80 هواپیمای بوئینگ از آمریکا و همچنین سفارش 100 هواپیمای ایرباس نیز باعث ناخرسندی روسیه شد و گفته می‌شود که گفت‌وگوهایی بر سر این موضوع میان نمایندگان دو کشور صورت گرفت.

با همهء حاشیه‌های عجیب دمیتری راگوزین، نهایتا یک هیات سیاسی و بیشتر البته اقتصادی وارد ایران شد نکته جالب آنکه کمی قبل‌تر ایر باس به ایران آمده بود و روس‌ها که احساس می‌کنند از قافله رقابت با شرکای اروپایی عقب مانده‌اند، با خود یک قرارداد هم به تهران آورده‌اند، یک معامله تجاری بزرگ که به آن 12 فروند هواپیمای مسافربری ام-100 از کمپانی سوخو به آن ضمیمه شده است.

سال هاست که ایران از طریق پایانهء نفتی نکا در ساحل خزر می تواند بخشی از نفت خود را به روسیه صادر کند. حالا گزارش ها حالی از آن هستند که ایران درصدد است تا بخشی از نفت جنوب را به روسیه بفروشد.

روز سه شنبه 9 اسفند ماه، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، مذاکره با ایران برای خرید 100 هزار بشکه نفت در روز را تایید کرد. به گزارش خبرگزاری تاس روسیه، نواک به خبرنگاران گفت دو طرف در حال مذاکره بر سر مفاد قرارداد احتمالی هستند. قبل از آن نیز بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پس از دیدار با همتای روس خود در تهران گفته بود کشورش بر اساس توافقنامه ای روزانه 100 هزار بشکه نفت خام به روسیه صادر خواهد کرد.

با توجه به حجم بالای تولید نفت روسیه اساسا این کشور نیازی به نفت ایران ندارد. بنابراین نفت فروخته شده ایران ممکن است به جای حرکت به سمت روسیه، مقاصد صادراتی روسیه که خود این کشور آنها را تعیین می‌کند، برود. قرار است نفت خریداری شده از ایران به کشورهایی صادر شود که روسیه تعیین می‌کند.

بر اساس گزارش بی بی سی، یکی از سناریوهای محتمل صادرات نفت به هند و کشورهایی است که برای روسیه هزینه‌بر است.

حدود سه ماه پیش شرکت «روس‌نفت» روسیه حدود نیمی ازسهام «اسار اویل» بزرگترین گروه پالایشی هند، را به ارزش 13 میلیارد دلار خرید. روسیه بالقوه دو مسیر برای انتقال نفت خود به پالایشگاه اسار در هند دارد. یک راه انتقال نفت از طریق دریای سیاه به هند است که به دلیل محدودیت‌های عبور از تنگه بسفر و کانال سوئز هزینه‌ حمل‌و‌نقل‌ بالا خواهد رفت و راه دوم انتقال از طریق شمال اروپا است که این هم به دلیل طولانی بودن مسیر مقرون به صرفه نیست. خرید نفت از ایران به خوبی می‌تواند مشکل انتقال نفت روسیه به هند و کشورهای نزدیک را برطرف کند.

به این صورت روسیه امپراتوری خود را از طریق ایران در آسیای شرقی گسترش می دهد. همین حالا نیز ناوهای روسی به سوی خلیج فارس و دریای عمان در حرکت هستند. این موضوع باعث موضوع حساسیت آمریکا و غرب شده است.

روس ها در مقابل تمامی امتیازاتی که از ایران گرفته اند حتی حاضر نیستند که پول نفت ایران را پرداخت کنند. ماجرا آنجایی جالب می‌شود که وزیر انرژی روسیه در شهر سوشی ژاپن رو به روی خبرنگاران می‌نشیند و می‌گوید پول نفت ایران را نیمی نقد و نیم دیگر را به صورت کالا و خدمات به ایرانی‌ها خواهیم داد.

بر اساس اعلام وزارت نفت ایران نیز نیمی از پول نفت خریداری شده به صورت نقد به ایران پرداخت می‌شود و نیم دیگر به صورت کالا و خدمات خواهد بود. بعضی منتقدان ازدریافت کالا و خدمات در قبال نیمی از نفت صادراتی ایران انتقاد کرده‌اند. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران البته گفته است: این به معنی تهاتر نیست.

روس‌ها حالا هم از پایگاه های نظامی ما تحت عنوان متحد نظامی استفاده می کنند هم به دنبال فتح بازار‌های ایران هستند، هم پیمانکار نفتی ایران در خلیج فارس هستند، نفت صادر می کنند و پول آن را نمی دهند. معنای تمامی این ها چیست؟ آیا ایران به مستعمره روسیه تبدیل شده است؟