سام قندچی: هیولای اسلامگرای فرانکنشتاین

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولار های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

17 خرداد ماه 1396 ـ 7 ژوئن 2017

کتاب قدیمی سال 1817 مری شلی، با سناریوهای عامیانه سینمایی آن، بسیار متفاوت است. پیام فیلم ها بنظر می رسد این است که در کار طبیعت دخالت نکنید و ادای خدا را در نیاورید، و ما را از نتایج چنین کاری می ترسانند. کتاب هم همین حرف ها را میزند، اما توصیه می کند در اینگونه تلاش ها، به معیارهای ارزشی خود وفادار بمانیم، و نصیحت می کند که نتایج اقدام خود را از قبل پیش بینی و عوارض جانبی آن را تصحیح کنیم. گاهی هنگام صحبت با ایرانیان، در داخل کشور یا خارج، احساس می کنم که می خواهند همین حرف ها را دربارهء انقلاب 1357 به آمریکا بگویند. سوء تفاهم نشود، شخصاً طرفدار تئوری توطئه نبوده و معتقد نیستم که انقلاب ایران کار آمریکا بوده است(1). لطفاً قدری صبر داشته باشید و منظورم را در دو پاراگراف پایین بخوانید.

یکی دو روز پیش، دوستِ دوستی، تازه از سفری به پاریس، به آمریکا بازگشته بود. این خانم می گفت خویشاوندان اش در محلی زندگی می کنند که دخترها حجاب اسلامی می پوشند، نه چون می خواهند، بلکه چون در غیراینصورت پسربچه ها و دکاندارهای محل اذیتشان می کنند. دربارهء محله ای در ایران، عراق یا عربستان سعودی حرف نمی زنیم، از فرانسه می گوییم. همچنین در آمریکا، بسیاری از خانم های محجبه، هم اکنون در پنتاگون کار می کنند. شما ممکن است بگویید که این احترام به انتخاب آنهاست، و با شما موافقم، اما چرا ما خانم هایی مسیحی که لباس راهبه ها را بپوشند، در پنتاگون نمی بینیم؟ مصالحه بر سر ارزش های مدرن، و حجاب، بعنوان سمبل آن مصالحه در خاورمیانه، امروز همین جریان گریبانگیر غرب می شود.

انقلاب ایران، توطئه غرب یا کمونیست ها نبود، معهذا، اینکه اسلامگرایان در پایان کار در بهمن ماه 1357 دست بالا را گرفتند به دلیل سیاست خارجی آمریکا بود که توسط زیبیگنیف برژینسکی، که به تازگی درگذشت، دنبال می شد. لازم به گفتن نیست که ایران اولین کشوری نبود که در آن از اسلامگرایی برای سد کردن راه شوروی استفاده شد. در عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس، افغانستان، پاکستان، و بسیاری از دیگر همسایگان ایران، نسخه سنی مذهب اسلامگرایی توسط آمریکا حمایت شد، و آن هم سال ها پیش از انقلاب ایران بود، و حتی گروه های تروریستی نظیر القاعده، کمک نظامی دریافت کردند، بدون هرگونه توجه به تعهدشان به ارزش های دموکراتیک و سکولار. اینچنین بود که هیولای اسلامگرایی در خاورمیانه تغذیه شد، و امروز به این یا آن شکل، بال های خود را در غرب می گستراند.

حتی امروز، پس از همهء این تجربه های اسلامگرایی در نیم قرن گذشته، همینجا در واشنگتن، دو گروه اندیشکده هایی هستند، که از طرف دولت آمریکا، حمایت می شوند. گروه اول اندیشکده های هوادار نئوکان ها هستند که اساساً از سازمان مجاهدین خلق بعنوان تنها گزینهء واقعی برای ایجاد دولت اسلامگرای هوادار آمریکا، یعنی رژیمی نظیر عربستان سعودی، اما در ایران، حمایت می کنند. گروه دوم، اندیشکده های حامی فراکسیون های مختلف به اصطلاح اصلاح طلبان حکومت اسلامی هستند، و دوباره به این امید که اصلاح طلبان دولتی شبیه عربستان سعودی، اما در ایران، ایجاد کنند. متأسفانه همچنان آمریکا به ارزش های بنیادی سکولار و دموکراتیک خود پای بند نیست.

اصل بحث اینکه آمریکا، هنگامی که گروه های اپوزیسیون ایرانی را برای همکاری، مورد ارزیابی قرار می دهد، ضروری است دنبال نوکر و کلفت در خاورمیانه نباشد، بلکه ارزش های سکولار دموکراسی را بعنوان چراغ راهنما به کار برد. یعنی با ما نظیر متحدان اروپایی، رفتار کند. در میان ایرانیان دنبال واتسلاو هاول ها بگردد نه احمد چلبی ها. بسیاری از کسانیکه حاضرند بعنوان خدمتکار برای آمریکا کار کنند نه ارزش های سکولار دموکراسی غرب را در اشتراک دارند نه آنکه از احترام مردم ایران برخوردارند، و در واقع از حمایت آمریکا، برای بدست آوردن پشتیبانی مردم ایران، استفاده می کنند، و نه برعکس. به همین دلیل سیاست آمریکا، در واقع باعث ناامیدی در میان مردم و اپوزیسیون ایران، در مبارزه با ترهات اسلامگرایی، و برای سکولار دموکراسی در ایران، شده است.

به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران

1. ایران آینده نگر: آینده نگری در برابر تروریسم