همن سیدی: مذاكرە با رژيم اسلامی؛ خوب، بد، زشت؟

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولاردموکرات های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

4 امرداد ماه 1398 ـ 26 ژوئیه 2019

در هیاهوی کنونی ناشی از تنش میان ایران و آمریکا، وقوع هر رویدادی و انتشار هر خبری محتمل و قابل پیشبینی می نماید اما، با این حال، خبر مذاکره میان مقامات رژيم اسلامی و چهار حزب کردستانی در نروژ بسیاری را شوکه و شماری را نگران کرده است. در کل و تاکنون، واکنش های منفی بیشتر از تایید یا حمایت از این گفتگوها بوده است. شاید به همین دلیل هم هر شش طرف درگیر در این گفتگو تاکنون در مورد محتوای آن سکوت کرده اند. احزاب کردستانی اعلامیه ای رسمی منتشر نکرده اند. مقامات رژيم اسلامی هم از تایید با تکذیب آن خودداری کرده اند. سازمان نروژی مربوطه هم به همین نحو عمل کرده است.

پیچیدگی روابط احزاب کردستان با حکومت کنونی تهران پذیرش مسئولیت این گفتگو را چنان سنگین کرده که نه حکومت و نه معارضین، هيچ کدام توان تقبل آن را ندارند. در این نوشتهء کوتاه، با کمک گرفتن از اثر مشهور سرجو لئونه، «خوب، بد، زشت»، سعی می شود کلیت مفهوم مذاکره، شانس موفقيت بودن در این مورد خاص، و همچنین مسائل اخلاقی/ عقلانی که این گفتگوها را پیچیده، گنگ یا زشت کرده بررسی شوند.

بد؟ مذاکره فی نفسه نمی تواند منفی باشد حتی با یک نیروی اهریمنی و یک قدرت سفاک و جنایتکار. از قضا این جنایتکاران هستند که بیشتر از سایرین از مذاکره گریزانند. آنها تنها در مواقعی که ناچار باشند، یا خود را در معرض نابودی ببینند، پای میز مذاکره می نشینند. در اکثر موارد هم مذاکره مقدمه ای برای نابودی کامل یا نابودی نسبی قدرت آنها است. هم اینک شورای نظامی سودان مجبور شده که با مخالفین به مذاکره بنشیند و رؤیای قبضهء کامل قدرت برایشان تبدیل به کابوس از دست دادن کامل قدرت شده است. دولت ونزوئلا مجبور شده با مخالفان اش به مذاکره بپردازد و مقدمات دور دوم مذاکرات آنها در نروژ در حال آماده سازی است؛ يعنی در همان جایی که کردها و رژيم اسلامی به مذاکره نشسته اند. از گفتگوهای طالبان/ دولت افغانستان و طالبان/ آمریکا هم همه اطلاع داریم. مذاکره روس ها با بازماندگان جبهه النصره در ادلب سوریه هم تاکنون با همه فراز و نشیب ها ادامه داشته است. پس مذاکره نه به معنی سازش است نه نشانهء حقانیت طرف مقابل، و نه منشاء مشروعیت محسوب می شود. همچنین مذاکره فی نفسه منجر به نجات یک قدرت در حال افول نمی شود. مذاکره انقلابی های ایران با ارتش شاهنشاهی نه منجر به حفظ حکومت پهلوی شد و نه فرماندهان ارتش را از اعدام نجات داد. پس در یک حکم کلی و قطعی نمی توان مذاکره را امری سلبی یا بد ارزیابی کرد. در این مورد مشخص چون نه رژيم اسلامی و نه احزاب هیچکدام خود پیشقدم نشده اند بلکه یک جریان سوم از یک کشور اروپایی به دو طرف پیشنهاد میانجیگری داده است پس نکتهء منفی ‘پناه بردن به مذاکره با دشمن’ را هم نمی توان برای هیچکدام قائل شد. آنها می توانستند پیشنهاد طرف نروژی را رد یا قبول کنند اما نمی توانند طرف مقابل را به ضعف یا تغییر موضع متهم کنند.

خوب؟ در بالا ذکر شد که مذاکره فی نفسه بد نیست اما این به معنی خوب و مطلوب بودن اصل مذاکره در هر شرایطی هم نیست. در این مورد خاص، چون شانس موفقیت مذاکره معادل صفر است، باید قید خوب بودن آن را زد. مذاکره تنها به این شرط که منتهی به توافق یا تفاهم، و یا حداقل کاهش دشمنی شود خوب یا موفق محسوب می شود. رژيم اسلامی آمادگی و بستر حل اختلافات از طریق مذاکره با مخالفان اش را ندارد. يک رژیم ایدئولوژیک که حتی پای از دست دادن همه منابع اش باز توان مذاکره با آمریکا و تعدیل سیاست هایش را ندارد چگونه با احزاب اپوزیسیون خود وارد مذاکره می شود؟ چگونه بسیجی ها و حزب اللهی ها را حتی برای تحمل نام کومله و دمکرات قانع می کند؟ و اصولا باید پرسید که رژيم اسلامی چه نیازی به چنین ریسک بزرگی دارد؟ اگر احیاناً رژيم اسلامی تحت فشارهای خارجی و ناکارآمدی های داخلی مجبور به تحول شود، یک راست که سراغ سرسخت ترین دشمنان خود نمی رود! در این حالت ممکن است در سطح سراسری با اصلاح طلب ها، و در سطح کردستان با چهره های کرد داخل ایران، وارد مذاکره شود. ممکن است اصلاح طلب های کردستان را اندکی بال و پر بدهد. ممکن است یک استاندار سنی برای سنندج انتصاب کند، یا اندکی گشایش فرهنگی - در حد تدریس زبان کردی و تاسیس چند نشریهء جدید در کردستان، ایجاد کند. این برای پاسخگویی به کیهان و بسیجی ها و… ممکن تر است تا اینکه آنها را آماده کند که رهبران کومله و دمکرات را برادر خطاب کنند! مذاکره با احزاب تنها زمانی ممکن خواهد بود که رژيم اسلامی واقعا در آستانهء سقوط باشد و قید پاسخگویی به طرفداران اش را زده باشد. پس، در کل، می توان گفت که مذاکره با رژيم اسلامی در شرایط کنونی بی خود، بی نتیجه، باعث بی اعتباری، و در یک کلام مضر است.

زشت؟ بله برای احزاب کردستان مذاکره با رژيم اسلامی صرفنظر از خوب و بد بودن آن زشت است. به این دلایل:

اولاً رژيم اسلامی در چهل سال گذشته یکبار هم قواعد ابتدایی مذاکره را با مخالفان اش رعایت نکرده است. قدمت شکست مذاکرات به چهل سال پیش و نحوهء عجیب مذاکره مقامات حکومت نوپای اسلامی بر می گردد. در سال 1358 رفسنجانی در شورای انقلاب ماموریت یافته بود که مذاکره با رهبران کردها را آغاز کند. او فرمولی بسیار بی انعطاف و تک بٌعدی را اعمال کرده بود. در یکی از صورت جلسه های شورای انقلاب درج شده است که او به مذاکره کنندگان اعزامی به سنندج دستور داده بود «مذاکرها را از طریق استاندار سنندج با آنها بکنید اگر حل نشد، چند نفر سران را بگیرید!» این یعنی مذاکره به شرط تسلیم، یعنی مذاکره به شرط پیروزی، و مذاکره ای که نتیجهء آن حتماً باید به نفع من باشد! آن زمان دستور رفسنجانی دقیق اجرا نشد اما ده سال بعد، و در وین پایتخت اتریش، همین فرمول با اندکی تغییر منجر به ترور دکتر قاسملو شد.

ثانیاً، پس از قرار گرفتن رژيم اسلامی در محور شرارت، مقامات حکومت، از ترس باز شدن جبهه ای جداگانه در کردستان، مذاکراتی را در 2003 در بغداد با یکی از رهبران کومله انجام دادند که نه تنها سودی نداشت بلکه، به محض رفع خطر آمریکا، این حزب مورد حملات تروریستی رژيم اسلامی واقع شد.

دقیقاً همین ماجرا در 2014 و در اوج تحریم های ایران تکرار شد و این بار در اربیل با یکی از رهبران حزب دمکرات کردستان مذاکره کردند. مدتی بعد در اکتبر 2014 علوی، وزیر اطلاعات، در گزارشی برای مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که «ما با آنها مذاکره کرده ایم تنها برای به حداقل رساندن آسیب آنها!» در واقع رژيم از فرصت مذاکره برای به روز کردن خود از ضعف ها وکاستی های آنها استفاده کرده بود.

ثالثاً، رژيم اسلامی، حتی اگر گذشته دور و نزدیک آن را هم کنار بگذاریم، همین الان چندین دیپلمات اش در زندان های کشورهای اروپایی هستند. در همین یک سال اخیر که گویا مشغول مذاکره با احزاب کردستان بوده چندین عملیات تروریستی را در خاک اروپا انجام داده است. در همین یک سال اخیر و در حین مذاکره با این احزاب، ساختمان مرکزی حزب دمکرات کردستان را، در حین تشکیل جلسهء پلنوم کمیتهء مرکزی این حزب، موشک باران کرده است؛دقیقا به امید کشتن همهء اعضای رهبری آن. پس صرف نظر از غیر عقلانی بودن این مذاکرات آیا نباید اخلاقاً مذاکره با رژيم اسلامی را زیر سوال برد و آن را زشت نامید؟!

بازگشت به خانه