آلترناتیو کوروشی بجای هر آلترناتیو دیگر

ویکتوریا آزاد

ما «ایرانیاران»، یعنی ایرانی هایی که دل در گرو ایران دارند و یار ایران هستن، می توانیم یک آلترناتیوی کوروشی بجای جمهوری اسلامی بسازیم. نه اسلام پناهی قانون اساسی مشروطه، نه مصدقیسم مجاهدین و نه مارکسیسم لنینیسم چپی ها.

بسیاری از گفتمان‌های فعلی یا به بن‌بست رسیده‌اند یا توانایی ایجاد یک نیروی واقعی برای تغییر را ندارند. بنابراین، ارائه یک گفتمان نوین که هم ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران داشته باشد و هم اصول مدرن دموکراتیک را دنبال کند، کاملاً ضروری است.

نظریه «آلترناتیو کوروشی» بر هویت تاریخی و فرهنگی کهن ایران استوار است. این آلترناتیو می‌تواند به عنوان یک مسیر جدی و سازنده در برابر جمهوری اسلامی مطرح باشد. آلترناتیو کوروشی به معنای بازسازی ایران بر اساس اصول کورش کبیر و ‌دولت هخامنشیان است؛ اصولی که ریشه در تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های دموکراتیک و ‌ملی ما ایرانیان دارند و وابستگی به «ایدئولوژی‌ مذهبی» یا «سلطنت»‌ را رد می کنند.

ایده آلترناتیو کوروشی به‌دنبال یک راه سوم برای ایران هست که نه در گذشته گیر کرده و نه به ایدئولوژی‌های پوسیده تکیه دارد.

این نوع آلترناتیو می‌تواند تلاش کند تا ایران را از بند ایدئولوژی‌های حکومتی که جامعه را دچار انجماد و محدودیت کرده‌ است، رها سازد. و در عین حال رهایی از “اسلام پناهی مشزوطیت” و حمایت‌ از اسلام بعنوان مذهب رسمی کشور که در گذشته یکی از پایه های سلطنت بوده است را دنبال میکند.

برای شکل‌دهی چنین آلترناتیوی، توجه به حاکمیت بر اساس اصول دموکراتیک، حقوق بشر، و پذیرش تنوع فرهنگی و اجتماعی در ایران بسیار حائز اهمیت است. آن‌چه که می‌تواند کمک‌کننده باشد، تلاش برای داشتن یک نقشه‌راه روشن و مبتنی بر واقعیت‌های جامعه ایرانی است.

آلترناتیو کوروشی به دنبال یک مدل حکمرانی است که بر پایه ارزش‌هایی که به کوروش بزرگ نسبت داده می‌شود، بنا شده باشد. اما سوال کلیدی این است که چرا کوروش و چرا امروز این مفهوم می‌تواند برای ایران یک آلترناتیو باشد؟

چرا کوروش؟

کوروش در تاریخ ایران و حتی جهان به عنوان بنیان‌گذار یکی از نخستین امپراتوری‌های چندملیتی شناخته می‌شود. ویژگی‌هایی که به او نسبت داده می‌شود شامل موارد زیر است:

1. رواداری و احترام به تنوع فرهنگی، قومی و مذهبی – فرمان آزادی ادیان و حقوق اقوام مختلف (مانند منشور کوروش).

2. ساختار حکمرانی بر اساس تمرکززدایی – اینکه مناطق مختلف اختیار اداره استان خود را داشته باشند و زبان و فرهنگ خود را حفظ و آموزش دهند

3. اقتدار و در عین حال مردمی بودن – برخورداری از مشروعیت تاریخی، نه از طریق زور بلکه از طریق خدمتگذاری به جامعه و‌جلب اعتماد مردم .

4. پایه‌گذاری حکمرانی بر اصول دادگری و انسان‌محوری – مفهومی که بسیاری آن را به عدالت اجتماعی پیوند می‌دهند.

آلترناتیو کوروشی یعنی چه؟

آلترناتیو کوروشی به عنوان یک مدل حکمرانی در نظر بگیریم که:

1. ملی‌گراست، دموکراتیک و انسان‌محور است. یعنی در عین حفظ هویت ایرانی، هویت اقوام مختلف ایران را برسمیت میشناسد، نظامی باز، مشارکتی و مبتنی بر حقوق بشر است.

 2. تمرکززدایی واقعی از قدرت را اجرا کند. یعنی به مردم استان‌ها و مناطق مختلف امکان تصمیم‌گیری و دخالت در امور محلی خود را بدهد.

 3. بازسازی نهادهای سیاسی و اجتماعی ایران با الهام از میراث تاریخی خود، اما متناسب با نیازهای دنیای مدرن را دنبال کند.

 4. مستقل از ایدئولوژی‌های مخرب، چه مذهبی و چه اقتدارگرا.

5. حاکمیتی خردمحور، شایسته‌سالار و توسعه‌گرا را جایگزین حکمرانی فعلی کند.

چرا این آلترناتیو مهم است؟

چون جمهوری اسلامی بر اساس یک ایدئولوژی دینی بسته عمل می‌کند و سلطنت‌طلبی نیز به دنبال احیای یک مدل موروثی است که متاسفانه فاقد سازوکارهای مدرن و‌ دموکراتیک است و از همه مهمتر نماینده ای که مورد توافق «همهٔ ایرانیان» باشد ندارد. آلترناتیو کوروشی می‌تواند راه سومی باشد که به‌ جای بازگشت به گذشته، ایران را به سمت یک حکومت سکولار، دموکراتیک، مدرن، لیبرال ، ملی و مبتنی بر حقوق بشر سوق دهد.

به‌طور کلی، آلترناتیو کوروشی می‌تواند نمادی از حکومتی باشد که:

• مردم را در اولویت قرار می‌دهد.

• به تنوع ملی و حقوق شهروندی احاد مردم احترام می‌گذارد و در مقابل تامین نیازهای جامعه گامهای قابل محسوس برمیدارد.

• به دنبال حقوق مساوی بین زنان و مردان است و در پستهای سیاسی حضور زنان در الویت قرار میگیرد

 • ملی‌گرایی افراطی را رد می‌کند.

 • ساختار مدیریتی کارآمد و غیرمتمرکز دارد. اقتصاد رونق میگیرد و توسعه پایدار است.

• حکومت مشروعیت خود را از مردم، نه از مذهب یا وراثت، می‌گیرد.

چگونه آلترناتیو کوروشی را به یک جریان عملی تبدیل کنیم؟

1. تعریف دقیق چارچوب فکری و ارزشی

اولین قدم اینست که مشخص کنیم آلترناتیو کوروشی دقیقاً چه اصول و ارزش‌هایی رو دنبال می‌کند.. چند اصل پایه ای که ارزشهای این آلترناتیو‌را نیز در برمیگیرد:

 • سکولاریسم و دموکراسی: دین از حکومت جداست و مردم تصمیم‌گیرنده اصلی‌اند. مذهب امری انتخابی است. هیچ دینی به هیچ دین دیگری برتری ندارد. خداناباوری و دین ناباوری مورد پذیرش است و مردم به خاطر انتخابشان مجازات نمیشوند.

• حاکمیت ملی بر پایه مشارکت عمومی است: نظامی که بر پایه خرد جمعی و انتخاب آزاد مردم بنا شده و نهادهای دموکراتیک قوی دارد.

• عدالت اجتماعی و اقتصادی: فقر زدایی، فساد و ایجاد یک سیستم شایسته‌سالار و نخبه پرور.

• حفظ تمامیت ارضی، هویت ملی و یکپارچگی سرزمینی: تقویت هویت ایرانی بدون گرایش به قوم‌گرایی های افراطی.

2. ساختن یک سامانه فکری و مدیریتی قوی

مبتنی بر ساختار شورایی و با قبول گرایشهای مختلف سیاسی اما بر اساس اتحاد بر سر منافع ملی ایرانیان

برای ایجاد آلترناتیو کوروشی نیاز است که یک اتاق فکر متشکل از روشنفکران، مدیران و متخصصان که روی تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های عملی با هم همکاری کنند شکل بگیرد. بدون تیمی از افراد آگاه و متعهد، این ایده فقط در حد شعار باقی می‌ماند.

3. تدوین یک برنامه عملی

باید برای مردم توضیح داد که:

 • چگونه می‌خواهیم حکومت را تغییر دهیم؟ (مثلاً از طریق جنبش‌های مردمی، اعتصابات، شبکه‌سازی در داخل کشور ، حمله نظامی، تلفیقی از تمام این موارد و …)

• بعد از سقوط جمهوری اسلامی چه برنامه‌ای برای مدیریت کشور داریم؟ (مثلاً یک دولت موقت سکولار با ساختار متکثر که مسیر را برای انتخابات آزاد و اصلاح نهادها هموار کند.)

• چگونه از اشتباهات گذشته (چه دوران سلطنت مشروعه و چه جمهوری اسلامی) درس می‌گیریم؟

4. تبلیغ و گسترش گفتمان آلترناتیو کوروشی

• شبکه‌سازی در میان ایرانیان داخل و خارج از کشور

• حضور در رسانه ها برای معرفی این دیدگاه

• استفاده از فضای مجازی برای آگاهی‌بخشی و گسترش ایده آلترناتیو کورشی

5. جلب حمایت مردمی و جذب نخبگان

• ارائه راهکارهای عملی برای مشکلات مردم (اقتصاد، بیکاری، فساد، حقوق زنان و اقلیت‌ها)

• ایجاد یک جبهه قوی از نخبگان و افراد تأثیرگذار که به این گفتمان باور دارند و می‌توانند رهبری آن را به عهده بگیرند.

• درگیر کردن مردم در فرآیند تصمیم‌گیری تا حس مالکیت و مسئولیت نسبت به این جنبش داشته باشند.

چالش‌ها و موانع پیش رو

۱. نبود بستر رسانه‌ای متعهد به مردم و  قوی برای رساندن صدای آلترناتیو به مردم

۲. ترس از تغییر در بخشی از جامعه که هنوز به گذشته یا وضعیت موجود وابسته‌اند و دل به رهبران ناکارآمد بسته اند.

۳. کارشکنی نیروهای خارجی و داخلی که از تداوم وضع موجود سود می‌برند

نتیجه‌گیری

ایجاد آلترناتیو کوروشی شدنی است، اما نیاز به برنامه‌ریزی، شبکه‌سازی، تبلیغ هدفمند و اقدام عملی دارد. این گفتمان اگر بتواند خود را به عنوان یک گزینه واقع‌گرایانه، ملی و مدرن معرفی کند، شانس موفقیت خواهد داشت.

بازگشت به خانه