|
|
|
خانه | آرشيو کلی مقالات | فهرست نويسندگان | آرشيو روزانهء صفحهء اول سايت | جستجو | گنجينهء سکولاريسم نو |
|
|
|
|
خانه | آرشيو کلی مقالات | فهرست نويسندگان | آرشيو روزانهء صفحهء اول سايت | جستجو | گنجينهء سکولاريسم نو |
|
يک سرگرمی به نام نهی از منکر
مهران خرد
جمعه شب که دیرهنگام با خانواده از میهمانی کوچکی برمی گشتم با ایست و بازرسی غیرمنتظره شبانه مواجه شدیم؛ گرچه ماموری که در میانه خیابان ما را متوقف کرده بود پس از نگاه مختصری به داخل خودرو اجازهء حرکت داد اما تعداد زیادی خودرو دیگر را پیش از ما متوقف کرده بودند. روشن بود که خودروهای متوقف شده حامل گروه های چند نفرهء جوانانی هستند که برای تفریح به خیایان آمده بودند و توقف و بازرسی آنها نيزچندان غیرمنتظره نبود؛ اما مدت ها بود که از این نوع بازرسی ها را ندیده بودم. هنوز چهرهء جوان تنومند و ریش بلندی را که با مسلسل در وسط خیابان ما را متوقف کرد در خاطر دارم؛ اگر به جای لباس بسیجی یک ردای بلند سیاه پوشیده بود حتماً می شد او را یکی از اعضای داعش نامید. بلافاصله اخبار روزهای اخیر از آمادگی گروه انصار حزب الله برای شروع «عملیات میدانی امر به معروف و نهی از منکر» (۱) برایم یادآوری شد.
هفته های اخیر فضای رسانه ای کشور مملو از اظهار نظرات گوناگون دربارهء موضوع امر به معروف و نهی از منکر است، گرچه این موضوع برای مردم تازگی ندارد اما اظهارات دبیرکل گروه انصار حزب الله مبنی بر آغاز به کار گروه های سیار امر به معروف و نهی از منکر در نوع خود تازگی دارد.
تلاش حاکمان و کارگزاران نظام ولایت فقیه برای اجرای احکام شرعی در چند دهه گذشته بی وقفه ادامه داشته است اما یکی از بارزترین آنها، حساسیت بر روی موضوع حجاب زنان است. مسئلهء حجاب زنان برای کارگزاران نظام از چنان اهمیتی برخوردار شده که به موضوع محوری هویت بخش آنها تبدیل گردیده است. روشن است که این خواست و تحمیل های ناشی از آن با مقاومت گستردهء مردم روبرو شده و به همین دلیل بخش اعظم نیرو و فشار تبلیغات حکومتی را به خود اختصاص داده است. موضوع حجاب به این ترتیب به محور اصلی همهء برنامه ها و اقداماتی که تحت عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» اجرا می شود تبدیل شده است. در واقع از نظر عموم حجاب اجباری و تلاش برای حفظ آن را می توان جایگزین عبارت «امر به معروف و نهی از منکر» کرد.
نظام ولایت فقیه در سی و چند سال گذشته مفهوم «امر به معروف و نهی از منکر» را در دایرهء حجاب اجباری محدود کرده است؛ به این ترتیب هر نوع اقدام در این زمینه شامل چند ویژگی است:
1- همهء اقدامات مبتنی بر «نهی» است و بنا بر اعتراف بسیاری از دلبستگان همین نظام، برنامه های ارشادی (امر به معروف) تقریباً فراموش شده است.
2- برنامه های نهی از منکر نیر منحصر به حجاب و مسائل پیرامونی آن شده و همهء انواع مسائل اجتماعی به شیوه ای زیرکانه فراموش، و هر نوع تلاش برای نهی از منکر در عرصه های اجتماعی و سیاسی به نام مخالفت با نظام و تشویش اذهان عمومی ممنوع گردیده است.
3- مخاطبان نهی از منکر نیز که شامل مردم و حاکمانند محدود به مردم شده و هر نوع تلاش برای اینکه کارگزاران و حاکمان نظام ولایت فقیه نیز مشمول امر به معروف و نهی از منکر شوند، عقیم مانده و فراموش شده است.
از طرفی، شیوهء عمل و گفتار در موضوع امر به معروف و نهی از منکر نشان می دهد که وجود این موضوع سرگرمی جالبی برای نظام ولایت فقیه است. هر چند گاهی با دمیدن بر تنور این موضوع توسط ائمهء جمعه و گروه هایی همچون انصار حزب الله، فضای عمومی جامعه تحت تأثیر قرار می گیرد. اغلب می توان رابطهء معناداری بین اوج گیری این اقدامات و برخی شرایط سیاسی اجتماعی یافت. به نظر می رسد که اعمال فشار بر دولت، تاثیرگذاری بر گروه های سیاسی مخالف، و تلاش برای فراموشی برخی وقایع از نتایج اوج گیری فصلی برنامه های امر به معروف در سال های اخیر بوده است.
از دیگر سو، مسئلهء مبارزه با «بدحجابی» همواره فصل مشترک و نقطهء اتصال دلبستگان نظام بوده و نیروهای رده پایین تر را همچنان مشغول و فعال نگه می دارد. تردیدی نیست که وقتی دبیرکل انصار حزب الله از سازماندهی چهار هزار نفر در گروه هایی برای نهی از منکر سخن می گوید(2)، افرادی را مد نظر دارد که در شرایط اقتصادی حاضر وقت و فرصت لازم برای شرکت در برنامه های آموزشی و البته حضور در خیابان ها را دارند. واقعیت های ملموس جامعه نشان می دهد که بدون دریافت حقوق و مزایای مناسب، یا برخورداری از امتیازات ویژه، امکان عملی مشارکت در این نوع برنامه ها وجود ندارد. در کشوری با تورم نجومی و کمترین حمایت اجتماعی، نمی توان انتظار داشت که افرادی تنها برای رضای خدا وقت و انرژی خود را صرف این نوع برنامه ها کنند. شواهد بسیاری از وابستگی اداری این نوع افراد به سازمان هایی همچون بسیج وجود دارد. این سازمان ها عملاً هزینه های زندگی و عملیات نهی از منکر را به این افراد پرداخت می کنند.
در سال های اخیر به دلیل عدم تمایل افراد برای شرکت در برنامه های نهی از منکر، نیروی انتظامی بار اجرایی را بر دوش کشیده است. این چرخش از آن جهت که نیروی انتظامی قوهء قهریه لازم برای اعمال بی چون و چرای اوامر را داشته، با خواست و ذائقهء نظام نیز تناسب داشته است. ناکامی نهائی همهء برنامه های اجرا شده و مخالفت مستقیم رئیس جمهور(3 ) با اقدامات نیروی انتظامی شرایطی را فراهم کرده که از این پس انصار حزب الله به نام یک گروه مردمی همان برنامه ها را پیش ببرد. اما روشن است که گروه انصار حزب الله بیش از آن که یک گروه مردمی باشد، یک جمع ساخته نظام برای پیشبرد برنامه هایی است که قابلیت اجرا توسط نهادهای رسمی اداری را ندارد.
تجربهء عملی سالیان گشته نشان داده است که جنبهء سرگرم کنندگی (به معنای ایجاد اشتغال ذهنی و عملی) موضوع امر به معروف و نهی از منکر بر سایر جنبه هايش برتری داشته است. گرچه موضوع امر به معروف و نهی از منکر معادل با موضوع حجاب اجباری و تلاش برای گسترش آن شده و به نظر می رسد که محور برنامه های فرهنگی نظام ولایت فقیه باشد، اما به واقع جنبهء سرگرم کنندگی آن بر سایر وجوه شا تفوق یافته است. روشن است که فهم ناکارآمدی روش های مورد استفاده، برای کارگزاران نظام مشکل نیست اما گویا همین جنبهء سرگرم کنندگی شیوه های جاری موجب تداوم آن شده است. اگر قرار بود امر به معروف و نهی از منکر با معیارهای مورد ادعای نظریه پردازان نظام اجرا شود، امیدواری هایی برای اصلاح برخی امور باقی می ماند، ولی برخلاف آرزوی نطامی گنجوی که می گوید :
آن باد، که این دهل زبانی
باشد، تهی از تهی میانی (4 )
از نظام ولایت فقیه حتی در زمینهء اجرای احکام شرعی مورد اعای خودش هم نمی توان انتظاری جز جنجال های تبلیغاتی داشت و تهی بودن ادعاها و بی ثمر بودن اقدامات اش به سرعت روشن می شود. هفته های آتی صحت این ادعا و واقعیت عملی اقداماتی را که انصار حرب الله مدعی انجام آن است روشن می سازد.
پی‌نوشت:
1. دبیرکل انصارحزب‌الله: با عملیات گسترده مفسدان را منکوب و حامیانشان را حذف می‌کنیم (سایت یالثارات)
2. انصار حزب‌الله هفته آینده با چهار هزار نیرو می‌آید، (سايت تابناک)
3. اول باید معروف را در جامعه، معروف کنیم و بعد امر کنیم؛ باید برای مردم توضیح و شرح دهیم. در عصر و دنیای ما راهی جز اقناع نداریم؛ باید نسل جوان را اقناع کنیم اما متأسفانه دو چیز یاد گرفته‌ایم؛ دیوار و فیلتر؛ (سخنرانی حسن روحانی در جمع ایثارگران و نخبگان خراسان، خبرگزاری آریا)
4. رسیدن نوفل به مجنون، (لیلی و مجنون، نظامی)
برفته از وبلاگ از اینور آب
نظر خوانندگان
محل ارسال نظر در مورد اين مطلب:
توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.
کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.
