|
|
|
خانه | آرشيو کلی مقالات | فهرست نويسندگان | آرشيو روزانهء صفحهء اول سايت | جستجو | گنجينهء سکولاريسم نو |
|
|
|
|
خانه | آرشيو کلی مقالات | فهرست نويسندگان | آرشيو روزانهء صفحهء اول سايت | جستجو | گنجينهء سکولاريسم نو |
|
روابط ایران و
آمریکا؛
قبض یا بسط ؟1. ریس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان بالاخره تابوی نشستن و گفتگو کردن با رهبران آمریکا را شکستند. در روابط بین المللی چیزی به نام دوستی یا دشمنی دائم وجود ندارد؛ به همان اندازه که هیچ جامعهء بشری بدون نیاز به همکنشی و مبادله با سایر جوامع بشری نیست، به همان اندازه هم بروز و ظهور اختلاف و دشمنی میان کنشگران در مناسبات جهانی امری طبیعی و قابل درک است. روابط میان کشورهای مختلف بر اساس نیازهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شکل میگیرد. اما در مواردی تعارض و تناقض راهبردی میان منافع طرف های مبادله و تمایل به استفاده از رفتار معطوف به قدرت، موجب بروز دعوا و دشمنی و جنگ میشود. اما جامعهء بشری، با تجارب عظیمی که به بهای سنگینی کسب کرده بود، آموخت که جنگ و دشمنی نه تنها راه حل اختلافات نیست بلکه در نهایت موجب ضرر و زیان همهء طرفهای درگیر می شود. در اروپا فرانسه و آلمان بر سر اختلافاتی که داشتند با هم جنگیدند. در جنگ جهانی دوم بیش 36 میلیون اروپایی کشته شد. بسیاری از زیرساختهای اقتصادی و صنعتی از بین رفتند. حاصل این تجربهء وحشتناک این بود که اگر این دو کشور به جای جنگ با هم به سازند برای هر دو کشور سودمندتر است. امروز این دو کشور با همکاری یکدیگر اروپا را اداره میکنند.
2. روابط ایران و آمریکا از آغاز شروع خود فراز و فرودها داشته است. بی هیچ تردید کارنامهء عملکرد دولتهای آمریکا در ایران برای هیچ ایرانی متعهد به منافع و مصالح کلان ملی قابل قبول نیست. یکی از ابعاد آرمان استقلال در انقلاب اسلامی ایران، پایان بخشیدن به سلطهء قدرتهای خارجی، از جمله آمریکا، بر شئون داخلی کشورمان بود. اما تنها راه تحقق این هدف راهبردی استفاده از خشونت و جنگ و دعواهای سرچشمه گرفته از کینه های گذشته و قهر و امتناع از دیدار و مذاکره نیست. بیاد دارم که در آخرین دیدارم با رهبر فقید انقلاب دربارهء چگونگی استفاده از پیشروی های نظامی ایران در خاک عراق، برای پایان دادن به جنگ گفتگوهایی شد. هنگامی که قبول بحث آتش بس و مذاکره را مطرح کردم ایشان اظهار داشتند آیا میتوان با صدام گفتگو و آشتی کرد؟ پاسخ دادم قبول آتش بس و مذاکره به معنای صلح نیست. مذاکره ممکن است به صلح منجر بشود، اما لزوماً به معنای قبول صلح نیست. در اینجا هم می گویم گفتگو کردن با مقامات ارشد قوهء مجریهء آمریکا، رئیس جمهور و وزیر امور خارجه، به معنای آشتی و برقراری روابط با آن کشور نیست، اگر چه طرفین این امید را دارند یا باید داشته باشند، که این مذاکرات به حل مشکلات میان طرفین و برقراری روابط منجر شود.
3. پیروزی انقلاب اسلامی ایران در اوج جنگ سرد میان دو بلوک متخاصم روی داد. ایران میتوانست از این شرایط به نحو احسن استفاده کند. و این سیاست دولت موقت بود. اما فضای پرالتهاب بعد از پیروزی و سلطهء احساسات ناشی از فانتزی انقلابی مانع موفقیت دولت موقت شد. اما اکنون 36 سال از آن زمان گذشته است. جنگ سرد تمام شده است. اتحاد جماهیر شوروی و دیوار برلین فرو ریخته است. انقلاب الکترونیک جهان را به یک دهکدهء کوچک کاهش داده است. در دهکدهء جهانی هیچ کشوری مصون از تأثیرات متقابل رویدادهای منطقه ای و جهانی نیست. سرنوشت ملت ها بیش از هر زمان به هم پیوند خورده است. در کاربرد نظریهء کائوس در هواشناسی به تأثیر پرواز «شاهپرک یا پروانه» در جنگلهای آمازون در آمریکای جنوبی، در وضعیت هوایی کالیفرنیا بحث شده است. این تأثیر شاهپرکی در مناسبات منطقه ای و جهانی نیز صادق است. دیپلماسی واقع بینانه و معطوف به منافع ملی می باید از این شرایط به غایت دینامیک بهره برداری کند. یک فرمانده برجستهء نظامی، که انجام عملیات راهبردی را طراحی کرده است، هنگامی که با تغییرات جوی در قلمروی عملیات روبرو میشود با خرد ورزی در اجرای برنامه تجدید نظر میکند. رهبر فقید انقلاب، برغم مواضع به کرات اعلام شدهء «جنگ جنگ تا رقع فتنه از عالم»، در مواجهه با واقعیتها، با شجاعت و واقع بینی قطعنامه 598 را پذیرفتند. تاریخ این داوری را خواهد داشت که رهبر فقید انقلاب با این تصمیم شجاعانه مانع ورود ارتش عراق به ایران و اشغال خوزستان شدند. اینکه ایران نتوانست از عراق غرامت بگیرد ربطی به تصمیم امام و پذیرش قطعنامهء 598 ندارد، که آن مربوط است به سیاست و عملکرد مسؤولان وفت کشور. ایران عضو ان.پی.تی است و بر اساس مقررات آن ایران حق فعالیت هسته ای را دارد. اما اصرار ایران در استفاده از این حق، ضررها و زیان های فراوانی را برکشورمان تحمیل کرده است. آیا زمان آن نرسیده است که با تبعیت از اقدام شجاعانهء رهبر فقید انقلاب معضل فعالیت هستهای ایران حل شود؟
4. آیا دیدار و گفتگوی مسئولان دولت روحانی با مقامات آمریکا منجر به تفاهم و بهبود روابط بین دو کشور خواهد شد؟ از بعد منافع و امنیت ملی ِ کشورمان باید امیدوار بود که چنین شود. اما بهبود روابط میان ایران و آمریکا مخالفانی، هم در ایران و هم در آمریکا، دارد. در منطقهء خاورمیانه دولت اسرائیل از مخالفین سرسخت بهبود روابط ایران و آمریکاست. در آمریکا گروه های قدرتمند حامی اسرائیل نیز به شدت با بهبود روابط دو کشور مخالف هستند. در رویدادهای اخیر و انتشار خبر نامهء اوباما به رهبر ایران این گروه ها نقش داشتند. مخالفت گروه های حامی اسرائیل در آمریکا با اوباما تنها مربوط به مخالفت آنان با بهبود روابط ایران و آمریکا نیست؛ بلکه مربوط میشود به سیاست دولت اوباما در مورد صلح خاورمیانه و فشار بر اسرائیل برای اجرای قطعنامهء 242 سازمان ملل و تخلیهء اراضی اشغالی در جنگ 1967 و واگذاری آن به دولت فلسطین. اکنون،بیش از 150 کشور دولت مستقل، فلسطین را به رسمیت شناخته اند. اسرائیل با یک فشار بیسابقهء جهانی برای توقف خانه سازی در مناطق اشغالی و پذیرش صلح بر اساس قطعنامهء 242 روبروست. اسرائیل حاضر به اجرای قطعنامه های سازمان ملل نیست. دولت اوباما مصمم است در باقیماندهء دورهء ریاست خود این مهم را به سرانجام برساند. بخشی از پیدایش داعش و بحران عراق از جانب اسرائیل در واکنش به این فشارهاست. انتخابات اخیر در آمریکا متأثر از این سیاست دولت اسرائیل و گروه های حامی اسرائیل در آمریکا و مخالف سیاستهای دولت اوباما در مورد صلح خاور میانه است. اما در ایران دو گروه با بهبود روابط ایران با آمریکا مخالفند. گروهی که انگیزهء سالم سیاسی دارند ولی به شرایط جهانی و به ضرورت و چگونگی حرکت ایران در دهکدهء جهانی بی اطلاع یا بی توجه اند. در فعالیت و موضع گیری های سیاسی چهار مقوله را باید از هم تفکیک کرد، که عبارتند از: احساس سیاسی؛ بینش سیاسی؛ دانش سیاسی و تربیت سیاسی. «احساس» موتور و انگیزهء هر حرکتی در انسان یا سایر موجودات است. احساس گرسنگی ما را به تکاپو وا میدارد. اما «بینش» جهت حرکت را تعریف میکند. همان اندازه که هر حرکتی به انگیزه یا موتور نیاز دارد به تبین جهت نیز نیازمند است. هیچ حرکتی بدون تبین جهت حرکت ممکن نیست. حرکت سیاسی بدون بینش سیاسی به هیچ کوره دهی منتهی نمی شود. این گروه را باید آگاه کرد. و چون وابسته به قدرت های خاص مخالف جمهوری اسلامی نیستند وقتی آگاه شوند می پذیرند، عناد نمی ورزند. اما کسانی هم هستند که ساز ناموزون شان با ارکسترهای بیرون از مرز کوک شده است، و در هر موضوعی و یا رویدادی، به قول معروف، موش خودشان را می دوانند.
علمای علم کلام، در اثبات ذات باری تعالی، از یک اصل منطقی و علمی استفاده میکنند و می گویند از اثر پی به مؤثر می بریم. این اصل در موارد دیگر نیز قابل تعمیم است. اثر وجود و حضور این عناصر را در جایگاه های مؤثر می بینیم. اثرات وجود و حضور این عناصر تنها در مورد بهبود روابط با آمریکا نیست. در بسیاری از رویدادها تاثیر وجود این عناصر مشهود است. به رویدادهای 36 ساله گذشته یک نگاه گذرا افکنده شود. آیا سرنوشت اعضای شورای انقلاب، روسای جمهوری، نخست وزیران، روسای مجلس و وزیران دولتها و فعالان مؤثر در انقلاب ایران صرفاً نتیجهء طبیعی اختلاف های سیاسی و بینشی درمیان این شخصیتها میباشد؟ آیا مقابلهء دشمنان شکست خوردهء انقلاب با شخصیت های مؤثر در انقلاب به ترور و حذف فیزیکی آنان محدود بوده است؟ آیا ترور شخصیتها از کجا سرچشمه میگیرد؟ فاعتبروا یا اولی الابصار.
5. آنچه در خاورمیانه و عراق میگذرد فضایی را به وجود آورده است که موجبات همکاری ایران با جبههء تشکیل شدهء علیه داعش را فراهم ساخته است. با حل مرضی الطرفین بحران هسته ای، راه برای همکاری در عراق باز خواهد شد. ادامهء بحران عراق و فعالیت داعش متأسفانه دامنهء جنگ مذهبی بین شیعه و سنی را به سایر کشورهای اسلامی توسعه داده است. ایران میتواند و باید ازتمام امکانات برای توقف این بحران استفاده کند.
منبع: ماهنامه سخن، شمارهء چهارم، آبان و آذر ۱۳۹۳
http://www.nedayeazadi.net/1393/10/12376
نظر خوانندگان
محل ارسال نظر در مورد اين مطلب:
توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.
کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.
