روسیه اجازهء استقرار موشکرا در خلیج فارس نمی‌دهد؟!

رضا تقی‌زاده

پس از نه سال انتظار و چشم‌پوشی از دعوی حقوقی دولت احمدی‌نژاد برای دریافت 4 میلیارد دلار غرامت از روسیه بابت تاخیر در تحویل تجهیزات دفاعی خریداری شده، جمهوری اسلامی در ابتدای هفته جاری نمونه‌ای از سامانه موشکی اس-300 را همراه با سیستم رادار موسوم به «پرنده بزرگ» در مرکز اتمی تعطیل شده فُردو، حاشیه کویر قم، به نمایش گذاشت.ه

نصب عجولانه سامانه دفاع موشکی اس-300 در فُردو، پیش از تحویل کامل تجهیزات خریداری شده از همسایه شمالی، پرسش‌هایی را مطرح می‌سازد که شماری از آنها در رابطه مستقیم با میزان استقلال عمل حکومت اسلامی تهران در زمینه‌ی ملاحظات امنیت ملی ایران است.

مستقر ساختن موشک‌های اس-300 در واحد غنی‌سازی فُردو- تاسیساتی که با اجرای «برجام» ماهیت کاری آن کاملا تغییر کرده و اینک با درهای باز در اختیار بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد- نشان می‌دهد که مسئولان جمهوری اسلامی حتی در عرصه حساس و با اهمیت دفاع از کشور نیز تنها به بازی‌های نمایشی و فرصت‌سوزی علاقمندند  و نه پرداختن به مسئولیت‌های دفاعی کشور.

دفاع هوایی از تاسیسات مرده فُردو!

ساخت تاسیسات بسیار پر هزینه فرود در عمق 40 متر زیر زمین و ارتفاع 90 متر کوه بالای آن، از سال 2006 به صورت محرمانه و  با این منظور آغاز شد که در آن غنی‌سازی اورانیوم غلظت بالا  برای استفاده در ساخت بمب اتمی صورت گیرد.

پیش از اجرای برجام، در فُردو 2800  دستگاه سانتریفیوژ نصب شده بود که با نیمی از این تعداد، غنی‌سازی اورانیوم با غلظت 20 در صد صورت می‌گرفت. افزایش غلظت اورانیوم از 3.6 درصد تا میزان 20 درصد، زمان لازم برای دست یافتن به اورانیوم با غلظت نظامی بالاتر 90 در صد را به نصف کاهش می‌دهد، از این جهت فعالیت مرکز فُردو برای برنامه های اتمی مشکوک به داشتن ابعاد نظامی جمهوری اسلامی از اهمیت خاص برخوردار بود.

بعد از برجام،  مطابق با تعهداتی که ایران پذیرفته بود، غنی‌سازی در فُردو به طور کامل تعطیل شد، سانتریفیوژهای فعال و غیر فعال پیاده و با نظارت آژانس از محل یاد خارج و قرار شد که مرکز نظامی- اتمی فُردو  بدون داشتن حق نگهداری هرگونه مواد هسته‌ای به واحدی برای تحقیق و توسعه تبدیل شود و تا 15 سال بعد به این صورت  باقی بماند که مفهوم واقعی آن تعطیل کامل این تأسیسات است.

به این ترتیب با تعطیل فُردو، ضرورت دفاع از آن نیز در مقابل هجوم هوایی منتفی است، چنانکه کوره انباشته از سیمان راکتور آب سنگین اراک نیز (دومین مسیر دست یافتن به بمب اتمی) که یکی دیگر از مراکز اتمی مشکوک بود، دیگر دارای بُعد نظامی تلقی نمی‌شود و تظاهر به دفاع از آن با اس-300 یا هر وسیله دیگری صرفا نمایشی و بیکار ساختن ظرفیت‌های موجود و محدود دفاعی کشور خواهد بود.

قابلیت‌های سامانهء دفاع موشکی اس-300

سامانه موشکی اس-300 ام – یو -2 که در اجرای قرارداد خرید سال 2007 با روسیه در اختیار ایران گرفته محصول طراحی سال‌های منتهی به سال 2000 و تا حدودی از سامانه اس-300 مدل وی،  که قرار بود به ایران تحویل شود و اینک تولید آنها در روسیه تعطیل شده، پیشرفته‌تر است.

سامانه تازه در مقایسه با اس-400 که روسیه از آن استفاده می‌کند دارای قابلیت‌های محدودتر، ولی در مقایسه با سامانه قدیمی‌تر فروخته شده به ایران، دارای قابلیت بیشتری است از جمله برد 200 کیلومتری موشک‌ها که 50 کیلومتر از برد سامانه قدیمی بیشتر است.

روس‌ها مدعی هستند که این مدل تازه دفاع موشکی قابل مقایسه با موشک‌های پاتریوت ساخت آمریکا است که از سال 1990 تا کنون بهبود زیادی داشته اگر چه بر خلاف سیستم پاتریوت، هیچ‌یک از مدل‌های موشک‌های اس-300 روسی تا کنون در هیچ جنگ واقعی مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.

از این نوع موشک‌ها برای دفاع از تاسیسات شهری، زیرساخت‌ها و تاسیسات،  پل‌ها، فرودگاه‌ها و کارخانجات در مقابل حمله موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و هواپیماهای نظامی می‌توان استفاده کرد.

علاوه بر داشتن ظرفیت دفاعی، این موشک‌ها قادر به هدف قرار دادن مراکز و تاسیسات زمینی نیز هستند، و با این قابلیت، امکان استفاده از آن به عنوان یک سلاح تهاجمی نیز وجود دارد، با این استدلال پاره‌ای کارشناسان اس-300 را سامانه تهاجمی معرفی می‌کنند،  اگرچه فروش آنها به ایران از شمول تحریم‌های مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مستثنی شده است.

ایران چهار گردان از موشک‌های اس-300 را خریداری و تا کنون دو گردان از این موشک‌ها را دریافت داشته و حمل و تحویل دو گردان دیگر ظاهرا در انتظار پرداخت کامل هزینه‌های اضافی از جانب ایران است.

سکوهای پرتاب موشک‌های اس-300، همچنین رادارهای آن، متحرک‌اند و نقل و انتقال و مستقر ساختن آنها در محل‌های مختلف و صرف زمان کوتاه دشوار نیست.

جمهوری اسلامی بجز فُردو، محل‌های دیگر استقرار موشک‌های‌ اس-300 را تا کنون اعلام نکرده، ولی  آگاهی یافتن از محل استقرار آنها  با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، ساده است و این اطلاعات بدون شک در اختیار تمام کشورهای علاقمند قرار دارد.

اجرای برجام، علاوه بر رفع تحریم‌ها و داشتن ابعاد اقتصادی که پیرامون آن تبلیغ زیادی صورت گرفته، معادلات امنیت ملی ایران را نیز کاملا تغییر داده است: بعدی که جمهوری اسلامی به هیچ وجه مایل به مطرح ساختن آن نیست.

در نتیجه این تغییر، دکترین دفاعی ایران نیازمند بازبینی، و اولویت‌های دفاعی ایران بدون تردید نیازمند تغییر و به‌روز شدن است.

چرا نصب سامانه اس-300 در فُردو؟

با تغییر کاربری مرکز اتمی فُردو اهمیت نظامی و حساسیت‌های دفاع از آن هم پایان یافته و امروز با هیچ منطقی نصب سامانه دفاع موشکی در اطراف آن قابل توجیه نیست، چنانکه نصب سامانه‌های دفاعی در نطنز و اصفهان و تهران و اراک و بوشهر نیز که تاسیسات  اتمی اعلام شده‌، قانونی و یا تعطیل شده و یا تغییر ماهیت یافته ایران را در خود جای داده‌اند نیز ضروری به نظر نمی‌رسد.

تصمیم به خرید سامانه دفاع موشکی اس-300 از روسیه زمانی گرفته شد که حکومت اسلامی تهران تلاش برای از سرگیری برنامه‌های اتمی مشکوک به داشتن ابعاد نظامی را آغاز کرده و برای دفاع از تاسیسات مربوط و همچنین قرارگاه‌های موشکی سپاه و معدودی مراکز شهری، از جمله محل زندگی علی خامنه‌ای و ساختمان‌های دولتی مجاور آن، نیازمند تجهیزات دفاعی بود.

تا پیش از برجام، اسرائیل برنامه‌های اتمی ایران را تهدیدی علیه موجودیت خود معرفی می‌کرد و به این دلیل مهمترین تهدید خارجی علیه جمهوری اسلامی به شمار می‌رفت. در صورت هجوم نظامی فرضی اسرائیل علیه ایران، شرکت مستقیم و یا غیر مستقیم آمریکا در جنگ علیه ایران اجتناب‌ناپذیر می‌شد.

بعد از برجام، خطر هجوم هوایی اسرائیل علیه تاسیسات اتمی و یا نظامی ایران به شدت کاهش یافته، و به نسبت، تهدیدهای منطقه‌ای دیگر از جمله از سوی عربستان، علیه ایران افزایش یافته است.

به این دلیل، بعد از برجام،  و تغییر معادله‌ها و ملاحظات امنیت ملی ایران  انتظار می‌رفت که از ظرفیت‌های دفاعی تازه کشور در مراکز واقعی مورد تهدید خارجی استفاده شود در حالی که با حمل موشک‌های اس-300 و رادارهای آن به فردو، جمهوری اسلامی اصرار به نمایش گردش در، به روی پاشنه سابق را دارد!

تعطیل مراکز حساس اتمی بعد از برجام، دست کم نیمی از نیازهای دفاعی پیش‌بینی شده برای استفاده از سامانه موشکی اس-300 را آزاد ساخته است در حالی که ضعف دفاع هوایی ایران در سایر نقاط و مقابل تهدیدهای خارجی افزایش یافته است.

آسمان ایران به دلیل محروم ماندن از یک نیروی هوایی پیشرفته، جوان و مجهز، در مقابل هر نوع هجوم هوایی خارجی بی دفاع مانده است، در حالی که کشورهای عربی مدعی ایران در سواحل جنوبی خلیج فارس هر روز با خرید و دریافت تجهیزات پیشرفته نظامی در هوا و دریا ظرفیت تهاجمی خود را افزایش می‌دهند.

در وضعیت کنونی، مرزهای جنوبی و حدود ملی ایران در آب‌های خلیج فارس در مقابل تهدیدهای برون‌مرزی به آسیب‌پذیرترین بخش در مجموعه دفاع ملی کشور تبدیل شده است.

در حالی که جنگ یمن و حمایت جمهوری اسلامی از حوثی‌ها، عربستان سعودی را بر آشفته و حکومت ریاض را به دشمن ایران مبدل ساخته، ادعای امارات، هم‌پیمان ریاض، نیز علیه جزایر سه‌گانه ایران (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) هر روز تکرار می‌شود.

حرکات تحریک‌آمیز قایق‌های تندرو و گشت سپاه در خلیج فارس، با تمام احتیاط‌هایی که نیروهای آمریکایی برای پرهیز از تقابل با آنها به خرج می‌دهند، عامل افزوده‌ای بر آسیب‌پذیری‌های دفاعی ایران در آب‌های جنوب است.

در اوج «جنگ تانکرها» در سال منتهی به توقف جنگ ۸ ساله با عراق، علاوه بر بمباران شدن متوالی پایانه نفتی خارک که مرکز عمده صادرات نفت ایران است، در فاصله کوتاهی پس از هدف قرار گرفتن یک ناو آمریکایی توسط یک فروند میراژ-اف۱ عراقی، و به منظور مجبور ساختن جمهوری اسلامی به قبول آتش‌بس،  دو سکوی نفتی ساسان، و نصر، در نزدیکی جزیره سیری، به وسیله ناو آمریکایی مستقر در منطقه مورد حمله قرار گرفته و با تحمیل صدها میلیون دلار خسارت به آتش کشیده شدند.

در جریان جنگ نفتکش‌ها در 5 ژوئن سال 1984 بعد از بر خاستن دو فروند فانتوم ایران از بوشهر برای هدف قرار دادن یک تانکر عازم آب‌های عربستان، دو فروند هواپیمای اف 15 سعودی به مقابله با آنها برخاسته و با استفاده از تجهیزات پیشرفته‌تر- و نه مهارت بیشتر سرنشینان، یکی از دو فانتوم ایران را در آسمان منفجر و دیگری را بعد از آسیب رساندن مجبور به فرود اجباری در جزیره کیش ساختند.

در جریان درگیری بر فراز آب‌های خلیج فارس، دو خلبان ایرانی فانتوم منفجر شده، خلبان همایون حکمتی و خلبان سیروس کریمی در دم جان باختند.

در طول 28 سال گذشته، پس از درگیری یاد شده، نیروی هوایی ایران به علت غفلت و ناتوانی حکومت پیرتر و کوچکتر شده، و کشورهای مدعی ایران در حاشیه جنوبی خلیج فارس هر روز به ظرفیت نظامی خود افزوده‌اند- واقعیتی که با سر در شن فرو کردن و ندیده گرفتن، قابل انکار نیست.

در چنین وضعیتی، نصب نیمی از ظرفیت سامانه موشکی خریداری شده از روسیه در جزایر سه‌گانه، و همچنین پایانهء نفتی خارک، و سکوهای نفتی ایران در فلات قاره و حتی تنگه هرمز، با نیازهای دفاعی روز ایران بسیار همسوتر است تا نصب نمایشی آنها در فُردوی تعطیل شده که نماد عقب‌گرد و تسلیم اتمی جمهوری اسلامی است.

پرسش اینجاست که آیا رفقای روسی تحویل سامانه موشکی اس-300 را بدون پیش‌شرط به یک کشور آزاد و یک حکومت مستقل فروخته‌اند، یا حکومت تهران تحمیل شرط روسیه برای استقرار موشک‌ها در محل‌های مورد موافقت رهبران کرملین را پذیرفته و مجاز به حمل سامانه موشکی به جزایر و حدود آب‌های ملی ایران در خلیج فارس نیست؟

برگرفته از سايت کیهان لندن

بازگشت به خانه