چرا باید سکولاریسم نهادینه شود

سام قندچی

       یکی از دستاوردهای جنبش مدنی و سیاسی ایران پس از انقلاب 57 نهادینه کردن مفهوم دموکراسی در میان آگاه ترین بخش جامعه ایران بوده است. در صد و پنجاه سال پیش از انقلاب 57، مبارزات دموکراتیک در ایران جریان داشت اما هیچگاه مفهوم دموکراسی نهادینه نشده بود. یک راه ارزیابی از نهادینه شدن دموکراسی این است که هر کشمکشی که در عرصه های اجتماعی و سیاسی با رژیم پیش می آید، حکومت اسلامی خود را موظف می بیند توضیح دهد که دموکراسی را زیر پا نگذاشته است؛ آن هم حکومتی که بنیانگذار آن آیت الله خمینی به روشنی اعلام کرده بود با دموکراسی مخالف است.

       بحث های فرعی در مورد دموکراسی جریان داشته و خواهد داشت از جمله اینکه آیا درست است از اصطلاح دموکراسی استفاده کنیم، یا معادل فارسی مردم سالاری. پاسخ این است که معادل فارسی لزوماً کار درستی نیست چون این اصطلاحات بین المللی بار معین تاریخی که حاصل تلاش چند هزار ساله جهانی است با خود دارند که معادل فارسی ساختن حال می تواند مفهوم را یکجانبه منتقل کند (1). اما اصل موضوع همان نهادینه شدن است. اگر به برنامه های تلویزیونی در غرب نگاهی کنیم هر گاه مثلاً سیاستمداری در ارتباط با موضوعی طرحی پیشنهاد می کند فوراً خبرنگاران تلاش می کنند ارزیابی کنند که آیا این طرح با حقوق دموکراتیک در جامعه در تطابق است یا نه. این همه به دلیل نهادینه شدن دموکراسی در این جوامع است و البته در قانون اساسی این کشورها این حقوق منعکس شده ولی نوشتن در قانون اساسی دردی را به خودی خود دوا نمی کند، اصل بحث نهادینه بودن این ارزش ها در جامعه است. مثلاً در قانون اساسی قدیم ایران حقوق دموکراتیک در سطح جوامع اروپایی بود اما جامعه ایران امروز فرسنگ ها در ارتباط با نهادینه شدن مفاهيم حقوق دموکراتیک پیش رفته به رغم آنکه قانون اساسی حکومت اسلامی فرسنگ ها از این نظر عقب تر است. و همه اینها دستاورد جنبش های مدنی و سیاسی بعد از انقلاب در ایران است.

       امروز وقت آن است که ارزش های سکولار در ایران نهادینه شود همانطور که در سه دهه گذشته ارزش های دموکراتیک نهادینه شد. این کار حتی به شخصیت های اسلامی نیز کمک خواهد کرد چرا که جدا کردن حکومت و مذهب باعث می شود که پس از پایان حکومت اسلامی نسبت به شخصیت های مذهبی انتقام گیری نشود.

       اين نکته درست است که در جوامع غربی سال ها پس از سقوط دولت کلیسایی هنوز مذهب وجود داشته و دارد و نیاز به سکولاریسم همچنان مطرح است و نهادینه شدن آن باعث می شود که هر تصمیم سیاسی احزاب فوراً از این نظر از طرف مطبوعات ارزیابی شود، اما در ابتدای سقوط دولت کلیسایی اتفاقاً همین دیدگاه جدایی مذهب و دولت بسیاری از کشیش ها را از انتقام مخالفان حفظ کرد و در واقع اقدامات فاشیسم هیتلری زیر پا گذاشتن سکولاریسم بود.

       نهادینه کردن سکولاریسم برای جامعه ایران همانقدر اهمیت دارد که نهادینه کردن دموکراسی داشته است.

       به امید حکومت آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران

       سام قندچی، ناشر و سردبیر ایرانسکوپ

       سی ام شهریور ماه 1395 - September 20, 2016

________________________________

*. دموکراسی حکومت مردم نیست، قضاوت مردم است:

http://www.ghandchi.com/313-Judgment.htm

همين مطلب به انگليسی

Democracy is Not People's Rule, It is People's Judgment

http://www.ghandchi.com/313-JudgmentEng.htm

http://www.ghandchi.com/1216-secularism-nahaadineh.htm

بازگشت به خانه