ترامپ، و اپوزیسیون: زمان گفتگو با مخالفین؟

رضا تقی زاده

انجام چند ملاقات مستقیم بین شماری از اعضای دولت آینده دونالد ترامپ و نمایندگان اپوزیسیون حکومت اسلامی در خارج کشور طی دو هفته گذشته، نشان داد که پس از آغاز به کار دولت آینده آمریکا، «سیاست درهای بسته» اوباما در رابطه با مخالفین حکومت مذهبی تهران تغییر کرده و حمایت از دگراندیشی و تقویت دگراندیشان به عنوان اهرم «قدرت نرم»، در خدمت دیپلماسی واشنگتن قرار می‌گیرد.

طی هشت سال گذشته دولت اوباما با انکار ماهیت واقعی حکومت اقتدارگرای اسلامی ایران، و ظاهراً به امید اصلاح رژیم از درون، از برقراری هر نوع ارتباط منسجم با مخالفین حکومت تهران پرهیز کرد.

رسانه‌های فارسی زبان آمریکا نیز (یک شبکهء تلویزیونی، دو رادیو و یک سایت پربیننده) که با استفاده از اعتبارات مالی اعلام شدهء کنگره و دولت آن کشور اداره می‌شوند، بر اساس شناخت از انتظارات واشنگتن، سیاست درهای بسته در مقابل اپوزیسیون، بخصوص ملی‌گرایان را دنبال کرده و به تضعیف و انزوای تدریجی دگراندیشان یاری دادند.

نظریه‌پردازان و مشاوران دولت اوباما که در تدوین این مسیر و پیگیری آن نقشی داشتند، ظاهراً فراموش کرده‌اند که حکومت ‌های اقتدارگرا و متکی به فرد، بی ثبات‌اند، و بدون استثنا محکوم به فروپاشی.

خامنه‌ای، رجوی، ترامپ، رضا پهلوی

تاریخ مصرف سرمایه‌گذاری بر روی حکومت هایی از این دست در گذشته نامحدود نبود و امروز محدودتر از پیش شده است. دو عامل قاطع که روند بی ثباتی حکومت‌های اقتدارگرا و فردی را سرعت بخشیده، یکی تغییر نظام دوقطبی در جهان بعد از فروپاشی امپراتوری کمونیسم و پایان جنگ سرد است و دیگری، قدرت گرفتن رسانه‌های اجتماعی، که هر یک، به شکل گرفتن «انقلاب‌های رنگی» و «بهار عربی» یاری داده‌اند.

از ابتدای دههء نود میلادی تا کنون بجز سوریه، فروپاشی سایر رژیم‌های فردی، سریع و حتی ناگهانی صورت گرفته. از جمله دلایل اصلی طولانی شدن وضعیت انتقالی در سوریه و ادامهء حکومت اسد در دمشق، فقدان گروه‌های منسجم سیاسی مخالف در داخل، و ضعف و پراکندگی اپوزیسیون در خارج بود.

بنا بر اسناد رسمی منتشر شده، بریتانیا طی چهار سال گذشته به منظور شکل دادن به یک اپوزیسیون قابل عرضه سوری، با توسل به لابی ‌گیری، استخدام موسسات روابط عمومی، پرداخت پول به رسانه‌ها، حدود 8 میلیون دلار هزینه کرده است (حدود 2 میلیون دلار در یک سال گذشته).

آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی و همچنین کشورهای منطقه، عربستان سعودی و قطر نیز به سهم خود چنین هزینه‌هایی را در رابطه با منسجم ساختن اپوزیسیون سوریه پرداخت کرده‌اند، در حالی که ایجاد و حفظ ارتباط پیش هنگام با مخالفین اسد، مانند دگراندیشان هر حکومت اقتدارگرای دیگر، ضمن کاهش هزینه و کوتاه ساختن دوران انتقال، کیفیت مدیریت و گردانندگان نظام جانشین را بهبود می بخشد.

آمریکا، اوباما و ایران

آمریکا طی دوران رییس حکومت جیمی کارتر، از به قدرت رسیدن مذهبیون در ایران استقبال کرد و با وجود اقدام ضد آمریکایی حکومت مذهبی در نخستین فرصت ممکن و گروگانگیری 52 دیپلمات آمریکایی مامور خدمت در تهران که 444 روز به طول انجامید حمایت از حکومت تازه توسط دولت‌های بعدی آمریکا ادامه یافت.

ارسال قرآن برای رهبران مذهبی تهران به نشانهء دوستی، همراه با محموله‌های موشکی توسط دولت حکومت ‌خواه رونالد ریگان صورت گرفت و در دولت حکومت‌ خواه جورج بوش پسر، از سال 2003 تا سال 2006 همکاری نزدیک واشنگتن با تهران در افغانستان و عراق، ادامه یافت.

در دولت بیل کلینتون، ضمن تصویب قانون کنترل ایران و لیبی، (ایلسا – ۱1996) مادلن اولبرایت، وزیر خارجه وقت آمریکا با دست گرفتن برگ زیتون و نشان دادن تمایل برای همکاری، از حکومت اسلامی بابت «کودتای 28 مرداد» (کودتای شکست خوردهء 25 مرداد سال 1332 و نقش کوچک کرمیت روزولت) در عملیاتی به نتیجه نرسیدهء موسوم به «آژاکس» از حکومت اسلامی پوزش‌خواهی کرد.

در دوران هشت سالهء رییس جمهوری باراک حسین اوباما، دکترین «بهبود وجهه آمریکا در کشورهای مسلمان ‌نشین خاورمیانه» از راه تقویت حکومت‌های اسلام‌گرا (به ظاهر مشروع و منتخب) پیگیری و در این چارچوب حکومت تهران با وجود اعمال دیکتاتوری در داخل و ایجاد ناامنی در منطقه، مورد نوازش قرار گرفت.

مناسبات کاری نزدیک دولت اوباما با دولت حسن روحانی، طی چهار سال گذشته اوج تازه‌ای است در تاریخ روابط رسما قطع شده سیاسی دو کشور در 37 سال گذشته.

مذاکرات طولانی منجر به لغو تحریم‌های یک جانبه سال 2012 به بهانه سازش اتمی، علاوه بر اعاده مشروعیت حکومت مذهبی که طی تظاهرات گسترده مخالفان در اعتراض به انتخابات سال ۸۸ در افکار عمومی جهان از میان رفته بود، بنیه مالی حکومت را نیز با دادن مجوز پرداخت ده‌ها میلیارد دلار افزایش داد؛ اقدامی که دست حکومت اسلامی تهران را در تشدید فعالیت‌های تشنج‌زای برون‌مرزی و توسعه تخریب زیرساخت‌ها و تلفات انسانی در سوریه، عراق و یمن درازتر از پیش ساخت.

سیاست‌های دیگر با کشتیبان نو

در مورد ترسیم نقشهء راه سیاست خارجی آمریکا با دونالد ترامپ، بیش و کم همهء ناظران در تردید ‌اند و،در بهترین وضع، به گمانه ‌زنی و انتظار آغاز حرکت او نشسته‌اند. تنها قطعیت و توافق ناظران در این نکته است که دونالد ترامپ سیاست خارجی اوباما را، بخصوص در خاورمیانه، ادامه نمی‌دهد.

کشورهای عربی، علاوه بر اعزام نمایندگانی به آمریکا، برای رایزنی و کسب اطلاع، با دعوت از چهره‌های شناخته شده سیاسی و استفاده از فرصت برگزاری گردهمایی‌ های مطالعاتی، مانند کنفرانس هفتهء جاری «مجمع صیر بنی یاس» در ابوظبی، که در آن وندی شرمن، دیوید ایگناتیس و فدریکا موگرینی هم شرکت داشتند، برای آشنایی بیشتر با خط مشی سیاسی ترامپ و شناخت بهتر همکاران اش تلاش می‌ کنند.

مواضع حکومت اسلامی و اپوزیسیون

حکومت مذهبی ایران ضمن دل بستن به کمک‌های روسیه‌ای که هنوز دارای تکلیف روشن در مناسبات آتی خود با واشنگتن نیست، برای مقابله با اقدامات احتمالاً خصمانهء دولت ترامپ، سیاست خصومت نرم و بی اعتنائی و صبر را در پیش گرفته است.

برگزاری دو کنفرانس از سوی لابی‌گران حقوق ‌بگیر حکومت اسلامی در واشنگتن طی دو هفته گذشته و ابراز نگرانی نسبت به سیاست‌های آیندهء دولت ترامپ علیه توافق اتمی (برجام)، و همچنین انتقادات رسانه‌های جناحِ به  اصطلاح راست حکومت اسلامی از اظهار نظرهای انتخاباتی ترامپ، تهدید روز سه‌شنبه علی لاریجانی به تلافی‌جویی، و لفاظی‌های تند فرماندهان سپاه نسبت به اظهارات رییس جمهور منتخب آمریکا نشانهء روشن مواضع کنونی تهران در این رابطه است.

نمایندگان اپوزیسیون داخلی، از یک سو به دلیل فضای امنیتی در ایران و از سوی دیگر، داشتن تعلق خاطر به چپ میانه، از ابراز هر گونه نظر در مورد رییس حکومت محافظه‌ کار آمریکا و همکاران دست راستی او تا کنون پرهیز کرده و، مانند حکومت، به انتظار نشسته‌اند.

اپوزیسیون خارجی، برخلاف حکومت و اپوزیسیون داخلی، از ماه‌ هایی که نامزدی ترامپ از سوی حزب حکومت‌خواه  قطعیت یافت، پویا عمل کرد. بعد از هشت نوامبر و پیروزی غیر منتظره ترامپ، تحرک اپوزیسیون سرعت بیش از پیش یافت به طوری که حتی نمایندگان چند گروه سیاسی همسو، ظاهراً بنا بر ابراز تمایل و توصییهء ژنرال مایکل فلین، نامزد تصدی پست مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دولت ترامپ و نویسنده کتاب «عرصهء نبرد: چگونه می‌توانیم در نبرد جهانی علیه اسلام رادیکال و متحدان آن پیروز شویم»، تلاش‌هایی را برای ایجاد هماهنگی در صفوف خود آغاز کرده‌اند.

شاهزاده رضا پهلوی، که شناخته شده‌ ترین چهرهء اپوزیسیون خارج از ایران است، ضمن ارسال پیام تبریک برای ترامپ، با حضور در چند گفتگوی تلویزیونی به فعالیت‌های متعارف خود وسعت بیشتری داده و از این لحاظ بیش از گذشته هدف حملات حکومت اسلامی قرار گرفته است.

مجاهدین خلق، که در گروه همکاران نزدیک ترامپ با چند چهرهء نظامی و سیاسی در رابطه نزدیک‌اند، برای افزایش فعالیت‌های خود به انتظار کامل شدن نامزدهای دولت ترامپ، به معرفی نامزد تصدی وزارت خارجه نشسته‌اند.

استدلال مشترک اپوزیسیون متنوع حکومت مذهبی بر این است که رفتارهای حکومت اسلامی، بر اساس سابقه 37 ساله، تغییر نکرده و انتظار اصلاح حکومت از درون نیز هرگز به نتیجه نخواهد رسید؛ نظری که، بر خلاف دولت اوباما، ظاهرا نزد همکاران ترامپ گوش‌های شنوا و علاقمند یافته است.

6 آذر 1395

برگرفته از سايت کيهان لندن

بازگشت به خانه