نامه های ایرانی ها به ترامپ چه پیامدهایی دارد

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولار های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

4 بهمن ماه 1395 ـ 23 ژانويه 2017

نامه های ایرانی ها به ترامپ چه پیامدهایی دارد؟

در یک ماه گذشته انتشار دو نامه به دونالد ترامپ، رییس جمهور منتخب آمریکا، برای اعمال فشار بیشتر به جمهوری اسلامی ایران جنجال برانگیز شده است.

نامه اول از سوی 30 نفر از فعالان رسانه ای و سیاسی ایرانی نوشته شد. آنها خواستار اعمال تحریم بر سپاه و مجموعه های اقتصادی وابسته به رهبر جمهوری اسلامی، اعمال تحریم جامع علیه ناقضان حقوق بشر در ایران، مقابله با رفتار مخرب سپاه در خاورمیانه و ایجاد یک ائتلاف بین الملی برای توقف برنامه موشکی دوربرد ایران شده بودند. آنها همچنین جمهوری اسلامی و داعش را «دو روی سکه تروریسم بنیادگرایانه اسلامی» دانسته و خواستار پشتبیانی دولت ترامپ از «ایرانیان طرفدار دمکراسی» که هدفشان ایجاد «یک حکومت مبتنی بر دمکراسی لیبرال» است، شده بودند. رضا پهلوی، فرزند آخرین شاه ایران و رییس شورای ملی ایران، پس از انتشار این نامه، در نامه ای به دونالد ترامپ، خواستار همکاری او با «نیروهای دموکرات سکولار» شد. در واکنش به این نامه برخی از فعالان اپوزیسیون و رسانه های داخل ایران هم از ارسال نامه 30 فعال سیاسی به شدت انتقاد و آن را تلاش برای فراهم کردن مقدمات تحریم و جنگ افروزی توصیف کردند. سپس در نامه ای به ترامپ، 37 ایرانی-آمریکایی از او خواستند دیپلماسی را به جنگ و تحریم ترجیح دهد و به برجام وفادار بماند. آنها تاکید کردند که برجام از وقوع جنگ بین ایران و آمریکا جلوگیری کرده و با اشاره به سخنان ترامپ علیه پیامدهای حمله نظامی آمریکا به عراق، درباره بحرانی تر شدن روابط ایران و آمریکا و تاثیر گروه های جنگ طلب هشدار داده بودند. در بخشی از نامه آنها نظر بسیاری از اصلاح طلبان داخل کشور را خطاب به ترامپ مطرح کردند: "چنان که در طول دهه‌ی گذشته شاهد بودیم، تحریم‌ها و تهدید به جنگ تنها به قدرت گرفتن بیشتر نیروهای تندرو در ایران منجر شد و شهروندان عادی از تحریم‌ها صدمه‌های بزرگی دیدند، مردمی که ستون فقرات اصلی هر گونه تغییر مثبت در ایران هستند."

نامه دوم را اما 23 نفر از سیاستمداران و مقامات سابق آمریکایی امضا کرده اند و علاوه بر درخواست اعمال فشار بیشتر، خواستار همکاری بیشتر دولت ترامپ با اپوزیسیون ایران به ویژه سازمان مجاهدین خلق شده اند. این افراد به نقض حقوق بشر در ایران، دخالت ایران در نقض منافع منطقه ای آمریکا و ... اشاره و خواستار برخورد فعال دولت ترامپ شده اند. آنها همچنین از برنامه ده ماده ای سازمان مجاهدین خلق برای اداره ایران به عنوان یک آلترناتیو یاد کرده و خواستار همکاری ترامپ با این گروه شده اند. انتشار این نامه با استقبال قوی سازمان مجاهدین خلق مواجه شده و آنها در نامه ای درخواست ملاقات با ترامپ را مطرح کرده اند. در آمریکا همچنین تلاش هایی برای گنجاندن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمان های تروریستی در جریان است. فهرستی که تا ۵ سال پیش نام سازمان مجاهدین خلق در آن قرار داشت. همچنین همزمان با انتشار نامه دوم، عادل الجبیر، وزیر امورخارجه عربستان از سیاست های احتمالی برای مقابله با داعش و مهار جمهوری اسلامی استقبال کرده و گفته امیدوار است در دولت ترامپ درباره نگرانی های مشترک همکاری کنیم. در طول سال های اخیر، سازمان مجاهدین خلق رابطه صمیمانه ای با عربستان برقرار کرده و به یک شریک تازه برای این کشور تبدیل شده است. عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان دیروز از سیاست های ترامپ برای مقابله با داعش و مهار ایران استقبال کرده است.

پیش از انتشار نامه 23 سیاستمدار، 37 دانشمند آمریکایی در نامه ای به ترامپ از برجام بعنوان یک سرمایه استراتژیک برای آمریکا در مسیر ممانعت از دستیابی ایران به سلاح های هسته ای یاد کرده و توضیح داده بودند که چنین وضعیتی منجر به مهار رقابت های هسته ای در سطح منطقه و امن تر شده فضا می شود. این نامه در فضای رسانه ای ایران نسبت به نامه 23 سیاستمدار بازتاب گسترده و قوی تری داشت.

اما نقطه مشترک نامه های گروه های مخالف حکومت جمهوری اسلامی به ترامپ، سیاست انتقادی آنها درباره فضای پس از برجام است. آنها در مجموع اعتقاد دارند توافق هسته ای به مهار و یا تغییر رفتارهای ایران منجر نشده، بلکه به بازشدن دست ایران در منطقه و تهاجمی و نظامی تر شدن سیاست خارجی اش کمک کرده است.

در هفته های اخیر، مقام های ارشد دولت ترامپ به این نکته اشاره کرده و از آمادگی تلویحی خود برای مقابله با سیاست های منطقه ای ایران سخن گفته اند. می توان گفت کشورها، گروه ها و افراد مخالف جمهوری اسلامی و دولت ترامپ اکنون یک رشته نگرانی مشترک و مورد توافق دارند که می توانند با هم درباره اش گفتگو کنند.

دیگر نقطه مشترک بین گروه های مخالف جمهوری اسلامی اما تمرکز بر «تغییر رژیم» است. نیروهای دموکراسی خواه، سلطنت طلب و مجاهدین خلق، جمهوری اسلامی را یک رژیم غیرقابل اصلاح و غیرقابل اعتماد می دانند و خواستار براندازی هستند. سیاستمداران آمریکایی که به ترامپ نامه نوشته اند هم بر این نکته تاکید کرده اند. با این حال،‌ اغلب این گروه ها در این زمینه که چه گروهی آلترناتیو باشد، اختلاف عمیق دارند و مشخص نیست تا چه اندازه سیاست های دولت ترامپ بر تغییر رژیم در ایران استوار باشد. به همین جهت، نمی توان انتظار داشت در کوتاه مدت دستورکار تغییر رژیم در ایران به محور مشترک گفتگوهای احتمالی تبدیل شود، به ویژه اینکه دونالد ترامپ قبلا از اعمال چنین دستورکاری در کشورهای دیگر انتقاد کرده است.

دیروز وزارت امور خارجه ایران در گزارشی که درباره اجرای برجام به مجلس ایران داد، تایید کرد که دونالد ترامپ درباره برجام به ایجاد یک فضای روانی منفی منجر شده و نگرانی و تردیدهایی را در میان برخی شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در ایران برانگیخته است. سلسله تلاش ها و نامه نگاری های اخیر می تواند دامنه تردیدها درباره سیاست های دولت ترامپ در این زمینه را افزایش دهد. مشخص نیست دولت ترامپ چقدر آمادگی و یا علاقه دارد به چنین مشاوره هایی تن بدهد و یا چنین گروه هایی را طرف مشاوره قرار دهد. اگر بخشی از این توصیه ها اجرایی شود، به طور ملموسی شاهد تاثیر منفی در فضای ایجاد شده پس از توافق هسته ای خواهیم بود. تاثیراتی که به کمرنگ شدن هرچه بیشتر نقش و موقعیت سیاسی و بین المللی برجام منجر خواهد شد.

در ایران ممکن است تندروها و مخالفان برجام از تحقق چنین نتیجه ای خوشحال باشند ولی آنها به خوبی واقف هستند درخواست اصلی گروه های اپوزیسیونی که در حال تعامل با دولت ترامپ هستند، الزاما روی برجام متمرکز نیست. گروه های اپوزیسیون هدف قراردادن کلیت نظام جمهوری اسلامی و سیاست های منطقه ای و اقتصادی تحت کنترل رهبر جمهوری اسلامی را اهدافی مهم تر از برجام می دانند و دولت ترامپ را فرصت مطلوبی برای شنیده شدن صدای خود می دانند. جمهوری اسلامی در طول نزدیک به چهل سال گذشته با نسل های متفاوتی از گروه های مخالف خود جنگیده و آنها را حذف سیاسی و فیزیکی کرده، بعید است دور تازه جنگ خونین باشد ولی به اندازه کافی قربانی خواهیم دید، جنگ نامه ها، مقدمه ماجرا بود.