سام قندچی: حزب الله، کوکلاکس کلان، و سياست جداسازی

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولار های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

5 ارديبهشت ماه 1397 ـ 25 آوريل 2018

حزب الله، کوکلاکس کلان، و سياست جداسازی
سام قندچی

جنبش ارتجاعیِ «برقراری حجاب اجباری»، که در اسفندماه 1357 به رهبری و با فتوای آیت الله خمینی توسط پیروان «حزب الهی» او آغاز شد، تظاهرات 17 اسفند 1357 زنان برای ابقای آزادی پوشش را، با شعار «یا روسری یا توسری»، سرکوب کرد.

این جریان حزب اللهی گرچه قادر نبود همهء زنان ایران را دوباره چادری کند اما موجب شد تا «مانتو - روسری» اختراع شود. آنها زنان و مردان را در کنسرت های موسیقی و اماکن عمومی و اداره ها جدا کردند و حتی برای جداسازی در اتوبوس ها هم تلاش شد و، در همهء این موارد، هر وقت جامعه عقب نشینی نمی کرد، خشونت افزایش می یافت؛ یعنی حزب اللهی ها روی زنان اسید می پاشیدند یا لب دختران آرایش کرده را در خیابان با تیغ می بریدند. به عبارت دیگر حزب اللهی ها کل جامعه ایران را از طریق خشونت آشکار، به جداسازی زن و مرد در عرصهء عمومی وادار کردند.

حال به وضعيت مشابهی در تاريخ امريکا توجه کنيم که می تواند برای درک وضعيت کشورمان و آيندهء آن سخت روشنگر باشد

- «دولت فدرال آمریکا»، که رییس جمهورش آبراهام لینکلن بود، پس از چهار سال جنگ داخلی، در سال 1865 توانست بر «کنفدراسیون جنوب» (که پایتخت آن در ریچموند ویرجینیا و رییس جمهورش جفرسون دیویس بود و از جمله برای حفظ برده داری می جنگيد) پیروز شود.

- از همان تاریخ، دوران «بازسازیِ» (رکانستراکشن) ايالات جنوبی آغاز شد. که وظیفه اين اقدام از بین بردن ساختارهای برده داری در ایالات جنوبی بود و اين ولايات، تا وقتی که بازسازی نشده باشند، از حق رأی در آمریکا محروم بودند.

- اما، برده داران پیشین که از روند بازسازی راضی نبودند، گروه «کوکلاکس کلان» را راه اندازی کردند. اين گروه از طریق دوگانه خشونت و عقب نشینی جامعه، طی صد سال در ایالات جنوب، بردگی سیاهان را به شکل دیگری احیا کرد و اگرچه هیچگاه نتوانست برده داری را به شکل گذشته زنده کند اما قادر شد بازسازی ایالات جنوبی را محدود سازد و، از همه مهمتر آنکه توانستند سیاست جداسازی و تبعیض (موسوم به سِگرِگِیشِن) را در این ایالات برقرار کنند. يعنی، اگرچه کوکلاکس کلان نمی توانست دوباره همهء سیاهان را به برده تبدیل کند ولی ایالات جنوب را وادار به عقب نشینی کرد و جداسازی سیاه و سفید را برقرار کرد؛ توالت سیاه پوستان و سفید پوستان در اماکن عمومی و صندلی سیاهان و سفیدها در اتوبوسها از هم تفکیک شد.

- در اين مورد دولت فدرال ناگزير از بازسازی ایالات جنوبی و يا برقراری جداسازی و رفع تبعیض عقب نشينی کرد. متقابلاً کوکلاکس کلان هم خشونت های خود را کاهش داد. یعنی دوگانه خشونت کوکلاکس کلان و عقب نشینی جامعه و دولت فدرال، طی صد سال دوباره چهرهء ایالات جنوبی را به نوع دیگری از بردگی سیاهان تغییر داد.

- در واقع اين مصالحه ضمنی با کوکلاکس کلان برای یک قرن در آمریکا ادامه داشت و حدوداً صد سال طول کشید تا جنبش حقوق مدنی آمریکا به رهبری مارتین لوترکینگ برخیزد و با «جداسازی سیاه و سفید (سِگرِگِیشِن) در افتد. حرکت نمادين يک زن سياه پوست به نام «روزا پارکز»، که تصميم گرفت در قسمت سفيد پوستان اتوبوس بنشيند يکی از نقاط عطف مبارزه عليه سياست جدا سازی بود(1).

برگرديم به وضعيت کشور خودمان. آيا نه اينکه جنبش مدنی زنان ما گرچه در همهء این سال ها برای حقوق زنان مبارزه کرده اما، در عین حال، سگرگیشن، یا جداسازی را، بمدت چهل سال است که پذیرفته است؟

و آيا جای خوشحالی نيست که حرکت تازهء اعتراض به حجاب اجباری زنان(2) که در ششم دی ماه، یعنی یک روز پیش از آغاز خیزش 96 که در هفتم دی ماه بود(3)، با ابتکار خانم ویدا موحد که با بر چوب کردن روسری خود در خیابان انقلاب آغاز شد، در واقع اولین حرکت چشمگیر علیه جدا سازی زن و مرد است که پس از 40 سال، در آغاز "انقلاب 21 ایران"(4)، صورت می گیرد؟

1. درباره روزا پارکز نگاه کنيد به مقاله ای از خانم شکوه ميرزادگی

*بعدالتحریر: دوم اردیبهشت ماه 1397: لینک یوتیوب خشونت تازه گشت ارشاد اضافه شد

پرتاب مریم شریعتمداری و شکستن پایش و بعد هم زندانی کردنش در قرچک نمونه آشکار نقض حقوق قربانیان خشونت پلیس در ایران