ویرانی عمدی سد دوران کوروش بزرگ

بنياد ميراث پاسارگاد

پس از چند ماه پنهان کاریِ مسئولین سازمان میراث فرهنگی بالاخره امروز فاش شد که افرادی سد دوران هخامنشی را، که در فهرست میراث ملی ایرانیان به ثبت رسیده است، به طور عمدی ویران کرده اند.

این سد که به سد «بستان خانی» معروف است، در دوران فرمانروایی کوروش بزرگ ساخته شده و بخش هایی از آن تا دوران حکومت اسلامی باقی مانده بود که متاسفانه چون بسیار از آثار تاریخی غیر شیعی و غیر مذهبی به طور عمد و یا به دلیل بی توجهی ویران شد.

این سد بر روی شاخه ای از رود پلوار، در نزدیکی پاسارگاد قرار دارد. باستانشناسان معتقدند که این اثر منحصر به فرد به شکلی ساخته شده بود که سیلاب ها را مهار و میزان زیادی از آب را در دریاچه خود ذخیره می‌کرده تا جهت مصارف کشاورزی و باغبانی و مصارف عمومی از آن استفاده شود. در واقع  این سد گذشته از قدمت تاریخی نشاندهنده بخشی از سیستم مهندسی هدایت و مدیریت پیشرفته آب در آنزمان بود؛ همان مهندسی و مدیریتی که ایران ما در دوران حکومت اسلامی، به دلیل ناتوانی، بی توجهی، و سودجویی های گردانندگان حکومتی فاقد آن هستند.

سد هخامنشی یکبار در دههء هفتاد، و به وسیله ی یکی از مالکان مورد تخریب قرار گرفت و ساختار معماری آن که متشکل از سنگ‌های مکعبی شکل و گیره‌های آهنی بود، ویران شد. و یک بار بخش های دیگری از آن را امسال ویران کردند.

این بار ویرانگران با راحتی بیشتر و با وسایلی چون بولدوزر، تراکتور، لودر، دستگاه ترانس برق، لوله های آبرسانی و با خیال راحت و در چندی روز یا هفته این ویرانی را انجام دادند و تازه مسئولین میراث فرهنگی و دیگر مسئولین می گویند تا مدت ها از آن خبر نداشته اند.

عبدالرضا نصیری (معاون میراث فرهنگی استان فارس) در پاسخ خبرنگاران به این سؤال که چرا سازمان میراث فرهنگی اینقدر دیر نسبت از این مسئله اطلاع پیدا کرده گفته است که: «در تاریخ هفتم فروردین‌ یگان حفاظت از میراث فرهنگی کشور با نامه ای این اتفاق را به ما خبر داد و گفت که در حال پیگیری مساله است و نتیجه را به ما خبر خواهد داد و از آن زمان خبری دریافت نکرده بودیم». اما در جایی دیگر می گوید: « زمانی که ما متوجه این مسئله شدیم با اینکه این سد در محدوده‌ی پایگاه پاسارگاد نیست، نیروی یگان حفاظت خود را به آن منطقه فرستادیم؛ چون این مسئله برای ما بسیار اهمیت دارد زیرا این سد یکی از مهم  ترین شواهد بخش عمده‌ای از مدیریت آب کشور در دوران هخامنشی بوده است».

کاملاً روشن است که، مثل همیشه، سازمان میراث فرهنگی حاضر نیست که واقعیت ها را در مورد میراث فرهنگی و تاریخی ایران با مردم در میان بگذارد. حتی در بسیاری از موارد مطالبی کاملا غیرواقعی به مردم گفته می شود. مثلاً وقتی خبرنگاران از نماینده این سازمان می پرسند «هدف تخریب کننده چه بوده» می گوید: «البته این کاوش غیرمجاز نبوده است. زمینِ همجوار با سد به شخصی واگذار شده و او هم بر اساس نظر شخصی خودش رسماً بدون ترس و با جسارت اقدام به تخریب این سد تاریخی کرده است. در گزارش‌هایی که به دستِ ما رسیده، اشاره نشده که هدف این فرد چه بوده اما تجربه نشان داده که بسیاری از تپه‌های باستانی به خاطر همجواری با زمین‌‌های شخصی تخریب می‌شوند. این افراد قصد دارند با تخریب تپه، زمین خود را توسعه دهند و آن را به زمین خود ملحق سازند».

و در جایی دیگر وقتی از او می پرسند که: «آیا این مساله در ارتباط با احداث یک کارخانه نبوده؟» می گوید هر چند کارخانه ای در نزدیکی محل سد قرار دارد ولی بعید می دانم به این مساله ارتباط داشته باشد. و با اشاره به ماجرایِ احداث این کارخانه‌ در جوار سد نیز می گوید: «بعد از جریان احداث این کارخانه در عرصهء پاسارگاد، هوشیارتر عمل کردیم و گشت‌مان را فعال‌تر ساختیم. متأسفانه این کارخانه هم نتیجه تصمیم‌ گیری‌ های غلطِ شهرستان خرم‌بید بود که مجوز کارخانه به آن‌ها داده شد. این پرونده همچنان باز است و شکایت‌‌ها در حال پیگیری است. به حکم اولیه‌‌، اعتراض شده و پرونده در حال بازنگری  می باشد».

و ماجرا مثل همیشه به همین سادگی تمام می شود. در حالی که اگر یک آجر از یک مسجد و امامزاده برداشته شود، همه ارکان های دولتی به تکاپو می افتند تا هم مجرم را بشناسند و تنبیه کنند، و هم برای ترمیم و مرمت به سرعت دست به کار می شوند.

www.savepasargad.com

بازگشت به خانه