پرتاب ماهواره در ایران، زیر سایهء واردات سنجاق‌قفلی

عرفان کسرایی

       در آستانهء سالگرد انقلاب پنجاه و هفت، رژيم اسلامی، بر اساس رسم چند ده ساله‌اش، از دستاوردهایی رونمایی می‌کند که، به زعم هوادارانش، استقلال و پیشرفت ایران را در دوران این حکومت نشان می‌دهد.

       تلویزیون حکومت ایران معمولاً در چنین روزهایی با انتشار تصاویری از افتتاح سد، آسفالت‌ ریزی معابر، دیوار آجری یا جدول کشی کنار خیابان، کارخانهء آب معدنی و یا دکل مخابراتی تلاش می‌کند تصویری توسعه‌گرا از خود نشان دهد.

       در روزهای اخیر نیز مقامات حکومتی از پرتاب قریب ‌الوقوع «ماهوارهء ظفر» خبر دادند و تبلیغات گسترده‌ای برای پوشش رسانه‌ای آن منتشر کردند؛ پرتابی که حتی روز دقیق و ساعت آن نیز مشخص نیست و قرار است در جریان آن یک ماهواره 113 کیلوگرمی به نام ظفر در مدار 530 کیلومتری زمین قرار داده شود.

       این ماهواره که، به ادعای مقامات وزارت ارتباطات رژيم اسلامی، محصول سه سال کار و همکاری هشتاد متخصص ایرانی است، قرار است با آماده ‌سازی یک سایت پرتاب موشک با استفاده از ماهواره‌برِ «سیمرغ» به فضا پرتاب شود.

پروژه‌های شکست‌خورده، مدیریت جهادی

       واقعیت این است که برنامه‌های توسعهء فضایی ایران به سال‌های قبل از انقلاب باز می‌گردد. در سال 1356، یعنی یک سال پیش از انقلاب اسلامی، قرار بود ماهواره‌های «زهره ایران» طی حدود پنج سال پس از آن (یعنی در سال 1361) در موقعیت‌های مداری مشخص‌ شده مستقر شوند و با برنامه‌ ریزی ‌های انجام ‌شده، برای مصارف رادیو و تلویزیون و مخابرات استفاده شوند.

       با روی کار آمدن حکومت اسلامی، این پروژه عملاً منتفی شد و سازمان جهانی مخابرات (ITU) نیز اعلام کرد اگر ایران نتواند چند نقطهء مداری ثبت ‌شده را استفاده کند، این نقاط پس گرفته خواهند شد.

       در این سال‌ها، که بسیاری از متخصصان تبعید یا اعدام شده بودند یا در زندان‌ها به سر می‌بردند، رژيم اسلامی از توان فنی لازم برای ادامهء پروژه‌ های علمی و فناوری پیش از انقلاب برخوردار نبود. در چنین شرایطی رژيم اسلامی تنها راه ممکن را در اجارهء ماهواره‌های مستعمل روسی دید و، با صرف هزینه 20 میلیون دلار، موقعیت‌های مداری ایران را به شکل وصله ‌پینه‌ای حفظ کرد.

       البته دور از انتظار نبود که برنامهء فضایی ایران پس از انقلاب، مانند بسیاری از طرح‌های توسعه پیشین، قربانی مدیریت جهادی و انقلابی شود.

       «ماهوارهء مصباح»، که با کمک یک شرکت ایتالیایی ساخته شده و قرار بود پانزده سال پیش با یک میکروماهوارۀ روسی و هفت میکروماهوارۀ‌ خارجی دیگر، با موشک ماهواره‌برِ روسی Kosmos-3M به فضا پرتاب شود، با صرف هزینه‌های بسیار به یک طرح شکست‌ خورده تبدیل و به موزه سپرده شد.

       پانزده سال پیش، دقیقاً در چنین روزهایی، قرارداد 132 میلیون دلاری ساخت و پرتاب «ماهوارۀ زهره» با یک شرکت روسی امضا و قرار شد شرکت روسی «اويا اكسپورت»، با استفاده از تجهیزات مشترک آلمانی و فرانسوی، ظرف مدت دو و نیم سال ماهواره را بسازد و به فضا پرتاب کند.

       شهریور همین امسال یک انفجار در سکوی پرتاب موشک ماهواره‌‌بر در سمنان رخ داد و وزیر ارتباطات دولت حسن روحانی، با تأیید این خبر،اعلام کرد سومین تلاش هم برای استقرار ماهواره در مدار ناموفق بوده، اما مدعی شد که حال «ناهید1» خوب است و این ماهواره در آزمایشگاه مستقر است.

       سال گذشته، در اواخر دی، نیز ماهواره‌ای به نام «پیام» تیتر خبری رسانه‌های حکومتی بود، که البته این ماهواره هم به دلیل نقص مراحل پرتاب در مدار زمین قرار نگرفت.

       ماهواره‌برِ سیمرغ، که این روزها در تبلیغات دهه فجر برای اثبات توسعه و پیشرفت انقلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد، همان موشکی است که در 14 بهمن 1388 از آن رونمایی شد و، از نگاه ایالات متحده، پوششی است برای برنامهء توسعهء موشک‌های بالستیک و نه برنامه‌ای با مصارف صلح‌آمیز و مخابراتی. به‌گفتهء آن‌ها، ساخت و پرتاب موشک ماهواره‌بر، پوششی است برای آزمایش موشک‌های دوربرد با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای، و آزمایش این موشک نقض قطعنامهء شمارهء 2231 شورای امنیت به شمار می‌رود.

سراب توسعه در سایهء ایدئولوژی

       روایت مشهوری منسوب است به «ژان باتیست کوفن هال»، قاضی دادگاهی که «لاوازیه» را به مرگ محکوم کرد، که گفته بود: رژيم نه دانشمند می‌خواهد نه شیمی‌دان، روند دادگاه نباید متوقف شود.

       این دیدگاه رایج در بین انقلابیون بهمن پنجاه و هفت باعث شد «تعهد» جای «تخصص» را بگیرد و بسیاری از متخصصان، صرفاً به این دلیل که ظاهری مورد تأیید ایدئولوژی انقلاب اسلامی ندارند، از گردونهء توسعهء کشور حذف شوند.

       اگر رژيم اسلامی در ایران برپا نشده بود، ماهوارهء زهره، به احتمال بسیار طبق برنامه ‌ریزی ‌های صورت‌ گرفته، در همان سال 1361 به فضا پرتاب می‌شد. مسئلهء اصلی بر سر این است که پیشرفت در صنعت و تکنولوژی یک‌شبه به دست نمی‌آید و راه میان‌بری نیز برای توسعهء هیچ کشوری وجود ندارد.

       تظاهر به توسعه با خود توسعه متفاوت است. هیچ کشوری با خرید و اجارهء صنایع وارداتی، به کشوری پیشرفته و صنعتی تبدیل نشده است. برنامهء فضایی و ساخت و طراحی ماهواره نیز یک فرایند مشخص در حیطهء فناوری است، نه جایی برای ایجاد یا ارضای حس غرور انقلابی در بین هواداران ایدئولوژی حاکم؛ همان‌گونه که در فوتبال امروز، تکنیک و مدیریت و برنامه‌ریزی حرف اول را می‌زند، نه صرفاً حس غرور میهنی و یا دینی یا، آن‌گونه که در ادبیات رژيم اسلامی رایج است، «غیرت».

       ایران امروز در کنار واردات میخ، پونز، چوب ماهیگیری، دسته بیل، ارّه دستی، و حتی برس نقاشی، سالانه صدها تن مداد پاک‌کن از کشور‌های آلمان، امارات متحده عربی، رژيم کره، چین، ژاپن، مالزی، هنگ‌کنگ و تایلند وارد می‌کند و واردات صدها تن سنجاق ‌قفلی از شش کشور اسپانیا، امارات متحده عربی، ایتالیا، ترکیه، چین و صربستان نیز سالانه صدها هزار دلار ارز از کشور خارج می‌کند.

       استقلال یک کشور هرگز به معنای آن نیست که آن کشور همهء محصولات و ابزارهای لازم را خود تولید کند. این مسئله در دنیای امروز کاملاً پذیرفته شده است. موتورها و بال‌های هواپیمای ایرباس A380 در انگلستان، و بخشی از قطعات بدنه و دُم آن در آلمان و اسپانیا تولید می‌شود و قطعات این هواپیما از راه زمین و دریا و هوا برای مونتاژ نهایی به فرانسه ارسال می‌شود.

       مشکل این است که مسئولان رژيم اسلامی از «فناوری بومی» می‌گویند و می‌خواهند به یک فناوری بومیِ خیالی و جعلی که وجود ندارد، افتخار کنند. چنین فناوری بومی اساساً نه ممکن است و نه وجود دارد. اگر هم وجود داشته باشد، در چارچوب سیستم مدیریتی رایج در رژيم اسلامی ممکن نیست.

منبع: رادیو فردا

بازگشت به خانه