آیا سپاه پاسداران بر سر «مسائل ناموسی» مذاکره می‌کند؟

حامد محمدی

مقامات عراقی گفته‌اند که جمهوری اسلامی ایران به متحدانش در سراسر خاورمیانه دستور داده از ایجاد تنش با آمریکا جلوگیری کنند زیرا این مسئله می‌تواند به دولت ترامپ در هفته‌های آخر ریاست جمهوری او بهانه‌ای برای اقدام نظامی دهد.

آسوشیتدپرس که یکی از رسانه‌های منتقد دونالد ترامپ به شمار می‌رود، روز 20 نوامبر (30 آبان) در گزارشی نوشت این درخواست- که یک فرمانده ارشد ایران این هفته به متحدانش در بغداد تحویل داده است- نشان‌دهنده‌ی نگرانی‌ها از تشدید تنش‌های منطقه‌ای نسبت به اقدامات غیرقابل پیش‌بینی دونالد ترامپ و عدم اطمینان از دوران دو ماهه‌ی انتقالی قدرت تا زمانیست که جو بایدن ساکن کاخ سفید شود.

هرچند دونالد ترامپ شکست در انتخابات را نپذیرفته و تیم حقوقی او پیگیر ادعای تقلب در بعضی ایالت‌های کلیدی‌ ایالات متحده هستند اما آسوشیتدپرس با اشاره به اینکه «متحدان ایران از شکست ترامپ در انتخابات استقبال کرده‌اند» می‌نویسد در دوران ریاست جمهوری ترامپ تنش‌ها با ایران افزایش یافته و در آغاز سال 2020 در یک حمله پهپادی قاسم سلیمانی فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران کشته شد. در واکنش به این اقدام آمریکا، جمهوری اسلامی با چند موشک بالستیک پایگاه «عین‌الاسد» در عراق را هدف قرار داد. آسوشیتدپرس همچنین مدعی شده که در این حمله ده‌ها نفر زخمی شدند.

در این گزارش با ابراز نگرانی از امتناع ترامپ از پذیرش نتایج انتخابات عنوان شده که احتمال یک اقدام نظامی در خلیج فارس در واپسین روزهای ریاست جمهوری او افزایش یافته است.

در روزهای اخیر رسانه‌های حامی جو بایدن از جمله نیویورک‌تایمز و خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از منابع آگاه هشدار داده‌اند که ترامپ پیش از این گزینه نظامی علیه جمهوری اسلامی را با مشاوران خود در میان گذاشته بود.

آسوشیتدپرس همچنین گزارش داد فرمانده سپاه قدس اخیراً به عراق رفته و از شبه‌نظامیان وفادار به جمهوری اسلامی خواسته از حمله به مواضع آمریکا خودداری کنند. در همین ارتباط پایگاه خبری العربی الجدید روز شنبه اول آذر به نقل از یک سیاستمدار برجسته عراقی در بغداد گفت اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس چهارشنبه گذشته در بغداد با رهبران مختلف شبه‌نظامیان مسلّح و مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق ملاقات کرده است.

به گفته همین منبع، یک نماینده پارلمان عراق از ائتلاف «الفتح» شاخه سیاسی نیروهای حشدالشعبی گفته است که قاآنی چهارشنبه در یک سفر غیرمنتظره وارد بغداد شد و با الکاظمی جلسه خصوصی داشت.

اسماعیل قاآنی از گروه‌های مسلّح خواسته تا با آرامش اوضاع را کنترل کنند و از بمباران مکرر پایگاه‌های نظامی خودداری کنند. همین مقام آگاه می‌گوید «قاآنی با مشکلاتی روبروست از جمله عدم پایبندی طرف‌های عراقی به توصیه‌ها و توافقات زیرا او به اندازه قاسم سلیمانی در عراق ابزار در اختیار ندارد».

محمد التمیمی کارشناس امور سیاسی و امنیتی عراق به العربی الجدید گفت که «هدف فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران به بغداد کاملاً روشن است زیرا او می‌خواهد با طرف آمریکایی به‌خصوص پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا آرامش ایجاد کند.»

او می‌گوید: «ایران در تلاش است کانال‌های جدید ارتباطی خود را با ایالات متحده به وجود آورد و امیدوار است که تحریم‌ها کاهش  پیدا کرده و مذاکره بر سر توافق هسته‌ای آغاز شود. بنابراین به دنبال آن است که هرگونه تنش در عراق را کاهش دهد.»

اخیراً ویدئو کوتاهی از قاآنی در خبرگزاری‌های حکومتی در ایران منتشر شده که تاریخ آن مشخص نیست اما وی در این ویدئو می‌گوید «آمریکا قابلیت مذاکره ندارد.»

https://twitter.com/i/status/1329055033321721864

همچنین شنیده شده است که گویا قاآنی پس از سفر به عراق به سوریه و لبنان هم رفته و با بشار اسد و حسن نصرالله نیز دیدار کرده است.

سفر قاآنی به عراق از سوی مقامات و رسانه‌های رسمی ایران تکذیب نشده است. با فرض اینکه خبر توصیه او به شبه‌نظامیان در عراق برای کاهش تنش‌ها درست باشد، دیدگاه تحلیلگرانی که می‌گویند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دولت روحانی به امید کاهش تحریم‌ها برای مذاکره با تیم جو بایدن زمینه‌چینی می‌کنند درست به نظر می‌رسد.

بدیهی است هرگونه مذاکره با آمریکا بدون چراغ سبز علی خامنه‌ای ممکن نیست اما با توجه به ماه‌های پایانی دولت دوم روحانی، اینکه بخش‌هایی از سپاه پاسداران یا جریان انقلابی با کنار زدن تیم محمدجواد ظریف به دنبال مذاکره مستقیم با آمریکا باشند بیشتر محتمل‌ است. اوایل مهرماه روزنامه کویتی الجریده در گزارشی مدعی شد نمایندگانی از طرف یک مقام ارشد جناح اصولگرای جمهوری اسلامی و دولت ترامپ در عمان در حال مذاکرات محرمانه هستند. در همین گزارش به نقل از یک منبع نزدیک به اصولگرایان گفته شد «طرف آمریکایی پیشنهادی را برای توافق میان دولت بعدی آمریکا و رئیس جمهور بعدی ایران مطرح کرده است».

https://kayhan.london/fa/1399/07/05/

هفته‌نامه «صبح صادق»، نشریه رسمی دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز یکشنبه 25 آبان در یادداشتی خواست که همزمان با شروع ریاست‌ جمهوری جو بایدن در آمریکا، پرونده اتمی جمهوری اسلامی از دولت روحانی  گرفته شده و به شورای ‌عالی امنیت ملّی باز گردد».

از دلایل این پیشنهاد «رفتار آمریکایی‌ها»، جلوگیری از «خسارت‌های ادامه‌دار برجام» و ممانعت از «مذاکرهء موشکی و منطقه‌ای در دل برجام» بیان شده است.

پرونده اتمی جمهوری اسلامی در سال 1392 از شورای‌عالی امنیت ملّی به وزارت خارجه منتقل شد و ماموریت مذاکرات به محمدجواد ظریف وزیر خارجه‌ی دولت «تدبیروامید» به ریاست حسن روحانی که با هدف پیشبرد مذکرات اتمی سر کار آورده شده بود سپرده شد.

صحبت از انتقال پرونده هسته‌ای از وزارت خارجه به شورای ‌عالی امنیت ملّی نشانه‌ای است از اینکه دست‌کم بخش‌هایی از سپاه پاسداران و نهادهای امنیتی رژیم انجام مذاکره را ضروری می‌دانند و برای معامله مستقیم با طرف‌های غربی و آمریکا آماده‌اند اما نمی‌خواهند توسط دولت روحانی یا دولت «بی تفنگ» بعدی انجام شود. این در حالیست که پیش از انتخابات آمریکا نیز چین و روسیه از جمهوری اسلامی ایران خواسته بودند بهتر است مستقیم با آمریکا مذاکره کند.

البته باید در نظر گرفت که «مذاکره» الزاما به «معامله» نمی‌انجامد اگرچه «معامله» هدف هر مذاکره‌ای است. همچنین «معامله»ی به دست آمده از مذاکرات نیز معلوم نیست پابرجا بماند و همانطور که تجربه‌ی برجام نشان داد، ادامه‌ی آن هیچ ضمانتی ندارد. چنانکه جمهوری اسلامی با وجود برجام نه تنها به فعالیت‌های اتمی مشکوک خود ادامه داد بلکه پول حاصل از توافق اتمی را نیز صرف شبه‌نظامیان و موشک‌پرانی کرد و باعث شد تا یکی از طرفین «معامله» یعنی آمریکا از آن خارج شود.

https://bit.ly/3fFCKnt

تلاش‌های جناحین جمهوری اسلامی برای مذاکره با آمریکا در حالیست که قاسم سلیمانی فرمانده پیشین سپاه قدس، بازوی خارجی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در اردیبهشت 1398 در مورد مذاکره با آمریکا گفته بود «تن به این ذلت نمی‌دهیم!» اما پرسش اینجاست که آیا تهران راهی بجز مذاکره با آمریکا دارد؟! و حالا که قاسم سلیمانی به عنوان کسی که نمی‌خواست تن به «ذلت» مذاکره بدهد، توسط یکطرف مذاکره از سر راه برداشته شده و جانشین وی دوره افتاده تا شبه‌نظامیانی را که سلیمانی پدرخوانده‌ی آنها بود قانع کند دست به خرابکاری نزنند، مقدمه و نشانه‌هایی برای تن دادن جمهوری اسلامی به «ذلت» نیست؟!

از سوی دیگر، سردار حسین دهقان وزیر پیشین دفاع جمهوری اسلامی و مشاور خامنه‌ای در امور دفاعی به آسوشیتدپرس گفته آمریکا و اسرائیل به دنبال دو چیزند: براندازی یا تسلیم نظام. او خواسته‌ که این دو کشور رویکرد خود را تغییر دهند و با «نظام کار کنند» و «به دنبال حذف موجودیت آن» نباشند.

https://bit.ly/3nXTwB9

این احتمال که موضوع مذاکره کردن یا نکردن با آمریکا در درون نظام اختلافات عمیق و شرایطی متفاوت برای رژیم ایجاد کند کم نیست. همچنین رقابت بین باندها و گروه‌های مافیایی جمهوری اسلامی برای جلب اعتماد خامنه‌ای با هدف اینکه کدامیک مأمور مذاکرات احتمالی شوند نیز دور از ذهن نیست.

گذشته این مسائل، الیوت آبرامز مسئول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا در گفتگو با العربیه هشدار داد «در صورتی‌که فعالیت‌های نظامی و تروریستی ایران و نیروهای نیابتی‌اش به کشته شدن آمریکایی‌ها منجر شود، از این کار خود پشیمان خواهند شد.»

در کنار همه این موضوعات، دونالد ترامپ از پذیرش نتایج انتخابات ریاست جمهوری امتناع می‌کند و همزمان جو بایدن مشغول چیدن وزرای خود برای تشکیل کابینه‌ است. یکی از گزینه‌های او برای وزارت خارجه آمریکا کریس کونز است. کونز گفته تنها در صورتی از بازگشت به توافق اتمی حمایت می‌کند که «راهی برای محدود کردن برنامه موشکی ایران و حمایت آن از نیروهای نیابتی در منطقه وجود داشته باشد.»

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که از پیروزی بایدن در انتخابات استقبال کرده نیز در مصاحبه با مجله تایم گفته است «احیای برجام آسان نخواهد بود.»

از سوی دیگر، سازمان بین‌المللی انرژی اتمی گسترش فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را نگران‌کننده خوانده است. طبق آخرین گزارش آژانس، ایران 12 برابر حد مجاز اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده است. رافائل گروسی مدیرکل آژانس اخیراً ابراز امیدواری کرده که حمله نظامی به ایران رخ ندهد.

مجموعه‌ی این شرایط بر حساسیت‌های بین‌المللی روی پرونده اتمی جمهوری اسلامی افزوده است. این حساسیت چه بسا مطلوب تهران باشد زیرا تمایل طرف‌های غربی برای نشستن پای میز مذاکره با رژیم ایران را افزایش خواهد داد.

با اینهمه نباید فراموش کرد که جمهوری اسلامی حاضر به مذاکره با ترامپ نشد زیرا «12 شرطی» که دولت ترامپ از زبان مایک پمپئو وزیر خارجه‌اش در آغاز کار وی مشخص کرده بود تمامی آنچیزی را هدف قرار می‌دهد که نظام جمهوری اسلامی و سپاه پاسدارانش آنها را «اقتدار» و «نقطه قوت» خود می‌دانند.

https://youtu.be/x3YIcWfLX5A

اکنون پرسش اینجاست اگر دولت جو بایدن نیز روی موشک‌ها و حضور نظامی رژیم ایران در منطقه دست بگذارد و سیاست‌های خود را بر میراث ترامپ، که به تضعیف فاحش جمهوری اسلامی انجامیده، بنا کرده و به تحریم‌ها ادامه دهد، و یا اینکه به فرض، پیگیری حقوقی نتیجه انتخابات را به نفع ترامپ تغییر دهد، جمهوری اسلامی چه خواهد کرد؟!

آیا اساساً توافق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بطور کلی یک حکومت ایدئولوژیک بر سر بُرد موشک‌ها و یا خروج شبه‌نظامیان وابسته از منطقه که خامنه‌ای آنها را «مسائل ناموسی» انقلاب می‌داند، ممکن است؟

اگر چنین توافقی ممکن است چرا پیش از این در دولت اوباما یا ترامپ بر سر آن مذاکره نشد؟
آیا ممکن است «مذاکره با آمریکا» به شکاف درون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دامن زده و آن را عمیق‌تر کند؟

اگر بنا بر مذاکره با تیم بایدن باشد چه کسانی ممکن است جانشین تیم ظریف شوند؟
همچنین تجربه نشان داده لابیگران رژیم اسلامی مانند نایاک در مراحلی از مذاکرات اتمی در دوران اوباما به شدت فعال بوده و نقش پر رنگ داشتند. حالا به فرض همکاری سپاه پاسداران و یا تشکیل یک «دولت نظامی» و «با تفنگ» توسط نظامیان سیاسی- عقیدتی، لابیگران جمهوری اسلامی چه خواهند کرد و در چه سطحی به همکاری با این رژیم ادامه خواهند داد؟

یکشنبه 2 آذر 1399 برابر با 22 نوامبر 2020

https://kayhan.london/fa/?p=220064

بازگشت به خانه