سند «همکاری» یا باج ‌دهی برای حفظ نظام

م. روغنی

پس از گذشت ۵ سال از دیدار خامنه‌ای و شی جین پینک، سند “همکاری” بین دو کشور به امضاء رسید. هرچند این سند ۱۸ صفحه‌ای[۱] ناشفاف و از پنهان کاری فراوانی برخوردار است، با این حال در صورت معتبر بودن، خطوط کلی “همکاری”‌های دو کشور را در ۲۵ ساله آینده مشخص می‌سازد.

پیام سند “همکاری”

پیام این سند را در گزاره مشهور “حفظ نظام اوجب واجبات است” باید جستجو کرد. جمهوری دینی برهبری خامنه‌ای در بحران‌های گوناگونی به سر می‌برد که نتیجه ۴۲ سال حکومت دینی و ۳۱ سال ولایت فقیهی شخص خامنه‌ای است. گرانی، تحریم، فساد، سرکوب خشن، تبعیض‌های جنسیتی و دینی، انزوای جهانی، تنش افزایی و دشمن سازی از ویژه گی‌های این نظام است. به جرآت می‌توان گفت که مشروعیت و حقانیت این نظام در پایین ترین سطح قرار دارد و نارضایتی‌های داخلی حالتی همگانی و انفجاری به خود گرفته است که می‌تواند رژیم را با چالش‌های داخلی بی‌پیشینه‌ای روبرو سازد.

سند “همکاری” ۲۵ ساله کلیه بخش‌های اقتصادی، خدماتی، معدنی، تجاری، زیرساختی، ارتباطی، ترابری هوایی، مسکن، شهر سازی، علمی، بهداشتی، دارویی، فرهنگی، بانکی، بیمه ای، آب و برق و فاضلاب و دنیای دیجیتالی کشور شامل نرم افزارها، سخت افزارها، مرورگرها، سرورها و سیستم‌های عامل را برای سرمایه گذاری پیمانکاران دولتی و خصوصی چین در اختیار این کشور قرار داده است. افزون برین در این سند بر همکاری‌های امنیتی، دفاعی و سیاسی دو کشور نیز تآکید شده است. هدف این باج دهی حفظ نظام ولایی است

خامنه‌ای با موافقت با این سند به اکثریت ناراضی ایرانیان چنین پیام می‌دهد:

برای حفظ نظام و جایگاه ولایت فقیه علاوه بر سرکوب‌های خیابانی، به منابع نفتی و اقتصادی و خدماتی کشور چوب حراج می‌زنم. به استقرار نیروهای امنییتی چینی در کشور تن می‌دهم. اینترنت “ملی” را به یاری دولت چین با هدف محدود کردن کامل ارتباط با اینترنت جهانی به راه خواهم انداخت، با همکاری آنان از دسترسی کاربران به اینترنت ماهواره‌ای جلوگیری خواهم کرد. از تکنولوژی‌های پیشرفته شنود و کنترل و شناسایی بهره بیشتری خواهم گرفت، از نفوذ فرهنگ غربی و سکولار با تمام توان جلوگیری خواهم کرد و بیاری چین در سازمان‌های بین المللی علیه حقوق بشر “غربی” که هر دو کشور را نشانه گرفته است، خواهم جنگید.

پیام خامنه‌ای به آمریکا و کشورهای مطرح در اروپا چنین است:

اگر بر حفظ تحریم‌ها با هدف مذاکره در باره فعالیت‌های هسته ای، موشکی و دخالت‌های من در منطقه و احتمالا نقض حقوق بشر پافشاری کنید، با باج دهی اقتصادی، سیاسی و نظامی به چین و سکوت در برابر سرکوب مسلمانان ایغور از رانت حق وتوی این کشور در شورای امنیت بهره خواهم گرفت و فشارهای احتمالی شما را برای حفظ و یا گسترش تحریم‌ها خنثی خواهم ساخت. با همکاری‌های نظامی با چین، حضورتان در منطقه و در دراز مدت در جهان را با چالش روبرو خواهم کرد. از تکنولوژی‌ها و تجهیزات نظامی و هسته‌ای پیشرفته این کشور بهره خواهم گرفت و نفوذم را در منطقه گسترش خواهم داد. با فروش نفت ارزان به چین، تحریم‌های شما را دور خواهم زد و شرکت‌ها و پیمانکاران شما را از سرمایه گذاری در بازار گسترده و اقتصاد و منابع زیر زمینی ایران محروم خواهم ساخت. با گسترش فعالیت‌های فرهنگی و گردشگری بین دو کشور از نفوذ فرهنگی غرب در جمهوری دینی جلوگیری خواهم کرد.

کمربند - راه یا کمبربند گسترش نفوذ؟

سند “همکاری” ۲۵ ساله بین ایران و چین بر پایه هدف‌های طرح چند قاره‌ای “کمربند- راه” و یا جاده نوین ابریشم بنا شده است که در سال ۲۰۱۳ بوسیله شین جین پینگ رییس جمهور چین کلید خورد. این طرح قرار است با احداث بزرگراه‌ها، خطوط آهن و راه‌های آبی، شش کریدور اقتصادی[۲] ایجاد کند و بازار چین را از راه آسیا تا اروپا و شاخ آفریقا گسترش دهد. هدف از این طرح گسترش قدرت سیری ناپذیر اقتصادی و سیاسی این کشور در جهان سنجیده شده است.[۳]

- راهبرد دولت چین در طرح “کمر بند نفوذ” از جمله صدور هم زمان سرمایه و نیروی کار به کشورهای شرکت کننده و چنگ اندازی بیشتر بر بازارهای شان برای فروش کالاهای ساخته شده چینی است. در واقع ۸۹ درصد مجریان طرح‌های سرمایه گذاری شده چینی در کمبربند راه ابریشم را پیمانکاران چینی تشکیل می‌دهند[۴] این در حالی است که مشارکت پیمانکاران خارجی در این طرح‌ها با موانع گوناگونی روبروست.[۵] افزون برین پیمانکاران چینی در مناقصه‌ها بسیار رقابتی‌اند و مشارکت پیمانکاران محلی در پروژه‌ها را با مشکل بسیار روبرو می‌سازند. در سال ۲۰۱۷، هفت شرکت از ده شرکت بزرگ ساختمانی جهان شرکت‌های چینی بوده‌اند.

- چین برای پیشبرد هدف‌هایش از “راهبرد تله اعتباری” (ٍDebt trap diplomacy) بهره می‌گیرد که برمبنای آن با پرداخت وام‌های سنگین به کشورهای نیازمند به اعتبارات مالی و یا در بحران اقتصادی، امتیازات گسترده‌ای کسب می‌کند و در صورت عدم توانایی در بازپرداخت وام‌ها، ” کنترل بخشی از ثروت‌های استراتژیک” شان را تصاحب می‌کند.[۶]

- چین در قراردادهایش با کشور مونته نگرو از گونه‌ای از حق برون مرزی ( کاپیتولاسیون) نیز برخوردار شده است. برپایه این حق، هرنوع دعوای حقوقی، در دادگاه‌های حل و فصل چینی بررسی خواهند شد.[۷] بی‌سبب نیست که رسول نفیسی راهبردهای اقتصادی چین را ” استعمار هوشمند” نامیده است.[۸]

سند “همکاری” چین و ایران با رویکرد وطن فروشی

در سند مورد اشاره به هیچگونه رقم و عددی ارائه نشده است اما آقای حقیقت پور (مشاور لاریجانی) باور دارد که چین قرار است ۴۵۰ میلیارد دلار در کشور سرمایه گذاری کند. وی افزوده است که پروژه‌های اقتصادی ” در قالب ۱۵ کمیته نزد آقای لاریجانی پردازش می‌شود تا پروژه‌هایی که طرف چینی تمایل دارد با ما مشارکت کند را بتوانیم عرضه کنیم”[۹]

ایران برای باز پرداخت صدها میلیارد دلار سرمایه گذاری دولت چین در عمل ناچار است برای دهه‌ها نفت کشور را با تخفیف ۳۲ درصد[۱۰] به چین بفروشد[۱۱]. افزون برین دولت چین از حق تآخیر در پرداخت بدهی به مدت ۲ سال برخوردار خواهد شد[۱۲] که در این سند بطور سربسته از چین خواسته شده است از پول‌های ایران “استفاده بهینه “[۱۳] به عمل آید!!

دولت چین می‌تواند ۵۰۰۰ نیروی امنیتی برای حفاظت از پروژه‌های چینی در کشور مستقر سازد. افزون برین در صورت لزوم، این کشور می‌تواند نیروهای اضافی برای نگهداری از تاسیسات صدور احتمالی نفت، گاز و محصولات پتروشیمی از ایران به چین بویژه در خلیج فارس بکار گیرد.[۱۴] این موضوع بطور مبهم و سربسته در سند به صورت “امنیت تامین [نفت]”[۱۵] ویا “تآمین امنیت بلند مدت انرژی”[۱۶] نیز بیان شده است. خامنه‌ای امیدوار است حضور نیروهای امنیتی چینی در ایران، حمله [احتمالی] نظامی آمریکا به ایران را با پیچیدگی‌هایی روبرو سازد.[۱۷]. در واقع حضور نیروهای امنیتی چین یاد آور نقش تاریخی شیخ خزعل در خوزستان برای تامین امنیت صادرات نفت به انگلیس در زمان قاجار است !

- شرکت‌های چینی از “حق امتناع ” (First refusal)[۱۸] در بستن هرنوع قرارداد نفتی، گازی و یا پتروشیمی برخوردارند که بر اساس آن قادرند پیش از اعلان مناقصه‌ها در مورد پذیرش و یا رد قراردادها تصمیم گیری کنند. این امتیاز در سند با واژه “تشویق” و یا “تسهیل” شرکت‌های چینی برای سرمایه گذاری بویژه در صنایع نفت، برخی از بنادر جنوب و مناطق ویژه صنعتی چندین بار تکرار شده است[۱۹]. آیا سپاه و “قرارگاه خاتم النبیاء” در برابر امتیازات این رقیب غول پیکر سکوت خواهند کرد؟

- دولت ایران برخی از مناطق کشور را برای تولید کالاهای چینی و بر اساس “خدمات مورد نیاز چین و بازار منطقه”[۲۰] در اختیار چین قرار خواهد داد. افزون برین چین از نفوذ ایران در کشورهای همسایه ( عراق، سوریه، افغانستان ) برای گسترش بازارها و نفوذش بهره مند خواهد شد که در سند “همکاری” به آن اشاره شده است[۲۱].

سند “همکاری” ۲۵ ساله با باج‌دهی به دولت چین منافع ملی کشور را زیر پا می‌گذارد. حساب دولت چین در این غارتگریها با مردم چین جداست. مردم چین خود زیر سرکوب و دیکتاتوری دولت چین بسر می‌برند و مسئولیت افزایش نژاد پرستی علیه چینی تبارها در جهان بر عهد دولت چین است.

رژیم ولایی در سیاست دو قطبی جهان (آمریکا و چین) که در حال شکل‌گیری است جانب چین را خواهد گرفت و هر دو رژیم در سرکوب‌های داخلی و غرب‌ستیزی در سازمان‌های بین‌المللی از پشتیبانی یکدیگر بهره مند خواهند شد. برپایه این سند، منابع نفت و گاز و پتروشیمی ایران به قیمت ارزان برای دهه‌ها عهده دار تآمین انرژی مورد نیاز چین خواهد بود. برخی از مناطق کشور برای تامین منافع اقتصادی چین در اختیار این کشور قرار خواهد گرفت. شرکت‌های تولیدی و خدماتی خصوصی کشور در رقابت با شرکت‌های چینی رنجورتر خواهند گشت. حضور نیروهای امنیتی چین در ایران یادآور حضور نیرهای استعماری روس و انگلیس در کشور است. خیانت رژیم ولایی خشم مردم ایران را برانگیخته است. ائتلاف نیروهای اپوزیسیون می‌تواند در به ثمر رساندن این خشم و گذار به نظامی سکولار و دمکراتیک نقش ایفا کند.

فروردین ۱۴۰۰

———————————-

[۱] - متن قرارداد ۲۵ ساله چین و جمهوری اسلامی

[۲] - China’s Belt and Road Initiative: Where it goes and what it’s supposed to accomplish, CBC News, Nov. 27, 2019

[۳] - Scott Morris, China’s Massive Belt and Road Initiative (Council on Foreign Relations), February 21, 2019

[۴] -The Belt and Road’s Barriers to Participation, (Center for Strategic and International Studies) ,Feb. 7, 2018

[۵] - همان

[۶] - Abdi Latif Dahir, Africa’s resource-rich nations are getting even more reliant on China for their exports, April 26,2019

[۷] - How China Is Expanding Global Influence via Debt Trap Diplomacy, The Wire, March 07, 2021

[۸] - استعمار هوشمند، رسول نفیسی، بی‌بی سی فارسی. ۱۷ مرداد ۱۳۹۹

[۹] - ناگفته‌هایی از نقش علی لاریجانی در سند همکاری ایران و چین/ رهبری مبدع سند بود, پایگاه خبر رسانی آفتاب، ۸ فروردین ۱۴۰۰

[۱۰] - Petroleum Economist, China and Iran flesh out strategic partnership, Sept. 3, 2029

[۱۱] - این کشور از ۱۲ درصد تخفیف در قیمت خرید نفت، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی برخوردار خواهد شد. افزون برین با توجه به نرخ تبدیل ارز‌های بی‌اعتبار (ارز چینی) به ارزهای معتبر، تخفیف دولت چین در مجموع به ۳۲ درصد خواهد رسید. پیرولیوم اکونومیست

[۱۲] - Petroleum Economist

[۱۳] - سند همکاری، ص. ۶

[۱۴] - Petroleum Economist

[۱۵] متن سند همکاری ص ۳

[۱۶] - سند همکاری ص. ۸

[۱۷] - Telegraph, China’s 400 bn oil deal with Iran is a major step in the cold war that could derail trade talks, Sept. 20, 2019

[۱۸] - Petroleum Economist

[۱۹] - سند همکاری ص. ۸ و ۱۷

[۲۰] - همان ص. ۱۷

[۲۱] - همان، ص. ۹

بازگشت به خانه