آغاز جنبش روزنامه‌نگاری مستقل

لیلا رزاقی

سپهر سیاسی ایران در سالهای گذشته و به خصوص در دو دهه اخیر، به عرصه‌ای برای گروکشی‌های سیاسی و جدال بر سر کسب منابع بیشتر از سفره قدرت تبدیل شده است. در این میانه پرآشوب، سهم مردم از انقلابی که «جمهوریت» و «آزادی» دو ضلع بلامنازع آن بود، به فراموشی سپرده شده و حاکمیت توانست با تمسک به زور و ارعاب، در حداقل سه گرانیگاه مهم از تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در سالهای ۸۸،۹۶،۹۸ بخش قابل توجهی از کنشگری‌های اجتماعی را به حاشیه رانده و سرکوب کند.

در تمام این سالها، بدنه روزنامه‌نگاران به عنوان نیروهای پیشران یکی از چهار رکن دموکراسی، ضمن آنکه تلاش می‌کردند در اوج سانسور و سرکوب و نقض گسترده حقوق کار، انعکاس صدای جامعه باشند؛ با بهره‌گیری از قدرت شبکه‌های اجتماعی در برابر  فشارها و هجمه نیروهای امنیتی و حاکمیتی برای سانسور اخبار و اطلاعات ایستادند و در این مسیر متحمل هزینه‌های بسیاری شدند. این در حالی بود که بخش عمده‌ای از مدیران رسانه‌ای به بهانه کاهش هزینه‌های امنیتی‌ برای بنگاههای خبری اما با هدف دریافت رانت بیشتر، به کانون‌های قدرت نزدیک و نزدیک‌تر شدند و بازیگری در زمین بازی قدرت را به کنشگری در خدمت منافع اجتماعی ترجیح دادند.

در آستانهء انتخابات دور سیزدهم ریاست جمهوری که شائبه مهندسی شدن سیستماتیک آن، ذهن بسیاری از کنشگران سیاسی و اجتماعی را به خود مشغول کرده و زمینه همراهی و بیعت گروهی از آنان با مردمانی را فراهم کرده که از «انتخابات‌های تحقیرآمیز و مهندسی‌شده به جان آمده‌اند»، گروهی از مدیران رسانه‌های اصلاح‌طلب، در نشست بیعت با یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کنند و از مدیریت او در دوره ریاست بر دستگاه قضا و کمتر شدن فشارها بر رسانه‌های متبوع خود، قدردانی می‌کنند!

حالا می‌توان اینطور تحلیل کرد که پس از یک دهه احتضار، آنچه امروز در قاب عکس یادگاری مدیران رسانه‌های اصلاح‌طلب با ابراهیم رئيسی متجلی است، نمایان‌گر مرگ رسانه‌های رسمی حزبی در ایران است. این قاب، گرچه برای بسیاری تلخ و ناامیدکننده است، اما با اعلام برائت جمعیِ روزنامه‌نگارانِ رسانه‌های تحت مسئولیت این مدیران از تبدیل شدن رسانه به بنگاه تبلیغاتی صاحبان قدرت، می‌توان از یک سو به تعهد اخلاقی بدنه روزنامه‌نگاری به حفظ استقلال رسانه امیدوار بود و از سوی دیگر انتظار داشت که در آینده‌ای نه چندان دور، زمینه‌ ظهور رسانه‌های مستقل و مردم‌گرا فراهم شود.

فارغ از تفاوت دیدگاههای سیاسی در بدنه روزنامه‌نگاران، از یاد نبریم که این اعلام برائت، نشان دهنده بلوغ جامعه روزنامه‌نگاری در دفاع از حقوق صنفی و ایستادن در برابر هرگونه تمامیت‌خواهی و تعرض سیستماتیک به استقلال رسانه، از سوی صاحبان قدرت است.

بازگشت به خانه