کریستین روتر: ایران سکولار می شود

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولاردموکرات های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

خانه | آرشيو صفحات اول سايت | جستجو در سايت | گنجينهء سکولاريسم نو

27 دی ماه 1400 - 17 ژانویه 2022

پیشگفتار مترجم: سایت راديوی آلمانی deutschlandfunk در یک گزارش تحلیلی به رشد سکولاریسم در ایران پرداخته و، با توجه به نظرسنجی های اخیر که بر اساس مصاحبه با ۴۰ هزار نفر در درون ایران انجام گرفته، گزارش می کند که تنها یک سوم مردم خود را شیعه توصیف می کنند و ایران را می توان کشوری با حکومتی اسلامی و اکثریت مردمی سکولار توصیف کرد. این نتایج برای کسانی که با جامعهء ایران سروکار دارند و با مردم آشنایی دارند چندان عجیب نیست و آشکارا می توان این رشد سریع سکولاریسم را در جامعه ایران به ویژه در بین جوانان به آشکارا مشاهده کرد.

ایران در سراسر جهان به عنوان دولت غائی «شیعه» در نظر گرفته می شود – چرا که در این کشور اسلام شیعی مذهب دولتی است و این مذهب، به ویژه از زمان انقلاب اسلامی در سال 1979، سیاست، قوهء قضائیه و جامعه را تا آخرین ذره شکل می دهد و بر آن مسلط است. اما اکثریت مردم خود را شیعه نمی دانند و تنها کمتر از یک سوم جمعیت خود را شیعه مغرفی می کنند. پس از آنها «هیچ»ها با 22 درصد می آیند، یعنی کسانی که احساس نمی کنند به هیچ دین یا جهان بینی خاصی تعلق دارند. سپس نه درصد هم ملحد، هشت درصد زرتشتی، هفت درصد روحانی، و شش درصد بی خدا هستند. پس از این عده مسلمانان سنی با پنج درصد، و عرفای اسلامی، صوفیان، با سه درصد می آیند. کوچکترین گروه ها اومانیست ها، مسیحیان، بهائیان، یهودیان و «دیگران» هستند.

پویان تمیمی عرب، محقق علوم دینی در دانشگاه اوترخت هلند، می گوید برای افرادی که با ایران آشنا هستند این آمار چندان تعجب آور نیست. او یکی از دو نویسنده تحقیقی است که این مقاله بر اساس آن تنظیم شده. تمیمی عرب و همکارش از "تغییر بزرگ سکولار" صحبت می کنند. این واقعیت را مطالعات فردی بلند مدت نشان داده است، اما باید دانست که تاکنون نظرسنجی ها و تحقیقاتی در مقیاس بزرگ برای تایید نتایج فوق وجود نداشته است.

در واقع سایر مطالعات تاکنون به نتیجه مخالف ای رسیده اند. به عنوان مثال، 12 سال پیش مؤسسه مشهور «پیو» اعلام کرد که 99.4 درصد ایرانیان شیعه است. این عدد با اطلاعات رسمی صادره از جانب دولت ایران مطابقت دارد و، در نتیجه با ارقام دو محقق هلندی نمی خواند. بر اساس مطالعه آنها، اگر شیعه، سنی و صوفی را جمع آوری کنید، تنها 40 درصد از مردم ایران خود را مسلمان می دانند. بنابراین پویان تمیمی عرب برای مطالعات قدیمی تر اهمیتی قادل نیست و می گوید که این آمار بی معنی هستند، زیرا اگر از پشت در یا تلفنی از مردم تحت نظر یک دولت مستبد مانند ایران بپرسید، آنها معمولاً نگرش واقعی خود را آشکار نمی کنند زیرا باید حساب سرکوب را هم داشته باشند.

نظرسنجی در یک دولت اقتدارگرا چگونه کار می کند؟

در واقع می توان پرسید که پویان تمیمی عرب، و همکارش عمار ملکی چگونه، به نتایج نظرسنجی دقیق تری دست یافته اند؟ پاسخ آنها جنین است: «بر اساس تماس با پاسخ دهندگان از طریق اینترنت و تضمین ناشناس بودن آنها».

عمار ملکی، دانش آموختهء علوم سیاسی در دانشگاه تیلبورگ می گوید: «75 درصد ایرانیان بالای 18 سال از شبکه های اجتماعی مانند توییتر، اینستاگرام، واتس اپ و تلگرام استفاده می کنند». این دو محقق می گویند که برای مطالعه خود از این شبکه ها برای به دست آوردن نظر هزاران نفر - از میان هم چهره های مخالف و هم وفادار به دولت - استفاده کرده اند . ملکی می‌گوید، آن‌ها داده‌ها را کوشیده اند از طریق تورین و پالایش داده ها بیشترین تعداد ممکن را به دست آورند.

آنها در کلاً 40000 پاسخ را ارزیابی کرده اند تا مشخص شود که «جمهوری اسلامی ایران» دیگر در میان ایرانیان اکثریت اسلامی ندارد. پویان تمیمی عرب می گوید: «این روند به سمت تنوع مذهبی و همچنین به سمت غیرمذهبی بودن ادامه خواهد داشت. زیرا نفوذ و حضور سکولاریزاسیون به ویژه در میان جوانان مشهود است.

تنها 15 درصد ایرانیان از مجازات اعدام حمایت می کنند

در مطالعه دیگری، این دو محقق 20000 پاسخ به مجازات اعدام را ارزیابی کرده اند. به نسبت جمعیت، ایران کشوری است که بیشترین تعداد اعدام در جهان را دارد. حلق آویز کردن در ملاء عام، تیراندازی یا سنگسار امری عادی است. مجازات اعدام در مورد جرائمی مانند کفر یا ارتداد - یعنی خروج از اسلام - اجرا می شود. رژیم ایران استفاده خود از مجازات اعدام را بر اساس قوانین اسلامی (شریعت) مدلل می کند. با این حال، مردم ظاهرا چیزها را به گونه ای متفاوت می بینند؛ چرا که تنها حدود 15 درصد از مردم ایران موافق مجازات اعدام بر اساس قوانین شرعی هستند.

این دو پژوهشگر برای تحقیق در مورد روندهای سکولار شدن در ایران، نه تنها به بررسی‌ها خود اتکا کرده اند، بلکه به داده‌های دیگری، مانند آمار مربوط به نام‌ها، نیز متکی بوده. و نشان می دهند که در طی 20 سال گذشته، نام‌های کوچک مذهبی مانند محمد، علی، امیرعلی یا حسین کمتر و کمتر در ایران بر نوزادان گذاشته شده است.

* عنوان اصلی مقاله به زبان آلمانی در سایت راديوی deutschlandfunk چنین است: «سکولاریزاسیون در جمهوری اسلامی ایران بدون اکثریت اسلامی».

بازگشت به خانه