پاسخ ایستاده بر سنگفرش سن میشل

فرشین کاظمی‌نیا

در شامگاه ۱۳ نوامبر ۲۰۱۵، چند مسلمان وحشی، در امتداد یک سری عملیات تروریستی، به یک تئاتر قدیمی قرن نوزدهمی واقع در محله‌ی یازدهم پاریس، به نام «تئاتر بتکلان» حمله کردند و در حین اجرای یک کنسرت موسیقی، حاضران را به رگبار گلوله بستند و ۸۹ نفر را کشتند تا مرگ‌بارترین حادثه در فرانسه، بعد از جنگ جهانی دوم را رقم زده باشند.

در سپتامبر سال گذشته محاکمه‌ی «صلاح عبدالسلام» -که یکی از عوامل اصلی این جنایت بود- و سیزده تروریست دیگر در کاخ دادگستری فرانسه (واقع در جزیره‌ی سیته‌ی پاریس) آغاز شد. برای چنان محاکمه‌ء تاریخی که مشتمل بر ۴۷۰۰۰ گزارش قضایی و ۵۴۲ جلد پرونده است، تمهیدات ویژه تدارک دیده شد. ده‌ها وکیل و صدها حقوقدان و افراد مرتبط و انبوهی از خبرنگاران، در جلسات حضور داشتند و دادگاه به طور مستقیم پخش می‌شد.

در روز ۲۸ ژانویه ۲۰۲۲، در ادامه‌ء مسیر محاکمات، جلسه‌ء دادگاه برای محاکمه‌ء فرد جدیدی به نام «محمد امری» آغاز به کار کرد و رسانه‌ها از پیش در این مورد اطلاع‌رسانی کرده بودند.

پلیس و کادر امنیتی، بولواری که کاخ دادگستری در آن واقع است، را برای تردد خودروها مسدود کردند، و شمار زیادی از افراد پلیس، مراقب عابران و گردشگران بودند و کل محله را زیر نظر داشتند.

شاید، بیم آن می‌رفت که مسلمان دیگری سر برسد و بخواهد شربت شهادت بنوشد و خود را برای همبستگی با تروریست تحت دادرسی، منفجر کند!

حوالی ظهر، که من برای کاری از دانشگاه خارج شدم و از مسیر یاد شده می‌گذشتم تا به «سن میشل» برسم، متوجه شدم که اوضاع مثل همیشه نیست و تدابیر مربوط به برگزاری جلسه‌ی دادگاه موجب تغییرات ترافیکی، بین خروجی خط چهار مترو مقابل نتردام و خروجی آن‌طرف سن، مقابل‌ کتابفروشی Gibert Jeune در ابتدای بولوار سن میشل شده است. در واقع مسیر بسته بود و اتوموبیل‌ های پلیس، آژیرکشان در رفت‌ و آمد بودند.

امّا، درست در همین زمان، در مقابل بنای یادبود «چشمه»، یک گروه موسیقی یازده نفره از جوانان حدود بیست‌ ساله، ایستاده بودند و برنامه‌ء موسیقی‌شان را اجرا می‌کردند.

این برنامه مفهومی نمادین داشت و پاسخی متمدانه به توحشی بود که یادآوری آن نیز برای شهروندان پاریس هنوز هولناک است. این پاسخ نمادین چنین می‌نمود که هم‌زمان با محاکمه‌ء تروریست مسلمانی که یک کنسرت موسیقی را به خون کشید، در فاصله‌ء دویست متری دادگاه، عده‌ای از جوانان هم سن و سال همان متهم (یا متهمان)، نواختن موسیقی و رقص و شادمانی را بهترین مواجهه‌ء غیر حقوقی با خشونت دانسته‌اند و به جای نعره‌های زمخت «الله اکبر»، آواز و ترنم و شوق را برای انسان‌های دنیای آزاد تحفه می‌آورند.

مکانی که در آن ایستاده‌ بودند نیز وجهی معنادار دارد. ساخت «چشمه ‌(یا فواره)ی سن‌ میشل» [Fontaine Saint-Michel] در سال ۱۸۶۰ -زمان ناپلئون سوم- توسط آرشیتکت خوش‌ذوقی به نام «گابریل داوود»، در تقاطع خیابان دانتون و بولوار سن‌میشل، به پایان رسید. طراحی آن مدتی زمان برد و سپس با سرپرستی پیکرتراشان ماهر، کارهای ریخته‌گری این مجموعه انجام شد. خود بنا، شبیه طاق‌‌های پیروزی باستانی است و با چهار ستون بزرگ سنگ مرمر قرمز مزین شده است که در دو سوی آن قرار دارند. این بنا، با ۲۶ متر ارتفاع و ۱۵ متر عرض، واجد دقایق زیادی در متعادل‌‌ سازی و ترکیب‌بندی است و نُه مجسمه‌ ساز ماهر، در ساخت مجسمه‌های این اثر بزرگ مشارکت  داشته‌اند.

در این مجموعه، هنرمندان برجسته‌‌ای خواسته‌اند تا «فضیلت‌های اصلی بشری» (Les Vertus Cardinales) را در قالب‌های سمبولیک نشان دهند. این نشانه‌ها عبارتند از: «مار» و «آیینه» نماد «حزم و تدبیر» (La Prudence)، شمشیر بعنوان نماد «عدالت» (La Justice)، ترکیب ‌بندی اجزاء به نشانه‌ء «رواداری و خویشتن‌داری» (La Tempérance) و در آخر پوست شیر نیمیایی* که معرف «قدرت» (La Force) است.

این گروه موسیقی با سرخوشی و بازیگوشی، نشانه‌ء جمعی تمدنی پاریس در مقابل توحش بنیادگرایی و انواع شرارت‌های بشری‌اند. بازی جذابی هم داشتند که وقتی یکی‌شان سولیست می‌شد، دیگران با شوخی، مثلاً قصد بهم زدن تمرکز نوازنده را داشتند که این کار برای بین آن‌ها می‌چرخید…

باری، «هنر» و آفریدن معنا به میانجی زندگی، نیروی اصلی مقابله با «مرگ» سیاهی است که مومنان منادی آنند و چنین است شادی رقص و موسیقی موجب دژم‌خویی دشمنان مدنیت می‌شود.

۲۹ ژانویه ۲۰۲۲

_____________________________

* Nemean Lion، در اساطیر یونانی هیولای خشمگر و بدنهادی است که به‌دست «هرکول»، پهلوان پهلوانان کشته می‌شود و جهان فرومی‌گذارد.

برگرفته از تلگرام نویسنده

بازگشت به خانه