تحولاتی عمیق در درون نظام اسلامی

رادیو بین المللی فرانسه

  ژرژ مالبرونو، خبرنگار روزنامۀ فیگارو که از سال ها پیش تحولات ایران را دنبال می‌کند، معتقد است که مرحلۀ تازه‌ای از “پاکسازی” در درون نظام اسلامی آغاز شده که هدف اصلی آن کنار زدن همۀ “غیرخودی”ها و تمرکز بیشتر قدرت در دست سپاه است. این در حالی است که سرنوشت مذاکرات اتمی به جنگ اوکراین وصل شده است.

  ژرژ مالبرونو، در دو مطلب جداگانه، تحولات درونی نظام اسلامی و روابط آن با مسکو را بررسی می‌کند. او با اتکاء بر مشاهدات و گفته‌های “ناظران تهرانی” به این نتیجه می‌رسد که رژیم مشغول تصفیه‌ای تازه است تا همۀ عوامل نزدیک به اصلاح‌ طلبان و “غیرانقلابیون” را کنار بزند و بر قدرت و چیرگی سپاه پاسداران و نزدیکان اش بیفزاید.

  یک “ناظر تهرانی” گفته است که نوعی “پاکسازی” در محافل اقتصادی و مالی شروع شده. برخی افراد توسط اطلاعات سپاه مورد بازجویی قرار می‌گیرند و گاه چند هفته‌ای به زندان می‌افتند. ظاهراً هدف این است که در همۀ فعالیت‌های اقتصادی و مالی و بازرگانی هر نوع قدرت و اختیارات از دست “غیرخودی‌ها” گرفته شود.

  ژرژ مالبرونو معتقد است که سپاه حتی قبل از ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی “پاکسازی” را شروع کرده بود تا حضور اصلاح ‌طلبان را در همۀ سطوح کمتر کند. اینک مرحلۀ دوم این تصفیۀ تدریجی با نظرداشت مسئلۀ جانشینی علی خامنه‌ای آغاز شده است. صنایع داروسازی که همیشه در دست بخش خصوصی بوده، یکی از اولین حوزه‌هایی است که مشمول این “پاکسازی” شده است.

بازگشت به ایدئولوژی “انقلابی”

  یک شاهد ایرانی که خود اهل سرمایه و تجارت است می‌گوید: “معمولاً با بهانه‌های مالیاتی یا اتهام تقلب در واردات یا در حوزۀ ارز” به سراغ آدم‌ها می‌روند. به گفتۀ او “از یک سال پیش مشغول فهرست کردن فعالیت‌های همه هستند”.

  ژرژ مالبرونو بر اساس شنیده‌های خود می‌نویسد: “در بازجویی‌ها، یک سؤال مدام تکرار می‌شود: خودتان را انقلابی می‌دانید، یا ضد انقلاب، یا غیرانقلابی؟”

  به نوشتۀ مالبرونو، قبلاً رژیم آدم‌های “غیرانقلابی” را کم و بیش تحمل می‌کرد، اما از سال ۲٠۱٨ که تحریم‌های آمریکا سخت‌تر شد، حساسیت نظام به “غیرخودی‌ها” شدت گرفت. در دنیای پول و معامله، کسانی چون محسن هاشمی راهی ژنو شدند و حسین فریدون برادر حسن روحانی به زندان افتاد. یک دیپلمات که نامش فاش نشده به مالبرونو گفته است: “تغییر قدرت از طریق انتخابات ریاست جمهوری دیگر ممکن نیست. تحولاتی عمیق و درازمدت در درون رژیم جریان دارد که بر محور نگرش ˮانقلابیˮ پیش می‌رود”.

  روند “پاکسازی‌ها” کاملا جا افتاده است: سپاه بازجویی افراد مظنون را به عهده می‌گیرد و سپس پرونده را تحویل قوۀ قضاییه می‌دهد که خود به اصطلاح “انقلابی” و مستقیماً زیر نظر رهبر است. اکثر متهمان خیلی زود از زندان آزاد می‌شوند و معمولاً از ترکیه، دوبی، کانادا و گهگاه نیز از اروپا سردرمی‌آورند.

  جای این افراد ناخواسته را سپاهیان یا وابستگان به بنیادها می‌گیرند. محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری از مهره‌هایی است که در تسهیل این روند نقش مهمی بازی می‌کند.

سیاست صبر در برابر روسیه

  تحولات درونی نظام به موازات تغییر جهت در سیاست خارجی و با اتکاء بر اصل “نگاه به شرق” صورت می‌گیرد. به نوشتۀ ژرژ مالبرونو، بسیاری از افرادی که دوباره صاحب مسئولیت و مقام شده‌اند، کسانی هستند که از دوران احمدی‌نژاد با تجار و شرکت‌های چینی ارتباط داشته‌اند.

  اما رابطه با روسیه دچار تحولات غیرمنتظره شده است: جنگ اوکراین یکباره الویت‌های مسکو را تغییر داد و مستقیماً بر مذاکرات احیای برجام تأثیر گذاشت. اگرچه گفته می‌شود که مذاکرات به خاطر مسئلۀ خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی به بن‌بست خورده، اما ژرژ مالبرونو در مطلب دوم خود در روزنامۀ فیگارو می‌نویسد که با شروع جنگ اوکراین و تحریم‌ها علیه روسیه، مسکو اصلاً مایل نبود که ایران به لطف توافق اتمی وارد بازار جهانی نفت و گاز شود و انرژی مورد نیاز اروپا را تأمین کند. به همین دلیل، در مذاکرات وین، روسها از ایرانی‌ها خواستند که “کمی صبر کنند”. این در حالی است که ایران حدود ۱٨٠ میلیون بشکه نفت ذخیره دارد که آمادۀ فروش است.

  بنابراین تهران رفتارهای اخیر مسکو را چندان نپسندید، بخصوص که بر اساس ارزیابی بانک مرکزی، در صورت دستیابی به توافق اتمی، ایران خواهد توانست تا پایان سال ۲٠۲۴ (پایان دورۀ ریاست جمهوری جو بایدن) حدود ۳٠٠ میلیارد دلار درآمد صادرات نفتی را به حساب خود بریزد.

  با این حال، به گفتۀ یک منبع آگاه، خامنه‌ای نسبت به روابط با روسیه “نگاه راهبردی” دارد و معتقد است که ایران به یک متحد باثبات و قابل اعتماد نیاز دارد و به همین دلیل سیاست “صبر” را توصیه می‌کند.

  اما صبر تا کی؟ کلمان تِرم کارشناس خاورمیانه و ایران می‌گوید: “امکان دارد که ایرانی‌ها با روس‌ها اختلاف پیدا کنند، اما نه در حد دعوا”…

  بدین ترتیب آیندۀ مذاکرات اتمی و صبر تهران در برابر مسکو مستقیماً به سرنوشت روسیه در جنگ اوکراین مرتبط شده است. ولی با طولانی شدن جنگ اوکراین، احتمال دارد که موضوع “صبر کردن” ایران منتفی شود. با مصمم شدن اروپاییان برای تحریم نفت و گاز روسیه و فرو رفتن ارتش این کشور در گل و لای جنگ اوکراین، معلوم نیست که مسکو چه رفتاری را در قبال تهران پیش خواهد گرفت.

بازگشت به خانه