امانوئل کانت و فلسفهء آزادی

جیسون سورن

 اگر می خواهید اساس اخلاقی یک جامعه آزاد را درک کنید، ممکن است جایی بهتر از اندیشه امانوئل کانت برای شروع وجود نداشته باشد. او مهم ترین و پرمخاطب ترین فیلسوف اخلاق در تاریخ است.  او خودآگاه یک لیبرال روشنگری بود که به حکومت محدود و حداکثر آزادی اعتقاد داشت

بیایید نگاهی به عناصر استدلال اخلاقی و سیاسی او برای آزادی بیاندازیم.

اراده خیر و قانون اخلاقی

کانت در اولین اثر خود از فلسفه اخلاق، مبانی متافیزیک اخلاق، سعی می کند شهود اخلاقی مشترک ما را نظام مند کند تا روشی برای تصمیم گیری در مورد مجادلات اخلاقی به ما ارائه دهد - یعنی مسائلی که ممکن است وجدان یا شهود ما با دیگران مخالف باشد. یا واضح صحبت نکنیم.

او خاطرنشان می کند که تنها چیز خوب بدون قید و شرط در جهان، طبق درک رایج، اراده خوب است. خوش اقبالی، سلامتی و حتی خوشبختی که به طور گسترده درک می شود، بدون قید و شرط خوب نیستند، زیرا وقتی با یک اراده بد ازدواج می کنند منبع محکومیت یک تماشاگر بی طرف می شوند. ما مرد شیطانی را که به اهدافش می‌رسد و به غروب آفتاب می‌رود و پیروزی خود را می‌چشد، تحسین نمی‌کنیم. ما او را محکوم می کنیم و امیدواریم که برنامه های او نقش بر آب شود. نه، مهمتر از شاد بودن این است که شایسته خوشبختی باشیم، یعنی داشتن اراده خوب.

در این مورد، آین رند، بنیانگذار عینیت گرایی، کانت را اشتباه تعبیر کرد. او معتقد بود که او چیزی است که او آن را «نوع دوست» می نامد، که فکر می کرد فدا کردن خوشبختی قابل ستایش است. کانت معتقد است، مانند بسیاری از ما، که شادی نباید ما را به کنار گذاشتن وظیفه برانگیزد. اطاعت از قانون اخلاقی - وظیفه - مهمترین چیز است، اما خوشبختی نیز مطلوب است.

کانت خاطرنشان می کند که یک فرض مهم برای مسئولیت اخلاقی این ایده است که ما انسان ها قانون اخلاقی را به اراده خود می دهیم. ما به خود می گوییم: "این کار درستی است و من این کار را انجام خواهم داد." ما نمی دانیم که چگونه می توانیم آزادانه اراده خود را تعیین کنیم، اما اگر بخواهیم خود را موجوداتی مسئول اخلاقی بدانیم، باید برای ما امکان پذیر باشد.

امر مقوله ای

 قانون اخلاقی شکل یک امر بی قید و شرط یا مقوله ای به خود می گیرد. مثلاً می‌گوید: «قتل نکنید، حتی اگر بتوانید با این کار به اهداف خود برسید». این یک الزام فرضی مانند «اگر نمی‌خواهید دستتان را بسوزانید، به اجاق گاز داغ دست نزنید» یا «اگر نمی‌خواهید به زندان بروید، قتل نکنید» نیست. بدون در نظر گرفتن اهداف خاص ما، به اراده های ما فرمان می دهد.

کانت فکر می کند که همه دستورات اخلاقی خاص را می توان در یک امر اساسی و مقوله ای خلاصه کرد. سه شکل دارد. من در اینجا به دو مورد از آنها اشاره می کنم.

یکی از اشکال امر مقوله ای بر این مفهوم متمرکز است که انسان ها به دلیل توانایی ما برای مسئولیت اخلاقی خاص هستند. کانت فرض می‌کند که این ظرفیت به هر انسان فردی کرامتی می‌دهد، نه بهایی. معنای آن این است که ما نباید حقوق و منافع مشروع هیچ انسانی را با چیز دیگری عوض کنیم. ما نباید با دیگران یا خودمان فقط به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدف دیگری رفتار کنیم، بلکه باید همیشه به عنوان هدفی در خودمان رفتار کنیم.

شکل دیگری که شاید بیشتر مورد استناد قرار می‌گیرد، بسیار انتزاعی است: «همیشه طبق آن اصل که می‌توانی به‌عنوان یک قانون جهانی طبیعت عمل کن». به عبارت دیگر، به اصل یا قاعده ای فکر کنید که عمل شما را توجیه می کند; سپس بفهمید که آیا جهانی شدنی است یا خیر. اگر چنین است، این یک اصل یا قاعده قابل قبولی است که شما باید از آن پیروی کنید. اگر نه، نیست. "دزدی وقتی می توانم از این طریق مزیتی به دست بیاورم" قابل تعمیم نیست زیرا به این معناست که دیگران ممکن است از من بدزدند، یعنی آنچه را که من بر خلاف میل خود دارم، بگیرند. اما من نمی توانم بر خلاف میل خودم اراده کنم.

حقوق و آزادی ها

حال، این درک از شأن و منزلت یک فرد انسان، دلالت بر این دارد که افراد دارای حقوق هستند، به عبارت دیگر، ما وظیفه داریم که به آزادی های همه افراد احترام بگذاریم.

بنابراین ما نمی‌توانیم آزادی‌های یک نفر برای کمک به یک یا چند نفر دیگر را زیر پا بگذاریم (برخلاف «فایده‌گرایان عمل کن»). به عنوان مثال، کشتن یک فرد سالم برای توزیع اعضای بدن او بین چندین بیمار اشتباه است، حتی اگر انجام این کار برای نجات جان دو یا چند نفر ضروری باشد. هر آدمی حرمتی دارد که هر چه باشد نباید پایمال شود.

(یک سوءتفاهم دیگر از کانت می گوید که او فکر می کند که نیت شما تنها چیزی است که اهمیت دارد و شما می توانید عواقب اعمال خود را نادیده بگیرید. برعکس، نادیده گرفتن پیامدها به معنای اقدام با نیت بد است. نتیجه گرایان در این باور با کانت تفاوت دارند. باید پیامدهای کنش ها را در نظر گرفت. نظریه سیاسی کانت فردی گرایانه است، در حالی که نظریه های نتیجه گرایانه ناگزیر جمع گرایانه هستند).

کانت در مقاله ای با عنوان «نظریه و عمل» (مخفف عنوان بسیار طولانی تر)، مروری بر نظریه سیاسی خود ارائه می دهد. زمانی که یک دولت مدنی برای تامین حقوق ما ایجاد شد، او می گوید:

«هیچ کس نمی تواند مرا وادار کند که مطابق تصورش از رفاه دیگران شاد باشم، زیرا هرکس می تواند خوشبختی خود را به هر طریقی که صلاح می داند جستجو کند، تا زمانی که آزادی دیگران را برای دنبال کردن هدفی مشابه نقض نکند. را می توان با آزادی هر کس دیگر در چارچوب یک قانون قابل اجرا عمومی آشتی داد - یعنی او باید همان حقی را که خودش از آن برخوردار است برای دیگران قائل شود».

بنابراین، کانت قانون آزادی برابر را تأیید می کند، که هرکس باید حداکثر آزادی را برای دستیابی به خوشبختی داشته باشد که مطابق با آزادی مشابه دیگران باشد، یا آنچه برخی از آزادیخواهان آن را «اصل عدم تهاجم» می نامند. این اصل در دولت اعمال می شود، نه فقط در وضعیت طبیعی

. کانت می‌گوید آزادی برابر هر سوژه در یک دولت مدنی، «اما با نهایت نابرابری توده در میزان دارایی‌هایش کاملاً سازگار است، خواه اینها به شکل برتری جسمی یا ذهنی بر دیگران باشند، یا اموال اتفاقی خارجی و حقوق خاص (که ممکن است بسیار باشد) نسبت به دیگران.» کانت رالزی نیست. او یک لیبرال کلاسیک است که می‌داند آزادی الگوها را به هم می‌زند و علی‌رغم (یا به دلیل) آن باید حفظ شود.

در همین مقاله، کانت دیدگاه لاک در مورد قرارداد اجتماعی را تأیید می کند. یک دولت مشروع با حق حاکمیت تنها پس از رضایت متفق القول به قرارداد اولیه می تواند پدید آید. در غیر این صورت، نقض حقوق افراد غیر رضایت‌دهنده است. ما اکنون می دانیم که رضایت یکپارچه برای قرارداد اجتماعی به ندرت در تاریخ بشر اتفاق افتاده است، و بنابراین نظریه قوی کانت در مورد حقوق فردی ما را در برابر رد اقتدار سیاسی قرار می دهد.

اگر اقتدار سیاسی را رد کنیم، بزرگ‌ترین دولتی که می‌توانیم توجیه کنیم، یک دولت حداقلی است، و به گفته برخی، نه حتی آن.

لیبرالیسم کانتی

 فلسفه اخلاقی کانت حقوق فردی بسیار قوی را در برابر اجبار توجیه می کند. به نظر می رسد تنها توجیه اجبار در فلسفه او دفاع از خود یا دیگران باشد. بنابراین، به نظر می‌رسد که دولت ایده‌آل او بسیار محدود است و اجازه بازی آزادانه تخیلات، سرمایه‌گذاری و تجربه‌های زندگی شهروندان را می‌دهد. کانت در مورد مواضع اخلاقی خاص مواضع عجیبی اتخاذ می کند. او نگاهی عجیب به ازدواج به عنوان نوعی بندگی متقابل دارد، او حق مقاومت در برابر حاکم ظالم را انکار می کند، و فکر می کند دروغ همیشه اشتباه است، مهم نیست که چه باشد. من متوجه می شوم که کانت در انتزاعی ترین حالت خود وقتی به مسائل اساسی فلسفی می پردازد متقاعد کننده ترین است.

 نظر شما درباره آثارش هرچه باشد، امانوئل کانت سزاوار است که توسط لیبرال‌های کلاسیک و آزادیخواهان خوانده شود. کمک های او به لیبرالیسم مهم است و هنوز مورد توجه قرار نمی گیرد.

لینک به منبع اصلی:

https://fee.org/articles/immanuel-kant-and-the-philosophy-of-freedom/?gclid=CjwKCAjwwo-WBhAMEiwAV4dybVClO-uRZiHL5W7nAUCgk4RrdymP2iysHEFtlxw2oDRt1beFEXkm3BoCD7QQAvD_BwE

بازگشت به خانه