«انتخابات» و سراب اصلاحات

بیژن اشتری

در کشورهای دیکتاتوری جنبش‌های اصلاح‌طلبانه سرنوشتی جز شکست نداشته‌اند. در این کشورها وقتی اصلاح‌طلبی به توده‌های مردم وصل می‌شود و به اصطلاح سیاست «فشار از پایین و چانه زنی از بالا» به سیاست راهبردی عناصر اصلاح‌طلب تبدیل می‌شود در واقع این جنبش سرنوشتی جز سرکوب شدن نخواهد داشت.

هسته سخت قدرت خوب می‌داند که جنبش اصلاح‌طلبی در واقع یک جنبش براندازانه است که صرفا نقاب اصلاح‌طلبی بر چهره دارد و بنا بر این با تمام قوا آن را سرکوب می‌کند و نمونه بارزش هم جنبش سبز در ایران که به نظرم یک جنبش کاملا براندازانه بود با نقاب اصلاح‌طلبی که نظام با تمام قدرت آن را نابود کرد.

ساموئل هانتینگتون که در زمینه گذار از دیکتاتوری به دموکراسی کتاب‌های مفصلی نوشته نیز معتقد است عناصر اصلاح‌طلب داخل حکومت فقط زمانی شانس موفقیت دارند که در محدوده دالان‌های قدرت، بدون توسل به نیروی مردم و بدون علنی کردن نیات و مقاصدشان، فعالیت کنند. حاکمان دیکتاتور تنها زمانی که احساس کنند هدف اصلاحات براندازی آنها نیست احتمال دارد که به پاره ای اصلاحات تن بدهند.

در چین وقتی جنبش اصلاح‌طلبی به کف خیابان و میدان کشیده شد حکومت بیرحمانه سرکوبش کرد اما همین حکومت به اصلاحات درونی، به اصلاحاتی که در پشت درهای بسته در جریان بود و در آن خطر سرنگونی کلیت رژیم وجود نداشت، تن داد.

به همین دلیل معتقدم در کشورهای دیکتاتوری اصلاح طلبان فقط در درون محدوده‌های قدرت می‌توانند شانسی برای موفقیت‌های تدریجی داشته باشند. دیکتاتورها به محض اینکه احساس کنند اصلاح‌طلبی در حال تبدیل شدن به یک جنبش مردمی است بلافاصله با تمام قدرت و به هر بهایی که شده کلک آن را می‌کنند.

البته در کشورهای دموکراتیک قضیه فرق می‌کند. در این کشورها اتفاقا هر چقدر جنبش اصلاح‌طلبانه مردمی‌تر باشد شانس موفقیتش بیشتر است و نمونه بارزش هم جنبش مدنی سیاهان آمریکا در دهه شصت میلادی که موجب رفع قوانین تبعیض‌آمیز در ایالات متحده آمریکا شد.

برگردیم به مقوله «انتخابات» و نامزد شدن آقای پزشکیان، که ظاهراً دارد سراب اصلاح‌طلبی تازه‌ای را برای یک عده‌ای در افق پدیدار می‌کند. نظام به ویژه پس از حوادث شهریور دو سال پیش خوب متوجه شده که براندازان داخلی برای همیشه استفاده ابزاری از «انتخابات» را کنار گذاشته‌اند و دیگر هیچ تمایلی به زدن نقاب اصلاح‌طلبی و تکرار مسیرهای گذشته ندارند و «اصلاح‌طلبی» همه رمق خود را از دست داده است.

به نظرم فرستادن آقای پزشکیان به جلوی صحنه انتخابات صرفا یک نوع قدرت‌نمایی به معدود کسانی است که هنوز گمان می‌کنند «اصلاح‌طلبی» در ایران زنده است.

برگرفته از تلگرام نویسنده

بازگشت به خانه