شهاب شباهنگ: انتشار نگارش چهارم پیش نویس پیشنهادی قانون اساسی

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولاردموکرات های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

خانه | آرشيو صفحات اول سايت | جستجو در سايت | گنجينهء سکولاريسم نو

21 تیر ماه 1403 - 11 ماه جولای 2024

انتشار نگارش چهارم پیش نویس پیشنهادی قانون اساسی

ضرورت تهیه پیش نویس قانون اساسی از هم اکنون

اخیراً نگارش چهارم پیش نویس پیشنهادی قانون اساسی از جانب کانون خقوقدانان ایران منتشر شده است. تهیه پیش‌نویس قانون اساسی پیش از سرنگونی حکومت دیکتاتوری می‌تواند برای گروه‌های مخالف هم مزایا و هم معایبی داشته باشد، و تأثیر آن با توجه به شرایط خاص، اهداف و استراتژی‌های جنبش ضدحکومت متفاوت است. در مورد شرایط خاص ایران، برخی از نکات اصلی در مورد مزایا و معایب احتمالی را می توان توضیح داد.

نشاندهنده آینده نگری: داشتن یک پیش‌نویس قانون اساسی مطلوب می‌تواند نشان دهد که جنبش مخالف تنها به کارزار سرنگونی رژیم حاکم متمرکز نیست، بلکه دیدگاه روشنی برای حکومت آینده کشور دارد. صرف نظر از واکنش های احتمالاً منفی معدود اشخاص "فعال منفعل" بنا به دلائل گوناگون شخصی و گروهی، ارائه یک پیش نویس قابل اتکاء می‌تواند به طور ویژه به مردمی که از بی برنامگی احتمالی نیروی جایگزین حکومت موجود نگران هستند، آمادگی این نیرو برای رهبری مؤثر و آینده نگر را نشان دهد و به رفع نگرانی ها و جلب حمایت عمومی کمک کند.

بسترسازی برای هماهنگی و حرکت به سمت یکپارچگی: تدوین پیش‌نویس قانون اساسی نیازمند بحث‌ها و همکاری درونی در گروه های مردم مخالف ( و نه ضرورتاً جمع های سیاسی چند نفره) است که تا کنون توسط کانون حقوقدانان ایران دنبال شده است. این فرآیند می‌تواند با مشخص کردن نقاط اشتراک و افتراق، چارچوبی برای یکپارچگی را در بین جناح‌های مختلف تقویت کرده و بروز اختلافات و سردرگمی پس از سرنگونی حکومت را به حداقل برساند.

جلب توجه و حمایت بین‌المللی: پیش‌نویس قانون اساسی می‌تواند به عنوان ابزاری برای کسب تأیید و حمایت بین‌المللی به کار گرفته شود و به دولت‌ها و سازمان‌های خارجی تصویری از هدفها و تعهد به حکومت دموکراتیک آینده را ارائه کند.

اعتماد بین المللی به عدم وقوع هرج و مرج: یکی از مهم ترین نگرانی های جامعه جهانی هراس از وقوع هرج و مرج در منطقه در اثر عدم مدیریت روند انتقال قدرت از حکومت دیکتاتوری به حکومت جدید است. علاوه بر نیاز به سازماندهی ها و اقدامات متعددی که در این زمینه لازم است، آماده سازی مجموعه ای از قوانین که لازم است به سرعت و ظرف چند روز جایگزین قوانین قبلی شوند اقدامی مهم و مورد توجه تحلیلگران سیاسی و امنیتی جامعه بین المللی است و می تواند به اطمینان خاطر از عدم وقوع پدیده ای که از آن به عنوان کشور متلاشی شده (failed state) نام برده می شود کمک شایانی کند. ناگفته نماند که اتحاد جمع های کوچک نیروهای مخالف که اقدامات عملی برای سازماندهی، آینده نگری و سایر ملاحظات را به دنبال نداشته باشد در تحلیل های سیاسی و به ویژه امنیتی جامعه جهانی چندان اهمیتی ندارد. آنچه که اهمیت دارد وجود یک نیروی توانمند و برنامه ریز است که بتواند اعتماد عموم مردم را به خود جلب کند. جمع های کوچک و کم نور گروه های بی برنامه در برابر ظهور چنین نیروی آینده نگر و برنامه دار به سرعت کم فروغ و ناپدید خواهند شد.

تسهیل روند انتقال قدرت: یک قانون اساسی خوب می‌تواند با طرح‌ریزی چارچوب موضوعات کلیدی، حقوق و مسئولیت‌ها، انتقال قدرت را آسان‌تر کند و ابهام‌ها و خلاءهای احتمالی در قدرت را کاهش دهد. قطع نظر از گزینه های مربوط به ساختار حکومتی و اجرائی مندرج در پیش نویس تقدیم شده، تبیین و تعیین سایر موازین حقوق اساسی از هم اکنون، امکان تهیه پیش نویس سایر قوانین مهمی که نیاز به تغییر فوری پس از سرنگونی دارند (مانند قوانین جزائی، آیین دادرسی کیفری، قانون مدنی، آیین دادرسی مدنی، قانون دیوان عدالت اداری، قانون امور حسبی و غیره که بالغ بر بیست و هفت قانون است و فهرست آنها قبلاً توسط کانون حقوقدانان ایران تهیه و اعلام شده، و پیش نویس های مربوطه در دست تهیه است) را فراهم می کند.

اختلافات داخلی: تدوین یک قانون اساسی مستلزم تصمیم‌گیری‌هایی قابل توجه درباره آینده سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور است. در این خصوص، اختلاف نظرهائی در درون گروه های مخالف ممکن است پیش بیاید که می‌تواند منجر به درگیری‌ها و تضعیف حرکت کلی گردد. اما با توجه به این که در حال حاضر نیروهای سیاسی فراگیر هنوز به وجود نیامده اند و یا هنوز نتوانسته اند جایگاه شایسته خود را به عنوان یک نیروی جدی و قابل اتکاء در میان مردم ایران به دست آورند، بروز محتمل این اختلافات تصویری کهنه در بین عموم مردم است و به نظر می رسد اکثریت بزرگی از مردم از این دست بازی ها عبور کرده اند.

اتلاف منابع: تهیه یک قانون اساسی نیاز به زمان، تلاش و منابع دارد که می‌تواند به سازماندهی ها و فعالیت‌های مرتبط با سرنگونی دیکتاتوری اختصاص یابد. این مشکل تقریباً سالبه به انتفاء موضوع است چرا که کانون این تلاش را با بهره گیری از منابع خود انجام داده و نتیجه را برای بهره برداری، به هر طریقی که مردم یا گروه ها خود صلاح بدانند، تقدیم کرده است.

انتخاب یکی از این دو ساختار حکومتی یا ساختارهای متنوع دیگری که در جهان کنونی وجود دارد، یا هر گونه نوآوری در این ساختارها جهت انطباق موازین حقوق اساسی با شرایط ویژه ایران برعهده خرد جمعی مردم خواهد بود. این انتخاب می تواند بر اساس عواملی گوناگون همچون سابقه تاریخی، وضعیت سیاسی و اجتماعی فعلی، ترکیب جمعیتی، ساختارهای موجود اداری و امکانات واقعی تغییر و تصحیح آنها، امکانات مادی و معنوی از جمله اینرسی های سازمانی، و سایر عوامل صورت پذیرد. از دید کانون حقوقدانان ایران، این ساختارها همگی می توانند در عمل از سلامت و کارآیی لازم برخوردار باشند، یا برعکس می توانند به فساد و ناکارآمدی دچار شوند. از دید این کانون عوامل بسیار دیگری برای تضمین کارآمدی و سلامت یک ساختار سیاسی دخیل هستند که اهم آنها عبارتند از: آزادی بیان، آزادی رسانه ها، وجود قوانین اساسی و عادی خوب، و دستگاه قضائی مستقل و مبتنی بر انتخاب قضات به شرحی که در پیش نویس حاضر ارائه شده است.

توزیع نسخه ‌های "چاپی" و " پی.دی.اف " این کتاب در داخل ایران به صورت رایگان مجاز است و هر شخص حقیقی یا حقوقی مقیم ایران که مایل به تکثیر و فروش این کتاب به هر طریق ممکن به عموم در ایران است، می ‌تواند این کار را انجام دهد به شرط آن که بهای فروش حداکثر در حد هزینه چاپ و توزیع باشد. توزیع نسخه پی.دی.اف این کتاب در خارج از ایران به طور رایگان مجاز است. با این حال، از خوانندگان محترم خارج از کشور دعوت می شود تا در صورت تمایل نسبت به خرید نسخه ‌های چاپی و الکترونیکی اقدام و آن را به دوستان دیگر معرفی فرمایند. این کتاب جهت خرید، در سایت آمازون در کشورهای ایالات متحده آمریکا، کانادا، انگلستان، استرالیا، آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، لهستان، هلند، سوئد و ژاپن در دسترس است. ضمناً نسخه کیندل آمازون کتاب به طور رایگان در اختیار عموم قرار دارد. (لینک ها در انتهای این ایمیل تقدیم شده است. در برخی کشورها، ممکن است یک یا دو روز دیگر از زمان ارسال این ایمیل طول بکشد تا نسخه های مذکور، به ویژه نسخه رایگان کیندل، در سایت آمازون در اختیار قرار گیرد.)

در صورت داشتن پرسش یا درخواست ارائه توضیح در خصوص پیش نویس تقدیم شده، کانون با کمال میل آماده پاسخگوئی خواهد بود.

لینک خرید این کتاب در کشورهای گوناگون در زیر تقدیم شده است: