جنگ، جامعه، و معنای بی‌تفاوتی؟!

محمدحسین روانبخش

روزنامه‌های سال ۵۹ نشان می‌دهد که جنگ ایران و عراق نه از آخرین روز تابستان آن‌سال، که از ماه‌ها قبل شروع شده بود. درگیری‌های مرزی و به کارگیری توپخانه‌ها و زدن تاسیسات و… معنای جنگ داشت و معلوم بود که این وضعیت به کجا می‌رسد… اما چرا عموم مردم در آن روز تاریخیِ سی‌ویکم شهریور غافل‌گیر شدند و خیال کردند که جنگ یک‌باره با حمله عراق شروع شد؟

آدم‌ها، بنا به تجربهء ناخودآگاه تاریخی خویش، فهمیده‌اند که نمی‌توان هیچ واقعه‌ای را با قطعیت پیش‌بینی کرد. چه بسا دو قدرت/قبیله/کشور که مدت‌ها با هم سرشاخ بوده اند اما در نهایت به جنگی دامن‌گیر نرسیده اند؛ و چه اتفاق‌های پیش‌پا افتاده‌ای که ناباورانه به جنگی بزرگ منجر شده اند.

آدمی بیشتر به آینده خوش‌بین است و همین خوش‌بینی او را امیدوار نگه می‌دارد که علی‌رغم همه‌ء نشانه‌ها، احتمال بالای جنگ را نادیده بگیرند.

مشابه این وضعیت را این روزها هم داریم؛ نشانه‌های جنگ در منطقه، که دامن‌گیر کشورمان هم خواهد شد، هر روز بیشتر از دیروز وجود دارد اما دلواپسی از ویرانگری‌های آن، چنان که باید و شاید، وجود ندارد. برعکس، برخی در طیف‌های متضاد از آن استقبال هم می‌کنند؛ انگار نه انگار که چندین نسل در آتش آن جنگ هشت ساله سوخته‌اند و هنوز آثار آن در روح و روان و زندگی ایرانی‌ها نمایان و ماندگار است.

راستی چرا؟! شاید یک دلیل اصلی آن، این باشد که ما سال‌هاست در وضعیت جنگی هستیم! هر صدای ترقه‌ای در هر جای منطقه، اقتصاد ما را بیشتر از خود آن منطقه تحت تاثیر قرار می‌دهد و بازار سرمایه‌مان را نابود می‌کند؛ هر حرف جدی یا غیرجدی ترامپ بازار ارز را در کشور ما به‌هم می‌ریزد و در نهایت وضعیت‌مان جوری شده که این روزها اعلام شده که اقتصاد کشورمان ونزوئلایی‌تر از ونزوئلا شده است!

خوب جنگ قرار است دیگر چه کند؟! به این ترتیب وقتی آثار جنگ سال‌هاست که ما را دربر گرفته، چرا باید از جنگ بترسیم؟ مگر جنگ بیشتر از این نابسامانی و فلاکت اقتصادی مفلوک‌مان کند؟! این است راز آن‌که این بار، برخلاف سال ۵۹، حتی اگر جنگ هم بشود چندان چیزی برای عموم مردم عوض نخواهد شد؛ یا لااقل چنین تصوری وجود دارد! این وضعیت را اگر صاحبان قدرت، به آمادگی مردم برای جنگ تفسیر کنند، اشتباه بزرگی می‌کنند.

چنین وضعی (ناامیدی و بی‌تفاوتی نسبت به جنگ و دفاع) خطرناک‌تر از وضعی است که مردم بی‌پروا با هر گونه به استقبال جنگ رفتن مخالفت علنی کنند؛ کاش این را بفهمند!

برگرفته از سایت شورای گذار

بازگشت به خانه