پایان حکومت پنجاه سالهء خانوادهء اسد

گزارش آسوشیتد پرس  از بیروت

بامداد یکشنبه، پس از  10 روز مبارزه، و در پی یک حملهء ناگهانی، شورشیان در سراسر قلمرو تحت کنترل دولت سوریه، در پایانی خیره کننده، به حکومت 50 سالهء خانوادهء اسد خاتمه داده و وارد پایتخت این کشور شدند.

تلویزیون دولتی سوریه بیانیهء ویدیویی گروهی را پخش کرد که می‌گفتند بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، سرنگون شده و همهء زندانیان آزاد شده‌اند.

مردی که بیانیه را می خواند گفت که «اتاق عملیات برای فتح دمشق»، که نام یک گروه مخالف است، از همهء مبارزان مخالف و شهروندان می خواهد تا از نهادهای دولتی "دولت آزاد سوریه" محافظت کنند.

این بیانیه ساعاتی پس از آن منتشر شد که رئیس یکی از ناظران جنگ اپوزیسیون سوریه گفت که اسد کشور را به سوی مکانی نامعلوم ترک کرده و پیشاپیش از مقابل شورشیانی که وارد دمشق شده‌اند فرار کرده است.

محمد قاضی جلالی، نخست وزیر سوریه، گفت که دولت او آماده است تا «دست خود را به سوی مخالفان دراز کند» و وظایف خود را به دولت انتقالی بسپارد.

جلالی در بیانیه‌ای گفت: «من در خانه‌ام هستم و بیرون نرفته‌ام و این به خاطر تعلقم به این کشور است». او گفت که صبح برای ادامه کار به دفترش خواهد رفت و از شهروندان سوری خواست تا به اموال عمومی آسیب نرسانند. اما او به گزارش هایی مبنی بر فرار اسد اشاره نکرد.

رامی عبدالرحمن، از دیده‌بان حقوق بشر سوریه، به آسوشیتدپرس گفت که اسد روز یکشنبه از دمشق پرواز کرد.

تلویزیون دولتی ایران، حامی اصلی اسد در سال های جنگ در سوریه، گزارش داد که اسد پایتخت را ترک کرده است. این تلویزیون برای این اطلاعات به شبکه خبری الجزیره قطر اشاره کرد و جزئیات بیشتری ارائه نکرد.

هیچ بیانیه فوری از سوی دولت سوریه منتشر نشده است.

هنگامی که در دمشق روز آغاز شد، جمعیت برای اقامه نماز در مساجد شهر و جشن در میادین جمع شدند و شعار "الله اکبر" سر دادند. آنها همچنین شعارهای ضد اسد سر داده و بوق ماشین زهای خود را بکار می بردند. در برخی مناطق، شلیک گلوله های جشن ها نیز به گوش می رسد.

عمر داهر، وکیل 29 ساله، گفت: «احساسات من غیرقابل توصیف است. پس از ترسی که سال‌ها او (اسد) و پدرش ما را مجبور کردند در آن زندگی کنیم، و وحشتی که در آن زندگی می‌کردم، نمی‌توانم پایان این وضع را باور کنم».

داهر گفت که پدرش توسط نیروهای امنیتی کشته شد و برادرش در بازداشت به سر می برد و از سرنوشت او اطلاعی در دست نیست. و اکرار کرد که اسد "جنایتکار، ظالم و سگ است."

غزل الشریف، یکی دیگر از شرکت کنندگان جشن های خیابانی در مرکز دمشق، گفت: «لعنت بر روح او و روح کل خانواده اسد. «این دعای هر مظلومی است و خداوند امروز آن را مستجاب کرد. ما فکر می‌کردیم که هرگز آن را نخواهیم دید، اما خدا را شکر، آن را دیدیم.»

به نظر می رسید که مقر پلیس در پایتخت رها شده است، درب آن باز مانده بود و هیچ ماموری در بیرون نبود. یک خبرنگار آسوشیتدپرس فیلمی از یک ایست بازرسی متروکه ارتش که در آن و زیر پوستری از صورت اسد یونیفورم ها روی زمین دور انداخته شده بود، فیلمبرداری کرده است. فیلم دیگری که در رسانه هاپخش شده یک تانک را در ارتباط با مخالفان در یکی از میادین مرکزی پایتخت نشان می دهد.

از سال 2018 تا کنون (یعنی از زمانی که نیروهای سوری مناطقی را در حومه پایتخت پس از یک سال محاصره بازپس گرفتند) این اولین باری است که نیروهای مخالف به دمشق رسیده اند،

رادیو «شام اف.ام» حامی دولت گزارش داد که فرودگاه دمشق تخلیه شدهء و همه پروازها متوقف شده اند.

شورشیان همچنین اعلام کرده اند که وارد زندان نظامی بدنام «سیدنایا» در شمال پایتخت شده و زندانیان خود را داز آنجا "آزاد کرده اند".

شب قبل، نیروهای مخالف، در حالی که نیروهای دولتی شهر مرکزی حمص، سومین شهر بزرگ سوریه، را،ترک می  آن را تصرف کردند. این شهر در تقاطع مهمی بین دمشق، پایتخت، و استان‌های ساحلی لاذقیه و طرطوس سوریه - پایگاه پشتیبانی رهبر سوریه و پایگاه نیروی دریایی راهبردی روسیه - قرار دارد.

شورشیان قبلاً شهرهای حلب و حماه و همچنین بخش‌های وسیعی از جنوب را در یک حملهء برق آسا که از 27 نوامبر آغاز شده بود تصرف کرده بودند. تحلیلگران گفتند که کنترل شورشیان بر حمص جکم یک تغییر بازی را خواهد داشت.

تحرکات شورشیان به سمت دمشق پس از آن صورت گرفت که ارتش سوریه از بسیاری از مناطق جنوبی کشور عقب نشینی کرد و مناطق بیشتری، از جمله چندین مرکز استان، را تحت کنترل جنگجویان مخالف قرار داد.

پیش روی‌ها در هفتهء گذشته تا کنون بزرگترین پیشرفت‌ها در سال‌های اخیر توسط جناح‌های اپوزیسیون به رهبری گروهی بوده است که منشأ آن در القاعده است و توسط ایالات متحده و سازمان ملل متحد به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود. در تلاش برای سرنگونی دولت اسد، شورشیان به رهبری گروه حیات تحریر الشام یا HTS با مقاومت کمی از سوی ارتش سوریه مواجه شده اند.

«گی بر پدرسن»، فرستادهء ویژهء سازمان ملل متحد در امور سوریه، روز شنبه خواستار گفتگوهای فوری در ژنو برای اطمینان از "انتقال سیاسی منظم" شد. وی در گفتگو با خبرنگاران در مجمع سالانهء دوحه در قطر گفت که وضعیت سوریه لحظه به لحظه در حال تغییر است. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که کشورش حامی اصلی بین المللی اسد است، گفت که برای مردم سوریه متاسف است.

در دمشق، مردم هجوم آورده اند تا مواد لازم را تهیه کنند. هزاران نفر به سمت مرز سوریه با لبنان رفتند و تلاش کردند کشور را ترک کنند. مقامات مرزی لبنان اواخر روز شنبه گذرگاه اصلی مرزی مصنه را بستند و بسیاری را در انتظار گذاشتند.

یکی از ساکنان به آسوشیتدپرس گفت که بسیاری از مغازه‌ها در پایتخت بسته شده‌اند و در آن‌هایی که هنوز باز هستند کالاهای اساسی مانند شکر تمام شده است. آنها برخی اقلام را به سه برابر قیمت معمولی می فروختند.

رسانه دولتی سوریه شایعات شبکه های اجتماعی مبنی بر خروج اسد از کشور را تکذیب کرد و گفت که او در حال انجام وظایف خود در دمشق است.

محمد قاضی الجلالی، نخست وزیر سوریه، روز یکشنبه گفت که نمی داند اسد یا وزیر دفاع کجا هستند. او بامداد یکشنبه به شبکهء تلویزیونی سعودی العربیه گفت که آنها شنبه شب ارتباط خود را قطع کرده اند.

او کمک اندکی از متحدان اش دریافت داشته است. روسیه مشغول جنگ خود در اوکراین است. حزب‌الله لبنان، که در مقطعی هزاران جنگجو را برای حمایت از نیروهای اسد فرستاده بود، به دلیل درگیری یک ساله با اسرائیل تضعیف شده است. ایران شاهد آن بوده است که نیروهای نیابتی اش در سراسر منطقه توسط حملات هوایی منظم اسرائیل تخریب شده اند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، روز شنبه در شبکه‌های اجتماعی چنین نوشت که ایالات متحده باید از دخالت نظامی در سوریه اجتناب کند. مشاور امنیت ملی جو بایدن نسز به طور جداگانه گفت که دولت بایدن قصد مداخله در آنجا را ندارد.

پدرسن گفته است که تاریخ مذاکرات در ژنو دربارهء اجرای قطعنامه سازمان ملل که در سال 2015 به تصویب رسید و خواستار یک روند سیاسی به رهبری سوریه است، بعدا اعلام خواهد شد. این قطعنامه خواستار ایجاد یک هیئت حاکمیتی انتقالی بوده و به دنبال تهیه پیش نویس قانون اساسی جدید و پایان انجام انتخابات تحت نظارت سازمان ملل است.

اواخر روز شنبه، وزرای خارجه و دیپلمات‌های ارشد هشت کشور کلیدی، از جمله عربستان سعودی، روسیه، مصر، ترکیه و ایران، به همراه پدرسون، در حاشیه نشست دوحه گرد هم آمدند تا درباره وضعیت سوریه گفتگو کنند.

شرکت کنندگان در بیانیه ای حمایت خود را از راه حل سیاسی برای بحران سوریه "که منجر به پایان فعالیت نظامی و محافظت از غیرنظامیان می شود" تایید کردند.

یکی از فرماندهان شورشیان، حسن عبدالغنی، در صفحهء تلگرام خود نوشته است که نیروهای مخالف «مرحلهء نهایی» حمله خود را با محاصره دمشق آغاز کرده اند.

نیروهای گروه حیات تحریر الشام بخش اعظم شمال غرب سوریه را تحت کنترل دارند و در سال 2017 یک "دولت نجات" برای ادارهء امور روزمره در منطقه تشکیل داده اند. در سال‌های اخیر، ابومحمد الجولانی، رهبر گروه حیات تحریر الشام ، به دنبال بازسازی چهرهء این گروه، قطع روابط با القاعده، کنار گذاشتن مقامات تندرو و قول به پذیرش کثرت‌گرایی و تساهل مذهبی بوده است.

شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، دیپلمات ارشد قطر، از اسد انتقاد کرده که او در سال های اخیر به دلیل ناتوانی در استفاده از آرامش برای رسیدگی به مشکلات اساسی کشور: «از فرصت شروع به تعامل و احیای روابط خود با مردم ش استفاده نکرده است».

_________________________________

*زینا کرم از لندن گزارش داده است. عبدالرحمن شاهین و آلبرت آجی، نویسندگان آسوشیتدپرس در دمشق، سوریه؛ ابی سیول در بیروت، قاسم عبدالزهرا در بغداد، جوزف فدرمن و ویکتوریا ایست وود در دوحهء قطر، و الن نیک مایر در واشنگتن در تهیهء این گزارش مشارکت داشته اند.

ترجمه هوش مصنوعی

برگرفته از گزارش آسوشیتدپرس

بازگشت به خانه