انقلاب/کودتای «میخک»

یدالله کریمی پور

همه افسرده، خسته و دل مرده بودند؛ پرتغال گرچه کشوری اروپایی و پیشگام در توسعهء تاریخی محسوب می شد، ولی به مدت ۴۸ سال‌ زیر رژیم دیکتاتوری راستگرا و مذهبی سالازار و جانشین او مارسلو کائتانو، فقیرترین و بیچاره ترین ملت-دولت اروپا شده بود. سالازار، و متعاقب اش کائتانو، از ۱۹۳۲ تا ۱۹۷۴، به مدت بیش از ۴۷ سال، با ۴ وسیله‌، مردم پرتغال را به ستوه آورده و این کشور را به انحطاط کشانده بودند:

۱- مشغول کردن افکار عمومی به جنگ های فرا مرزی در آنگولا‌، موزامبیک و گینه بیسائو. 

هزینه های سنگین مالی و انسانی این جنگ ها، سرسام آور بود و زمینه های ناخشنودی نیروهای مسلح و مردم را فراهم آورده بود. به ویژه شکست های پیاپی روحیه مردم و ارتش را خرد و خمیر کرده بود؛

۲- تورم افسارگسیخته و ناترازی در بیشتر زمینه ها، رشد اقتصادی پرتغال را بین ملل اروپایی به نماد ناتوانی تبدیل کرده بود؛

۳- سرکوب شدید توسط پلیس مخفی با گرفتن‌ مشروعیت از روحانیت خود فروخته کلیسا و گروه های تحت پوشش مذهبی کلیسایی، کمترین روزنه ای برای نشو و نما و تغییرات کشور باز نگذاشته بود؛

۴- سالازار مناسبات دوستانه ای با ژنرال فرانکو دیکتاتور اسپانیا برقرار کرد و همواره از او و قوای اسپانیایی در سرکوب مردمش سود می برد.

چگونگی کودتا /انقلاب

بسیاری از افسران میانی نیروهای مسلح که مستقیما درگیر جنگ‌های خانمان برباد ده سالازار و کائتانو  شده بودند، سرخورده از وضع موجود تصمیم به نجات کشور کردند. حاصل این نارضایتی شکل گیری "جنبش نیروهای مسلح"(MFA) متشکل از سروان ها، سرگردها و حتی گروهبان ها و سرجوخه ها بود. آنان ساعت ۱۲/۲۰ دقیقه ۲۵ آوریل، هنگامی که ترانه: :گراندولا، شهر قهوه ای:، اثر خواننده چپگرا، خوزه آلفونسو از رادیو رنسانس پخش شد، یکپارچه و بی محابا با شعار برادری، برابری و میهن، به سمت نقاط کلیدی  لیسبون به حرکت در آمدند. مقر نخست وزیری به محاصره درآمد.

در کمال شگفتی و برخلاف انتظار نیروهای سرکوبگر، مردم عادی لیسبون نیز سراسیمه به خیابان ها ریخته و از کودتا پشتیبانی کردند. به ویژه زنانی که در میدان روسیو گل میخک می فروختند، شروع به پخش گل های قرمز میخک بین سربازان کردند. سربازان نیز این گل ها را در لوله ی تفنگ هایشان یا روی یونیفرم هایشان قرار دادند. این صحنه ها نمادی از صلح آمیزترین کودتا-انقلاب اروپا شد:

انقلاب میخک

مارسلو کائتانو جانشین سالازار که در مقر پلیس پناه گرفته بود، با میانجیگری ژنرال اسپینولا که خود از منتقدان رژیم استادو نو بود، تسلیم شد.

همان روز پایان دیکتاتوری اعلام شد. در انقلاب میخک، تنها ۵ تن در درگیری با پلیس مخفی کشته شدند. ولی حاصل کودنا-انقلاب شگفت بود:

برقراری دمکراسی ممتاز، پایان جنگ های مستعمراتی خارحی، لغو کامل سانسور، آزادی همه زندانیان سیاسی، برقراری آزادی بیان و همه پرسی در باره‌مسائل و مشکلات ملی، تدوین قانون اساسی جدید، برقراری مناسبات عادی با دیگر کشورهای اروپایی و پیوستن به جامعه اقتصادی اروپا.

پرتغالی ها هرساله روز ۲۵ آوریل را با نام روز آزادی جشن می گیرند.

@karimipour_k

 بازگشت به خانه