سام قندچی: دربارهء رهبری اپوزیسیون

تأسيس: 14 مرداد 1392 ـ در نخستين کنگرهء سکولاردموکرات های ايران -همزمان با 107 مين سالگرد مشروطه

23 آذر ماه 1397 ـ 14 دسامبر 2018

چهار ماه است که آقای حسن اعتمادی(1) برنامه ای تلویزیونی را بنام «رمز پیروزی» به راه انداخته اند، و اجرای روزانه این برنامه را با تلاشی خستگی ناپذیر، ادامه داده اند(2). حدود 13 سال پیش نيز نوشته ای از این قلم منتشر شد تحت عنوان «انتخابات ج.ا. و رهبران فکری ایرانیان»(3)، و در آن نوشتار نام شماری از شخصیت های فعال در سال 2005 آمده بود که البته امروز، با نهایت تأسف، بايد گفت که تعدادی از آنها درگذشته اند. درست است که منظور از «رهبران فکری» در آن نوشتار به معنایی است که فردریش هایِک به کار برده، اما بسیاری از کسانی که در آن فهرست می بینیم به مصاحبه های آقای حسن اعتمادی نیز دعوت شده اند. سؤال این است که آیا رهبری انقلاب قرن بیست و یکمی ایران(4) توسط این شخصیت ها شکل خواهد گرفت؟

شکی نیست اکثر شخصیت هایی که در آن لیست نام شان آمده و یا در برنامه های آقای حسن اعتمادی دعوت می شوند، برای ایران و ایرانی دل می سوزانند. اما معروفیت و یا محبوبیت در عرصهء سیاست به این معنی نیست که کسی توان رهبری سیاسی مردم را در یک انقلاب سیاسی اجتماعی دارد. کافی ست به بحثی که همین روز گذشته تحت عنوان "چرا رهبری انقلاب 21 ایران قادر به سراسری کردن اعتراضات هفت تپه و فولاد اهواز نشده است" مطرح شده، و در رابطه با اعتصابات کارگری همین یک ماه اخیر در ایران است، نگاهی اندازیم و از خود بپرسیم چند نفر از آنهایی که نام شان در این لیست ها آمده، اصلاً این مباحث را درک می کنند تا چه رسد به آنکه بتوانند چنین حرکت هایی را رهبری کنند(5). ممکن است که گفته شود رهبری را همان فعالان آگاه کارگری می کنند و رهبری عالی، کاری دیگر است. لطفاً مقاله روز گذشته را دوباره مرور کنید و بحث ابداً رهبری روزانه یک اعتصاب معین نیست بلکه استراتژی انقلاب مطرح است که جنبش را قادر می کند سراسری شود(6).

در میان سلبریتی های ایرانی بسیاری در عرصه سیاسی فعال هستند و معروفیت یا محبوبیت آنها از همه کسانی که که در لیست مورد بحث آمده بیشتر است اما کسی از آنها بعنوان رهبری آینده انقلاب 21 ایران حرفی نمی زند. امروز در آمریکا یک سلبریتی بنام پرزیدنت دونالد ترامپ رییس جمهوری است اما در تمام تاریخ انقلابها کسی را ندیده ایم که بخاطر سلبریتی بودن به رهبری آن تحولات رسیده باشد. دلیلش هم ساده است. در جامعه ای که انقلاب می شود قرار است سامانه تازه ای برای قدرت سیاسی پایه ریزی شود و این کار نه تنها آگاهی عمیقی از آن طرح نو را می طلبد بلکه مردم نیز باید آن شخصیت ها را برای طرحی که ارائه می کنند، پذیرفته باشند و به آن شخصیت ها اعتماد کنند. ممکن است که گفته شود پس آیت الله خمینی چطور توانست این کار را در 1357 بکند؟ واقعیت این است که او برای هدف خود استراتژی معینی را دنبال می کرد که خدعه کردن هم شامل آن بود(7) و نیروهای دیگر هم رهبری او را پذیرفته بودند وگرنه به این خاطر نبود که سلبریتی بود، که نبود.

بعد از آن تجربه نیز نیروهای سیاسی ایران خیلی آگاهانه تن به هر وحدتی نخواهند داد و بعید به نظر میرسد که روش خمینی برای هیچ نیرویی برای کسب هژمونی، چندان شانسی داشته باشد.

به هر حال واقعیت این است که در شرایط کنونی انقلاب 21 ایران، که در پی خیزش نود و شش(8)، خیز عمده ای برداشته است، ما با رویش چنین شخصیت هایی سیاسی روبرو نیستیم و در یک سال گذشته نیز این خیزش اساساً آنارشیستی(9) بوده است، و به صرف سلبریتی بودن، نمی شود شخصیت هایی را بمثابه رهبران این حرکت فرض کرد.

البته ممکن است رهبری مانند خمینی برایمان اختراع شود یا اختراع کنند(10)، اما آنهایی که عرصه سیاسی ایران را از نزدیک در 40 سال گذشته دنبال کرده اند، به فقدان چنین شخصیت هایی برای رهبری انقلاب 21 ایران، اذعان دارند و تصورات مبتنی بر شبکه های اجتماعی که با 2000 حساب اینترنتی می توان تصور معینی را دامن زد، فرسنگ ها از واقعیت فاصله دارد.

اما راه حل چیست؟ از دیدگاه این قلم هر نیرویی که طرحی برای آینده ایران دارد لازم است که به سازماندهی تشکیلات حزبی خود بپردازد و رهبران چنان احزابی بهترین کاندیداهای رهبری انقلاب پیش رو خواهند بود. شخصاً از طرح جمهوری سکولار دموکرات آینده نگر(11) برای آینده ایران حمایت می کنم و بهترین تشکیلاتی را که از دیدگاه این قلم چنین برنامه ای را در دورنمای خود قرار داده «حزب سکولار دموکرات ایرانیان»(12) می دانم که حزبی است که مدلی نظیر حزب دموکرات آمریکا در زمان توماس جفرسون را دنبال می کند، دبیرکل آن هم در حال حاضر آقای منوچهر یزدیان(13) است. ای کاش در ایران نیز می شد حزبی آینده نگر با چنین برنامه ای شکل گیرد که شفافیت برنامه بهترین تضمین رسیدن به هدفی است که مردم ایران برای آینده خود دارند تا دوباره به سرنوشت انقلاب 1357 دچار نشویم(14). ممکن است این کار طولانی به نظر رسد و بخواهیم دنبال راه های میانبر بگردیم. همهء تلاش ها برای میانبر زدن در 40 سال گذشته عملاً باعث شده بیشتر ناتوان شویم و کارمان به بحث های بیهوده و تشکلات کاغذی ختم شده است. امروز بیانیه تبریک آقای مهندس حشمت طبرزدی و شماری از فعالان سکولار دموکرات را که برای خانم شیرین عبادی فرستاده اند ملاحظه کردم(15) و خود نیز از اینکه خیابانی در فرانسه بنام خانم شیرین عبادی(16)، ثبت شده، خوشحالم، اما اگر هدف از این اطلاعیه ها ایجاد شورای رهبری برای آینده ایران است، متأسفانه راه اش این کارها نیست و مبانی سیاسی را باید بطور جدی مورد بحث قرار داد و بر اساس آن تشکیلاتی متعهد به آن مبانی ایجاد کرد، یعنی همان کاری که بعد از انجام اش طی 40 سال، از سوی عده ای از سکولار دموکرات های آینده نگر، به رهبری آقای دکتر اسماعیل نوری علا(17)، به تشکیل و فعالیت حزب سکولار دموکرات ایرانیان و مهستان سکولار دموکراسی(18)، منتهی شده است.

راهِ درست در سیاست، اصول کار خود را دارد و فقط با دست دادن نمی شود به نتیجه درست رسید وگرنه می شویم نظیر اروپاییان پیش از جنگ جهانی دوم که روی دست دادن های هیتلر حساب کردند و بعد دیدند که هیتلر با استالین پیمان عدم تجاوز امضاء کرده و آنها خبر نداشتند. به عبارت دیگر بدین شکل برای مسافرت به نیویورک می خواهیم برنامه بریزیم، اما به شانگهای خواهیم رسید. روز گذشته حتی شاهزاده رضا پهلوی(19) در مصاحبه ای با تلویزیون ایران اینترنشنال گفتند که اگر مردم ایران به این بلوغ فکری رسیده اند که جمهوری را انتخاب کنند، ایشان هم حرفی ندارند(20)، و در ادامه ی اظهارات خود، از جمهوریت سکولار دموکرات حمایت کردند(21).

2. حسن اعتمادی: آرشیو برنامه روزانه «رمز پیروزی»

5. چرا رهبری انقلاب 21 ایران قادر به سراسری کردن اعتراضات هفت تپه و فولاد اهواز نشده است
http://www.ghandchi.com/2368-enghelab21iran.htm

15. از سایت آقای مهندس حشمت طبرزدی: پیام تبریک به خانم شیرین عبادی

20. قسمتِ اولِ مصاحبه ی یازدهم ماه دسامبرِ تلویزیون ایران اینترنشنال با شاهزاده رضا پهلوی

21. مهستان: اتحاد جمهوریت خواهانِ سکولار، دموکرات و آینده نگر