باور به سکولاردموکراسی يعنی حکومت اسلامی اصلاح پذیر وحتی دگرگونی پذير نیست وباید آن را از بیخ وبن برانداخت تنها راه «نجات ایران» تقویت درک ما از مفهوم «کشور - ملت» است و آنچه که «ملی» (متعلق به ملت) است! برشی از سخن خامنه ای: «حوزه هاى علميه نمى توانند سكولار باشند. اينكه ما به مسائل نظام كار نداريم، به مسائل حكومت كار نداريم، اين سكولاريسم است»(+). تاريخ اعلام موجوديت «جنبش»: 14 امرداد 1392 |
||||||
|
||||||
|
|
|||||
یکبار دیگر، در نهایت تأسف، نویسندهای آزاداندیش و روشنفکری با شهامت، سلمان رشدی، گرفتار ترور شد. نویسندهای که در برابر یقینیات، شک کرد و با ذهن خلاق و تیزپرواز و طنزی جذاب، جهانی شگفت آفرید و آن را از طریق نشر آثارش، همگانی کرد. تاریکاندیشان خرافاتی و اسلامگرایان افراطی که در یقینِ فسیل شده خود لحظهای تردید نمیکنند، با ترور سلمان رشدی، بار دیگر بر قطر پروندۀ تیرۀ حماقت افزودند.◄
نقد «کنونیت»، مقدمهای بر رهایی فردا ما ایرانیان همیشه به حفاظت از خویشتن اندیشیدهایم. موجوداتی سازگار شدهایم اما نتوانستیم از خود به عنوان یک انسان حمایت کنیم. خودسر بودهایم اما خودآیین نبودهایم. حمایت از خویشتن در معنای به نقد گرفتن اکنونیت خود و موقعیت خودمان است که مخاطرهآمیز است. در حمایت از خویشتن به خاطر به چالش کشیدن اکنونیتمان آن را به خطر میاندازیم اما در حفاظت از خویشتن اکنونیت خود را حفظ میکنیم.◄
چرا وضعیت سلمان رشدی هنوز روشن نیست؟ * بی.بی.سی: سلمان رشدی، نویسندهء کتاب آیات شیطانی، لحظاتی قبل از شروع سخنرانی اش در موسسهای در شهر شاتاکووا در غرب ایالت نیویورک، مورد حمله قرار گرفت. خبرنگار آسوشیتد پرس که شاهد این حمله بوده، میگوید مهاجم به او مشت زده یا با چاقو او را زخمی کرده و آقای رشدی روی زمین افتاده است. * فدوی نمی داند که چرا خاج پرستان نمی گذارند وضعیت این نویسنده روشن شود؟!◄
شهروندان خوب فرمانبر پارسای اوکراینی نمیترسندمروری بر کتاب «شهروندان خوب نباید بترسند»«شهروندان خوب نباید بترسند» اولین اثر ماریا روا، نویسندهی جوان اوکراینی است که با ترجمهی مژده دقیقی به تازگی توسط انتشارات نیلوفر وارد بازار نشر ایران شده است. کتاب شامل نه داستان کوتاه اما به هم پیوسته است که بریدههایی از زندگی ساکنان ساختمان انکار شدهی شمارهی ۱۹۳۳ خیابان ایوانسک را در دو زمانِ پیش از فروپاشی جماهیر شوروی و پس از فروپاشی توصیف میکند. هرچند ماریا روا این داستان را پیش از تجاوز نظامی اخیر روسیه به اوکراین نوشته، اما تصویری روشن از شرایط ملل تحت سلطهی نظام مخوف ایدئولوژیک در زمان «جمهوری شوراها» و دستوپا زدن آنها برای نجات از چالههای باقیمانده از آن مغاک خوفناک در فاصلهی کوتاهی پس از فروپاشی ارائه میدهد.◄
همچنان بدنبال بازگشت «دوران طلایی»! استقبال بسیار گسترده اصلاح طلبان رانده از نظام قدرت و عناصر ملی-مذهبی از برخی از انتقادات آقای موسوی نسبت به سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی و عدم توجه به نیکی یاد کردن میرحسین موسوی از روح الله خمینی تحت عنوان «آن جان بیدار»، و بجای آن، بازتاب دادن بسیار گسترده نگرانی های او در رابطه با موروثی شدن رهبری جمهوری اسلامی، حاکی از این است که این اصلاح طلبان و عناصر ملی-مذهبی، فاقد چشم انداز و برنامه روشن برای ارائه یک آلترناتیو برای جمهوری اسلامی هستند.◄
چرا موسیقی اصیل ایرانی باید غمباد بیاورد؟ آیا تا کنون از خودمان پرسیده ایم که اگر این سبک موسیقی، یعنی همینی که، بخصوص توی 43 سالهء اخیر از ملاخور شده مان، "موسیقی اصیل" خوانده ایم، یک شاهکار است، چرا هیچ ملتی در دنیا حاضر نیست حتی 30 ثانیه این "موسیقی" را از رادیوی خود پخش کند؟ آن هم در جایی که در بلاد کفرش سمفونی های بتهون و... را برای آرامش حیوانات و بازدهی بیشتر آنها پخش می کنند؟◄
|
«قدرت زداییِ سکولار» از ملایان: مفهوم محدود و گسترده حمله به سلمان رشدی، نویسندهی "آیههای شیطانی"، برپایهی فتوای تروریستی آیت الله خمینی، موجی از انزجار در جهان برانگیخت. در عرصهی افکار عمومی ایران نیز ابراز انزجار از حمله به رشدی در نیویورک و از اصل فتوا در شکلی قوی محسوس است. مخالفت با نظام فقیهسالار شیعی اکنون بسی روشنتر و قاطعتر از گذشته با خواست برپایی یک نظام سکولار همراه شده است. حتّا بخشی از جریان سیاسی مذهبی که به صف مخالفان پیوسته، اصل مبنایی سکولاریزاسیون سیاسی، یعنی جدایی دین و دولت را، در شکل کلی آن، پذیرفته است.◄
حافظه و هویت در گرداب فراسیاست به باورم آنچه از آگاهی تاریخی اندوختیم و نیز آنچه که از حافظهء جمعی داریم را چنانچه در یک کفه ترازو بریزیم و آنچه را هم که فراموش کردیم و یا اینکه نمیخواهیم به خاطر آوریم را در کفه دیگر قرار دهیم، آنگاه ترازو نشان میدهد چه ملت فراموشکار و کمبضاعتی هستیم. حافظهء اشتراکی “متمم” هویت جمعی ماست؛ بهعبارتی حافظهء اشتراکی “متمم” هویت جمعی ماست؛ بهعبارتی حافظه و هویت دست در دست هم دارند تا گذشته را زنده نگه داریم و به آن ارزش دهیم و آن را به امروز و فردا پیوند دهیم. هویت یابی ما بدون گذشته اصولا ممکن نیست و به فرض که چنین باشد آنگاه این هویت ارزشی و اعتباری ندارد. بنابراین نگونبخت او نیست که تنها هویت ندارد بلکه اوست که حافظه نیز ندارد.◄
انترناسیونالیسم، ضدامپریالیسم و خاستگاه اردوگاهگرایی این مقاله به بررسی ایدههای افرادی میپردازد که از جناح چپ برآمدهاند و خودشان را «ضد امپریالیست» مینامند، اما مدافع حکومتهای دیکتاتوری شدهاند - که برخی از این حکومتها خودشان را کمونیستی یا سوسیالیستی میخوانند- که به اقلیتهای ملی ستم میورزند، جنبشهای دموکراسیخواه را سرکوب میکنند و مبارزات کارگران برای زندگی بهتر را درهم میشکنند. کسانی که از این حکومتهای اقتدارگرا حمایت میکنند یا «تانکی» نامیده شدهاند، کنایه از آن کمونیستهایی که از سرکوب انقلاب مجارستان در سال 1956 توسط اتحاد جماهیر شوروی حمایت کردند، یا «اردوگاهگرا»، با ارجاع به این تصور که جهان اساساً به دو اردوگاه تقسیم شده است،◄
ائتلاف اسرائیلی-عربی در برابر ایران تهدیدات برآمده از سیاستهای ایران در منطقه، تمایل ایران به دستیابی به سلاح هستهای و افزایش دامنه تهدیدات، این امکان را به وجود آورده که صورتبندی مفهومی امنیت در خاورمیانه تغییر بخورد و دشمنان دیروز به متحدین امروز در برابر ایران تغییر یابند. در این صورتبندی جدید، مبانی اتحادها و پویشهای امنیتی شکل تازه و مدرنی به خود گرفته و از حالت سنتی و کلاسیک بیرون شده است و این مبانی به منافع مشترک، دفع تهدیدات و افزایش امنیت دستهجمعی تغییر ماهیت داده است.◄
باز تعریف مناسبات میان این جریان های عمدهءسیاسی، بدون درک این تغییرات عینی ممکن نیست. داوری ها و ارزیابی های موحود نشان می دهد که ذهنیت عمومی حاکم بر اپوزسیون تغییرات ابژکتیو را بخوبی در نیافته است. آثار و بقایای مانده از انتاگونیسم تاریخی و طولانی بین سلطنت با دیگر جریان ها، کماکان در گفتار و رفتار همهء طرف ها باقی است. چرخش های افراطی و تفریطی از «همه باهمی» تا باز سازی فضای نفرت و کینه ورزی نشان از عقب ماندگی عنصر ذهنی از تحولات واقعی دارد.◄
دو روز پیش سلمان رشدی، نویسندهء کتاب «آیه های شیطانی» که آیت اله خمینی در سال 1368 فتوای قتل اش را صادر کرده بود، در شهر نیویورک مورد حمله قرار گرفت و از ناحیهء گردن و شکم مضروب شد و اکنون در بیمارستان بستری است و گویا یک چشم خود را از دست داده است. این واقعه به من اجازه می دهد که یک یادداشت اخیر و دو مقاله ای را که سال ها پیش نوشته ام، مجدداً منتشر کنم.◄
اندیشهء سیاسی در ایران معاصر دائرمدار دو ایدۀ «اقتدارگرایی» و «دموکراسی» می گردد. ساخت سیاسی اقتدارگرا و دموکراتیک دو «گونۀ آرمانی» عمده ای هستند که کلیۀ صورت های مطلوب اندیشه سیاسی ایران معاصر را در بر می گیرند. مدافعان این دو سنخ اندیشه مدام در پی آن اند تا سویه های اندیشه ای و نظری جریان مقابل را نقد و نفی کنند.◄
کرمانی تا پایان عمر التقاطی اندیشید! جان سخن ام/ نقدم این است که میرزا آقاخان کرمانی ــ به عنوان تواناترین، پرتاثیرترین و، همزمان، متناقض گوترین نویسندهء ایرانیِ قرن نوزدهم میلادی ــ «سکولار» در معنای مدرنی که در مقالهء آقای پژمان عبدالمحمدی مطرح شده، نبود و جدایی دین/ مذهب و حکومت، در معنای مدرن کلمه، در آثار کرمانی نیامده است. نسبت دادن «سکولاریسم» (چه در معنای فلسفی- مدرن و چه در معنای سیاسی- مدرن) به او «ناهمزمانخوانی» (anachronism) است.◄
تأثیر اندیشهء سیاسی میرزا آقاخان کرمانی این مقاله تاثیر اندیشهی سیاسی میرزا آقاخان کرمانی بر انقلاب مشروطهء ایران را تحلیل میکند. کرمانی یکی از برجستهترین روشنفکران قرن نوزدهم در ایران است. اندیشهء وی در باب حاکمیت قانون، جدایی میان دین و سیاست، و آزادی بیان تاثیر ویژهای بر مشروطه خواهی ایرانی برجای گذاشت. اندیشهء کرمانی، که مبتنی بر سکولاریسم و ناسیونالیسم بود، بر مبنای ایدئولوژیک جنبش مشروطه خواهی ایران در سال 1906 و اولین تلاش برای سکولاریزه کردن جامعهء ایران تاثیر بسیاری داشته است.◄
مشروطیت، در قامت پادشاهی و جمهوری «مشروطیت ایرانیِ» ما پروژه ای مستمر است که هنوز تمام بالقوگی هایش را متحقق نساخته و، در نتیجه، از نظر ما، پروژه ای زنده و رو به آینده است که در طی آن مشروطیت عاقبت به استقرار قانون اساسی و حکومتی سکولار دموکرات باید منتهی شود. به عبارت دیگر، به نظر ما، انقلاب مشروطه در 116 سال گذشته زهدانی بوده که فرزندی به نام سکولار دموکراسی در آن رشد و نمو کرده و اکنون آمادهء پا به جهان نهادن شده است.◄ از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی!مهران صولتیانقلاب مشروطه اگر چه از منظر سیاسی ناکام ماند و نتوانست تداوم خود را با حفظ اهداف اولیه سپری کند ولی تاثیراتی ماندگار بر فرهنگ و سیاست ایران زمین در روزگار مدرن به جای گذاشت. از همین رو میتوان در افق امروز و چهار دهه پس از پیروزی بدیلاش؛ انقلاب اسلامی، دستاوردهای آن را به داوری نشست. مقایسهای که می تواند برای نگریستن دقیق تر نسبت به مسیری که پیموده ایم مفید باشد.◄ |