کاری از مصطفی هروی

هنر ظریف رهبری یک جنبش

مارشال گانز

شاید بین اجزای جنبش‌های اجتماعی رهبران آن از همه شناخته‌‌شده‌تر باشند. مثلاً می‌دانیم که مارتین لوتر کینگ از رهبران جنبش مدنی سیاهان آمریکا، نلسون ماندلا رهبر جنبش ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی، یا لخ والسا رهبر جنبش همبستگی در لهستان بودند. هر چند اسامی و زندگی این رهبران برای ما آشناست، اما ویژگی‌های رهبری آن‌ها را نمی‌شناسیم. چه خصوصیاتی از ماندلا و کینگ رهبرانی موفق ساخت؟ وظایف و ویژگی‌های کاری رهبری موفق و مؤثر در جنبش‌های اجتماعی چیست؟ تمرکز ما در این نوشته بر مقاله‌ای از مارشال گانز است که در آن چهار ویژگی اصلی رهبران جنبش را شناسایی و تحلیل می‌کند.◄

آرشیو تصویری ◄    آرشیو صوتی ◄

آرشیو تلویزیون ایران فردا◄

حسن سلوک!

حمیدرضا رحیمی

برادران، کثرالله امثالهم، دو باره به زحمت افتادند و اسباب شرمندگی فدوی را فراهم فرمودند. باور بفرمایید که همان سینما رکس آبادان، یا حمله به هواپیما اوکراینی، هر یک به تنهائی کفایت می کرد، فلذا فقرهء اخیر، که در پی بدان اشاره می شود، دیگر لازم نبود!:

* یورو نیوز: دو روز از به رگبار گلوله بستن حاضران و زائران در حرم شاه‌چراغ در شیراز می‌گذرد. حکومت ایران این حمله را «حمله تروریستی» می‌خواند، و داعشی که جمهوری اسلامی دست کم دوبار نابودی آن را اعلام کرده، «مسئولیت» آن را بر عهده گرفت!◄

فاطمه فاطمه نیست!

عطا گیلانی

فاطمه را در بند افکندند، در سلول انفرادی حبس کردند. مادرش را بی‌فرزند و فرزندانش را بی‌مادر کردند، تا صدایش را در گلو خفه کنند. اما صدای فاطمه بلندتر از آن است که در پشت دیوار سیاه‌چال‌های سیدعلی به خاموشی بنشیند. فاطمه با انگشت سیدعلی را مخاطب قرار داد و از او خواست که به علت بی‌لیاقتی از کرسی خود پیاده شود، استعفا بدهد و به نکبت خود پایان بدهد.◄

«فحش‌ها» کاریزمای پوشالی رهبری را با خاک یکسان می‌کنند

گفت‌وگو با حسین قاضیان

گفت‌وگوگر: طاها پارسا

فحش وقتی حواله رهبر و بیت اش می‌شود، سطح بی‌آبرویی رهبر و دربارش را از نظر نمادین به شدت تنزل می‌دهد. به این ترتیب ساختمان آن کاریزمای پوشالی‌ای را که در این سال ها سعی کرده بودند برایش بسازند و بالا بیاورند، یک باره چنان با خاک یکسان می‌کند که دوباره بالا آوردن اش از محالات است. به این ترتیب، ‌فرآیند بی اعتبار کردن زبانی و نمادین رهبری را (که مثلاً با گفتن «حضرت آقا» یا «امام» و با تحمیل نوعی زبان رسمی ساخته شده بود)، چندین گام به پیش می‌برد.◄

پدران تان را بکشید تا رستگار شوید!

خوانشی از فیلم «برادران لیلا» به مثابه یک متن اعتراضی

فرشین کاظمی‌نیا

بافت فیلم نشانگر اراده‌ علیه پاتریمونیالیسم است و  علیرغم «عصبیت» پنهان و التهابی که در فیلم وجود دارد، بسیاری از مختصاتی راکه «وبر» برای جامعه‌ی مقتدر پاتریمونیال شرقی می‌شمرد؛ از جمله انحصار، اقتدار  تقلب، فساد، آنارشی و ابتذال؛ را می‌توان در آن بازیافت کرد. اما، کارگردان، به اقتضای درام نمی‌‌تواند «راه حل نهایی» و پراکسیس مطلوب مبارزه را در فیلم بگنجاند یا بنمایاند.◄

سهواً!

ری را عباسی

* تو خیال کن من دوزاریم دیر می افته، ولی من از کلمه "سهوا" که خیلی دو پهلو هست، اوایل بشدت متنفر بودم؛ مثلا اسم اش خطای انسانی بود: سهوا هواپیمایی را با دو موشک سرنگون کردند. سهوا پلاسکو در اتش سوختند. سهوا رئیس جمهور از خواب بیدار می شود و نرخ بنزین بالا می رود. سهوا هزار و پانصد نفر را بخاطرش می کشند. سهوا ساختمان متروپل در آبادان فرو می ریزد. سهوا سرنشینان سانچی از بین می روند و خانواده ها گم می شوند. و این روزها سهوا دختران خودکشی می کنند. هنوز پدر مهسا قبول نکرده دخترش "سهو"ا بدست پلیس کشته شده. و در آتش زدن زندان اوین هم سهوا زندانی گلوله می خورد. تا امروز شما سهوا باور کردید که ما می ترسیم و سهوا نماد زور و قدرت بودید.

* اینجا فقط یک سهوا خوشگل داشتیم؛ جایی که با پنجاه سانت لچک تمامیت یک قدرت چهل و سه ساله پوشالی را یک زن در دنیا به نمایش گذاشت؛ دختری نهایتا با پنجاه کیلو وزن در برابر توپ و تانک اسلامی آن هم در اوج قهرمانی سهوا یادش می رود از شما اطاعت کند. یادش می رود برادرش را قبل از رسیدن اش به ایران سهوا گرفته اند و اگر نگوید «سهوا بی حجابی کرده: چه بر سر برادرش می آید.

* تماشا کردید چطور به زانو در آمده اید؟ سهوا بعد از برگزاری سخره نوردی، الناز را در محاصره داشتید؛ گرچه شما سالهاست به‌کلمه سهوا بیشتر احتیاج دارید ‌و ما سهوا بیشتر از اینها آشنا هستیم. اما الناز متفکرانه به هدف زد. چرا که الناز رکابی، دختر دلیر ایرانی، در برابر نظام سنتی خانواده و نظام پوشالی قدرت ایستاد و شما که سهوا سناریو را درست چیدید، گاف بزرگ تان را ندید که فکر کردید مردم سهوا هر چیزی را که می شنوند یا می بینند اشتباهی دیده، شنیده یا فهمیده اند. از الناز رکابی شنیدن کلمه سهوا بسیار زیبا بود. موهای دم اسبی اش را (سهوا) دوست دارم!֎

ملتی در جست ‌و‌جوی آزادی

امیر طاهری

آنچه قیام مردمی جاری در ایران را از شورش‌های سال ۱۳۵۷ متمایز می‌کند درک عمیقی است که بسیاری از ایرانیان، به‌ویژه آنان که پس از استقرار جمهوری اسلامی به دنیا آمده‌اند، از تضاد بین ایدئولوژی و آزادی دارند. امروز، بسیاری از ایرانیان، شاید حتی اکثریت، می‌دانند زیرا طی سال‌ها، در زندگی روزمره خود تجربه کرده‌اند، که نظام کنونی هرگز نمی‌تواند، حتی اگر بخواهد، آزادی همراه با عزت و کرامت انسانی را بپذیرد.◄

دربارهء نخستین مطالعهء دولتیِ اعتراض‌ها

سی. سمبه

حکومت اسلامی به پایان خط رسیده است اما همچنان این بیمار جواب شده امید دارد که بتواند با نیرنگ مردم را به خانه ها بفرستد. تحقیقی که در داخل اتاق های فکر نظام به رشته تحریر درآمده است، می تواند به ما نشان دهد که عقلای نظام و حافظان اصل نظام در روزهای آتی چه نقشه هایی برای مردم طراحی خواهند کرد. با هم بخوانیم...◄

ایران؛ تاریخ به کدام سو می‌لغزد؟

امیر طاهری

این جنبش به مرحله‌ای رسیده است که نیاز به رهبری فراتر از سطح میدانی را ملزم می‌کند. اما رهبر مورد نیاز را نه با شعار می‌توان ساخت، نه با حمایت غالبا دغلکارانه قدرت‌های بزرگ، و نه با کرشمه (یا کاریزمای) فردی. امروز می‌دانیم که دیگر نمی‌خواهیم آن‌جا که هستیم باقی بمانیم و بپوسیم. وظیفهء امروز فعالان سیاسی عرضه راه‌های گوناگون و مقصدی مشخص است. گوناگون به معنای اختلاف نیست. اختلاف هم به معنای دشمنی نیست. بپرهیزیم از تقیه!◄

گفتگوی اختصاصی با توماج صالحی

مهمترین تفاوت با ۸۸ این است که در آن زمان مردم پی رای خود بودند، معترض به تقلب در رای گیری بودند اما در اینجا بحث رای نیست، بحث تغییر رژیم است به صورت کامل. بحث ریاست جمهوری نیست. ما اصلا چیزی را قبول نداریم از این رژیم، هیچ چیزی را. سال ۸۸ اینقدر گسترده نبود، فقط در چند شهر بود. لیدر داشت و الان بدون رهبر و لیدر عمل می کنیم و اتفاقا بسیار بهتر و قوی تر هست چرا که یک لیدر را همه قبول ندارند اما الان همه با هم همبسته هستند و ما چنین یکپارچگی ای را در ایران هرگز بین مردم نداشتیم.◄

قدم بعدی چیست؟

آرمان امیری

پرسش قدیمی اگر «این‌ها بروند چه کسی می‌آید؟» این روزها کمتر شنیده می‌شود؛ شاید از شدت خشم معترضان؛ و شاید به این دلیل که بسیاری باور دارند این پرسش، بیشتر ابزاری برای پوشش یک جور توجیه‌گری وضعیت فعلی است؛ با این حال نمی‌توان انکار کرد که بخشی از جامعه همیشه این دغدغه؛ این یادداشت، هرچند هدف‌ش چیز دیگری است اما احتمالا پاسخی هم به همین پرسش کلاسیک خواهد داشت. فعلا به نظرم کار را می‌شود از ابهام فراگیرتری در میان معترضان شروع کرد: «قدم بعدی چیست؟»◄

آیا «انقلاب 21 ایران» به دلیل فقدان رهبری مضر است؟

سام قندچی

آیا کنشگرانی که برای حزبی آینده نگر فعالیت می کنند باید از انقلاب 21 ایران استقبال و تلاش کرده و به ایجاد رژیمی دموکراتیک و سکولار در ایران کمک کنند؟ یا که چون «هنوز خود در رهبری آن نقش چندانی ندارند»، نظیر نایاک در برابر سقوط رژیم استبدادی 43 سال گذشته، بایستند؟! و آیا ایران آزاد به رشد حزب آینده نگر و احزاب دیگر دموکراتیک و ایجاد رهبری بهتری برای جامعه ی ایران کمک خواهد کرد و یا ادامهء استبداد کنونی! ◄

سازمان مدنی کارآمد: تقویت درون برای موفقیت بیرون

کِنِت اندروز و همکاران

تلخیص و گزارش: محمدعلى کدیور

چه عواملی موجب عملکرد مؤثر و کارآمد سازمان‌های جامعهء‌ ‌مدنی می‌شود؟ چرا بعضی از سازمان‌های جامعه‌‌ی ‌مدنی در پیگیری عملکرد‌شان موفق‌ هستند، حال آنکه دسته‌ای دیگر دچار رخوت و رکود می‌شوند و قوایشان به تدریج تحلیل می‌رود؟ آیا باید عوامل موفقیت را در بیرون این سازمان‌ها، مثلاً محیط سیاسی اجتماعی مساعد یا میزان منابع در دسترس سازمان‌ها جست، یا اینکه عوامل درونی مثلاً نوع رهبری و فعالیت گروهی مقوم و شکل ‌دهنده‌ی اصلی این سازمان‌ها هستند؟◄

خیابان، عرصه‌ء سلطه و مقاومت

مرضیه بهرامی برومند

خیابان‌ بستر ظهور و گشایش انسان‌های زیرزمینی و منزوی است. انسان های زیرزمینی، آدم‌های منفعل و اتمیزه، طبقات فرودست و اقشار گوناگونی هستند که اکثریت جمعیت عظیم شهری را تشکیل داده‌اند. دانشجویان، کارگران، مزدبگیران، بیکاران و روشنفکران آزاد که مناسبات نابرابر اجتماعی و طبقاتی جامعه آنها را نادیده گرفته و خشمی طوفانی در آنها ایجاد کرده است. داستان انسان زیرزمینی در واقع شرح فرایند ظهور این «خشم» در بستر خیابان است.◄

برلین و آموزه های آن

مزدک بامدادان

گردهمائی برلین را با دو رویکرد گوناگون می‌توان هم یک شکست و هم یک پیروزی دانست. اگر این رخداد بسیار بزرگ و پرشکوه را از نگرگاه برگزارکنندگان آن (کالکتیوِ «زن، زندگی، آزادی»، از این پس “کالکتیو”) بررسیم، با نگاه به گردانندگان، شعاردهندگان، فراخوان‌دهندگان و سرودهایی که در زمان راهپیمائی از بلندگوها پخش می‌شدند، باید گفت تلاش این گروه برای بارگذاری دوباره1 انقلاب اسلامی 57 با شکست همه‌سویه روبرو شد.◄

نامه ای به مدیر سیاه قلب روزنامهء کیهان تهران

شبنم بدری

تو معترضان را آشوب گرانی خوانده ای که در قد و قواره براندازی نیستند. پس براستی در دل تو و رهبر درمانده ات آشوب به پا کرده اند؟ پس تو هم قبول کرده ای که آنها قصد براندازی حکومت سرکوبگر اسلامی شما را دارند؟ اما آیا واقعاً فکر می کنی که آنها قادر به براندازی حکومت شما نیستند؟ گمان نمی کنم که اینگونه فکر کنی. اگر تو و درمانده اینطور فکر می کردید، برای مقابله با دختران جوانی که هیچ سلاحی در دست و حتی لباسی مناسب رزم با گلهء اوباش شما به تن ندارند، از موجودات مسلحی که مانند خودتان قلب سیاهی دارند، استفاده نمی کردید.◄

در امتداد «خشونت پرهیزی» آقای زیدآبادی!

(بمناسبت ظهور او در تلویزیون دولتی)

ابوالفضل محققی

آیا با دیدن شما در زمین بازی خامنه ای حق دارم که این بار من بپرسم «آقای احمد زید آبادی در زمین کثیف پوشیده از خون "خامنه ای" چه می کنید؟» چگونه بر صفحهء تلویزیون رژیم ظاهر می شوید؟ بر جائی می نشینید که چندی قبل "سپیده رشنو" را، با پیکری در هم شکسته با صورتی که هنوز خون مردگی های ناشی از ضربات باز جویان بر خود داشت، مجبور به نشستن، به تکفیر خود، مجبور به تکرار کلماتی کردند که هدفی جز تحقیر، جز درماندگی و نشان دادن تسلیم یک ملت، یک نسل به حاکمی خود کامه نداشت.◄

ویژگی‌های رستاخیز نوین ایران کدامند؟

فاضل غیبی

ایرانیان به تن حس کردند که قدرت اربابان جهل و جنایت ناشی از ناتوانی ما در بزرگداشت میراث فرهنگی و تاریخی‌ خودمان بود. اما نسل جوان ما در پهنۀ امپراتوری فرهنگی ایران، از دژ بابک خرمدین تا ارگ بم و از ایوان خسرو (تیسفون) تا تندیس بودا در بامیان و از سنگنبشتۀ کوروش تا شاهنامه فردوسی گنج‌هایی مادی و معنوی در سرزمینی یافتند که ما پیشتر آن را ویرانه می‌انگاشتیم. چرخش شگفتی که بازیافت فرهنگ و هویت ایرانی نزد نسل جوان دامن زد، درک این واقعیت بود، که پدران و مادران ما در روند تمدن‌سازی به بسیاری دستاوردهای مدرن بشری دست یافته بودند.◄

 انقلابی ملی و مدرن برای ایران آزاد و متحد

روشنک آسترکی

جوانان و نوجوانان غالبا دهه هشتادی و حتی دهه نودی که حکومت اسلامی تلاش داشت آنها را «سربازان فرمانده» جا بزند، با هوشمندی و خلاقیت‌هایی که به خرج می‌دهند «خواب فرمانده» را آشفته کرده‌اند. حکومت اسلامی به شدت نگران فروپاشی ساختار ویرانگر و فاسدیست که با بهمن۵۷ در ایران بنا شد. ساختاری که «قدرت و حاکمیت مردم» تهدیدی علیه آن و انقلاب ارتجاعی‌اش است.◄