در بخش نخست نشان داده شد که ایران در سی و پنج سال گذشته هم از کشورهای همردیف خود عقب مانده است و هم رشد اقتصادی‌اش نسبت به قبل از انقلاب به شدت کاهش یافته است. برای این تفادت به دوعامل اشاره شد: یکی سلطه و مدیریت نهاد روحانیت و نظامی بر تمام ارکان جامعه، و دوم جدا افتادن ایران از ارابه پیشرفت تمدن مدرن، که این نیز ناشی از دینی شدن حکومت بود. عامل اول در بخش دوم توضیح داده شد، در این بخش فرایند وصل شدن ایران به ارابه پیشرفت غرب، و در بخش چهارم، در ادامه این مطلب، به عوامل و نتایج جدا شدن از پیشرفت‌های مدرن توضیح داده خواهد شد.

در تاریخ مقاومت هیچ کشوری، هیچ کس هرگز این گستاخی را نداشته که برای توجیه یک رژیم سرکوبگر، قربانیان آنها را مسبب کشتار خودشان قلمداد کند، مگر از خود آن رژیم! هنوز که 68 سال از سقوط رژیم هیتلر می‌گذرد، جنایتکاران نازی دستگیر و محاکمه می‌شوند. اجرای عدالت عین نقطه پایان نهادن بر چرخه خشونت است. خوشبختانه تاریخِ امروز، امروز نوشته نمی‌شود! چه کسی جز خودشیفتگان دیندار و خودباختگان ایدئولوژیک می‌تواند تاریخ کشتار سیستماتیک و قربانیانش را در زمانی بنویسد که هنوز جریان دارد؟!

داريوش و پروانه فروهر، که برجسته‌ترين رهبران طيف ملی محسوب می شدند، شخصيت‌هايی بودند که می‌توانستند جريانی سوم، مستقل از جريان‌های درون جمهوری اسلامی، در درون کشور ايجاد کنند. از زمان پايان جنگ ايران و عراق، داريوش و پروانه فروهر بي‌پروا و دليرانه همواره می‌کوشيدند که جو مرگبار و گورستانی حاکم بر کشور را بشکنند. آنان همهء مؤلفه‌های لازم برای تبديل شدن به نيرويی سوم و ارائهء راه حلی متفاوت را داشتند؛ و هدف جمهوری اسلامی از کشتن آنان حذف نيروی سوم و محدود نگاه‌داشتن صحنه سياسی کشور به بازی‌ها و صحنه‌آرايی‌هاي درون نظام بود.

آستانهء پانزدهمین سالگرد قتل‌های زنجیره‌ای سال هفتاد و هفت، سرتیپ اسماعیل احمدی مقدم فرمانده پلیس ایران در مصاحبه‌ای با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) حقایق وحشتناکی از اسرار پشت پرده قتل‌ها و جنایت‌های عوامل رژیم در مقاطع مختلف را، از دههء هفتاد و سپس در وقایع پس از خرداد هشتاد و هشت، برای اولین بار فاش کرده است. او گفته است که قتل‌های زنجیره‌ای منحصر به موارد شناخته شده قتل فجیع فروهرها و مختاری و پوینده نبوده و این شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی اولین قربانیان آن نیز نبوده‌اند.  او هم‌چنین در عین  حال که سعید مرتضوی را مسئول انتقال دستگیر شدگان سال هشتاد و هشت به بازداشتگاه کهریزک، که منجر به قتل حد اقل سه تن از قربانیان شد، معرفی کرده از نقش پلیس و «نیروهای خودسر» در وقایعی مانند عبور اتومبیل پلیس از روی مردم در تظاهرات سال هشتاد و هشت و دستگیری خشونت ‌بار منجر به فوت ستار بهشتی سخن گفته و آن‌ها را تقبیح کرده است.

ما تا وقتی که پراکنده باشیم، سازمان و انسجام نداشته باشیم، تا وقتی نتوانیم پشتوانه نیرومند برای مطالبات مان تدارک ببینیم، وضع ما هر کس که بیاید خیلی تغییر نخواهد کرد. آنان داوطلبانه موانع فعالیت های کارگری را بر نمی دارند. یعنی منافع آنها اجازه نمی دهد. هجده میلیون نفر در انتخابات به امید تغییر و بخاطر شعارهای آقای روحانی به ایشان رای داده اند. این نیرو، نیروی کمی نیست. روحانی اگر بخواهد می تواند به یاری آنها اوضاع را دگرگون کند. کسانی که به او به امید ایجاد تغییر رای داده اند، مسئول هستند که به صحنه بیایند و اجرای مطالبات شان را طلب کنند و برای پیشبرد خواست هایشان بکوشند. کسانی که مخالف جنگ هستند، مخالف تنش هستند، کسانی که خواهان افزایش دستمزد و لگام زدن به نیروهای افراطی هستند برای پیشبرد این امور به صحنه بیایند و اجازه ندهند کسانی که پول، قدرت و سلاح دارند و مسئولیت بحرانها را برعهده دارند، سپهر سیاست را در کنترل خود نگاه دارند.

در بندم و دستم از چاره کوتاه است. حتی اجازه ندارم به مادرت، دختر دلبندم، در لحظات حساس تولدت تلفن بزنم، صدايتان را بشنوم و از سلامتي تان مطلع گردم زيرا درخواست های مکررم برای تلفن همواره با مخالفت روبه رو شده است. نمی دانم چند روز پس از تولدت از آمدنت مطلع خواهم شد. می دانم هنگامی که قدم به جهان ما گذاری، رشد کنی و ببالی سوالاتی دائماً ذهنت را به خود فراخواهد خواند و خواهی پرسيد: چرا من در سرزمينی ديگر، به دور از وطنم، ريشه هايم، بستگانم و عزيزانم متولد شدم؟ چرا مانند بسياری از کودکان در بدو تولدم مادر بزرگم، پدر بزرگم و بستگانم را در کنارم نداشتم؟

انجمن قلم ایران در تبعید، به همه ایرانیان آزاده هشدار می دهد که بازی اهریمنی آخوندها برای بازگشت ایرانیان به کشور، پیش از آن که سیاستی واقعی باشد که نیست، ترفندی ست تکرای برای کاستن از حساسیت جامعه ایرانی برونمرز به اعدام های کور اخیر. از سوی دیگر، رژیم تلاش می کند که برای رهایی از تنگناهای همه جانبه سیاست های داخلی و بین المللی که سخت گرفتار آن هاست، با تهیه خوراک تبلیغاتی برای سرسپردگان سیاسی و فرهنگی خود، افکار همگانی را از پلیدی های سیاست خود، منحرف کند.

گویی عده ای بر آن هستند تا پیش از آن که زمان رسیدگی حقوقی به جنایت های آمران و عاملان قتل و شکنجه و کشتار فرارسد، خون را از دست جلادان بشویند تا رد و اثر کمتری از انسان کشی ایدئولوژیک، سیستماتیک، فکر شده، نظریه بندی شده و برنامه ریزی شدهء «رژیم کشتار» باقی بماند. آن کسانی که زمانی، خواسته یا ناخواسته، در جبههء بد بوده اند باید بدانند که نمی توانند چرخ تاریخ را به عقب بازگردانند، نمی توانند تفسیر اخلاق انسانی از یک عمل ناشایست انسانی را تحریف کنند، نمی توانند با یک تعبیر دستکاری شده واقعیتی زشت را به امری پسندیده تبدیل کنند.

چگونه اسلام، انقلابی شد و انقلاب "اسلامی"؟ آیا امکانی تاریخی برای وحدت ‌بخشی بین سکولاریسم و دین‌شیدایی وجود دارد؟ به کلام دیگر، آیا انقلاب اسلامی، به لحاظ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، بازگشتی قدرتمند به شیوهء زندگی و اندیشهء قرون وسطایی است یا، برخلاف - تحت فشار نیروهای مسلطِ اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی هم در مقیاس‌های بومی هم جهانی- حرکت خزندهء دردناک و پرهزینه ای به سوی تحقق یک شکل سکولار و مدرن از دولت و جامعه در ایران است؟

نهم نوامبر سال جاری هفتاد و پنج سال از درگذشت آتاتورک بنیان‌گذار جمهوری ترکیه می‌‌گذرد. دولت اسلام‌گرای این کشور تلاش ‌می‌کند نقش آتاتورک را در جامعه کاهش دهد. این تلاش‌ها تاکنون چه نتیجه‌ای داد و امروز آتاتورک چه نقشی دارد؟ دولت اسلام‌گرای ترکیه مبارزهء سختی را برای از بین بردن نظام سکولار آتاتورک آغاز کرده است. این مبارزه به‌ویژه در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی، که دو حوزه مهم یک نظام سکولار است، ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است.